1. Zamówienia dodatkowe

Przesłanki udzielania zamówień dodatkowych określa art. 67 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 113, poz. 759, z późn. zm.) - dalej jako p.z.p.
Zamawiający może udzielić zamówień dodatkowych w trybie zamówienia z wolnej ręki, jeżeli łącznie spełnione są następujące przesłanki:
1) wykonawcą zamówień dodatkowych będzie dotychczasowy wykonawca usług lub robót budowlanych objętych zamówieniem podstawowym
2) zamówienia dodatkowe nie zostały objęte zamówieniem podstawowym,
3) zamówienia dodatkowe nie przekraczają łącznie 50% wartości realizowanego zamówienia,
4) zamówienia dodatkowe są niezbędne do prawidłowego wykonania zamówienia podstawowego,
5) wykonanie zamówień dodatkowych stało się konieczne na skutek sytuacji niemożliwej wcześniej do przewidzenia, jeżeli:
a) z przyczyn technicznych lub gospodarczych oddzielenie zamówienia dodatkowego od zamówienia podstawowego wymagałoby poniesienia niewspółmiernie wysokich kosztów lub
b) wykonanie zamówienia podstawowego jest uzależnione od wykonania zamówienia dodatkowego.

Zamówieniem podstawowym w rozumieniu art. 67 ust. 1 pkt 5 p.z.p. jest zamówienie określone w zawartej umowie w sprawie zamówienia publicznego. Zamówienie podstawowe może być udzielone w trybach innych iż przetarg nieograniczony lub przetarg ograniczony, w tym również w trybie zamówienia z wolnej ręki. Przepisy p.z.p. nie przewidują udzielania zamówień dodatkowych na dostawy. Ponieważ zastosowanie trybu zamówienia z wolnej ręki jest wyjątkiem od zasady prymatu przetargu nieograniczonego i przetargu ograniczonego, przesłanki zastosowania art. 67 ust. 1 pkt 5 p.z.p. muszą być interpretowane ściśle. Jeżeli wartość zamówienia dodatkowego nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty 14.000 euro, zamawiający nie stosuje p.z.p. Zamówienie dodatkowe nie może być objęte zamówieniem podstawowym. Wynika to z faktu, iż zamówienia dodatkowe muszą być nieprzewidywalne i nieobjęte zamówieniem podstawowym. Wykonanie zamówienia dodatkowego wskutek sytuacji niemożliwej wcześniej do przewidzenia musi być mieć charakter obiektywny i nie powinno wynikać z zaniedbań zamawiającego. Jeżeli zamawiający nie przewidział określonych robót budowlanych lub usług tylko dlatego, bo nie zachował należytej staranności przy sporządzaniu opisu przedmiotu zamówienia, nie może korzystać z art. 67 ust. 1 pkt 5 p.z.p.
Przykładowo, zamawiający nie może udzielać zamówień dodatkowych na roboty budowlane, na podstawie art. 67 ust. 1 pkt 5 p.z.p., jeżeli przyczyną wykonania zamówień dodatkowych będą błędy lub braki w projekcie budowlanym, przedmiarze robót lub specyfikacji technicznej wykonania i odbioru robót budowlanych (zamawiający nie zachował należytej staranności opisując przedmiot), zaniedbania w sprawowaniu nadzoru przez inspektora nadzoru inwestorskiego lub kierowaniu robotami budowlanymi przez kierownika budowy (kierownik robót).
Udzielenie zamówienia dodatkowego musi być bezpośrednio związane z prawidłowym wykonaniem zamówienia podstawowego. Oznacza to, że konsekwencją niewykonania zamówienia dodatkowego będzie wykonanie zamówienia podstawowego niezgodnie z warunkami zamówienia określonymi dla zamówienia podstawowego, zwłaszcza w zakresie opisu przedmiotu zamówienia. Ustalając wartość zamówienia dodatkowego zamawiający stosuje art. 32–35 p.z.p.

Wartości zamówień dodatkowych nie sumuje się z wartością zamówień uzupełniających udzielanych na podstawie art. 67 ust. 1 pkt 6 p.z.p. Zamawiający może udzielić jednego lub wielu zamówień dodatkowych. W przypadku udzielania przez zamawiającego wielu zamówień dodatkowych, wartość każdego zamówienia dodatkowego określa się odrębnie, jednak łącznie wartość tych zamówień nie może przekroczyć 50% wartości realizowanego zamówienia. Wartością realizowanego zamówienia jest wynagrodzenie brutto wykonawcy zamówienia podstawowego określone w zawartej umowie w sprawie zamówienia publicznego.

Józef Edmund Nowicki