Instytucja tajemnicy bankowej stanowi jedną z podstawowych zasad, na których opiera się prawo bankowe. Obejmuje ona wszystkie informacje dotyczące czynności bankowej, uzyskane w czasie negocjacji, w trakcie zawierania i realizacji umowy, na podstawie której bank tę czynność wykonuje, a więc również informacje na temat wszystkich rachunkach i wykonywanych na nich operacjach. Należy ona do uniwersalnych powinności instytucji bankowych i wiąże się ściśle z ochroną praw osobistych oraz prawa do prywatności. Tajemnica bankowa to jeden z tych elementów, który nadaje bankowi przymiot instytucji zaufania publicznego.
Czytaj też: Tajemnica bankowa w świetle nowych uprawnień administracji skarbowej wprowadzonych w ramach Polskiego Ładu >
Wyjątek dla organów skarbowych
Jednym z wyjątków od tajemnicy bankowej jest obowiązek udzielenia przez bank informacji stanowiących tajemnicę bankową na żądanie Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, naczelnika urzędu celno-skarbowego albo naczelnika urzędu skarbowego na zasadach i w trybie określonych w przepisach ustawy z 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej.
Dotychczasowe brzmienie art. 48 ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej przewidywało, że na żądanie uprawnionego organu, w związku ze wszczętym postępowaniem przygotowawczym lub czynnościami wyjaśniającymi w sprawie o przestępstwa lub wykroczenia oraz o przestępstwa lub wykroczenia skarbowe, bank zobowiązany jest do sporządzania i przekazywania określonych informacji dotyczących podejrzanego. Odwołanie się w przepisie do osoby „podejrzanego” oznacza, że obowiązek banku aktualizuje się dopiero, gdy faza śledztwa lub dochodzenia przejdzie z fazy postępowania w sprawie (in rem) do fazy postępowania prowadzonego przeciwko określonej osobie (in personam), a zatem konkretnej osobie fizycznej zostaną przedstawione zarzuty. Koreluje z tym postanowieniem art. 105 ust. 1 pkt 2 lit e) prawa bankowego (odnoszącego się do udzielania informacji na żądanie organów skarbowych), zgodnie z którym bank udziela informacje w związku z toczącym się postępowaniem karnym lub postępowaniem w sprawach o przestępstwa skarbowe przeciwko osobie fizycznej będącej stroną umowy zawartej z bankiem.
Czytaj też: Krajowa Administracja Podatkowa a tajemnica bankowa >
Nowa ustawa rozszerza uprawnienia skarbówki
Zmiany w przytoczonym powyżej przepisie przewiduje ustawa z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (czyli tzw. Polski Ład). Polega ona w szczególności na zmianie odwołania się do „podejrzanego”, na „osobę fizyczną”. Oznacza to, że obowiązek banku zaktualizuje się już na etapie prowadzenia postępowania w sprawie, a więc jeszcze nie przeciwko konkretnej osobie fizycznej. Uprawnienie organów skarbowych ulegnie zatem wraz z wejściem w życie zmiany (1 lipca 2022 roku) istotnemu rozszerzeniu i sprawi, że będzie ono znacznie szersze niż uprawnienia prokuratora.
Czytaj: RPO domaga się wyjaśnień w sprawie szerszego dostępu fiskusa do kont obywateli>>
Na marginesie warto przy tym wspomnieć, że zgodnie z ordynacją podatkową dowodami w postępowaniu podatkowym mogą być w materiały zgromadzone w toku postępowania karnego albo postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe. Przepis ten wymienia materiały zgromadzone w toku postępowania karnego, nie wskazując przy tym, że musi to być postępowanie karne toczące się przeciwko podatnikowi, będącemu stroną tego postępowania podatkowego, co oznacza, że mogą to być także materiały zgromadzone w postępowaniu karnym toczącym się także przeciwko innym osobom.
Autor: Aleksandra Billewicz, Kancelaria Raczyński Skalski & Partners Radcowie Prawni Adwokaci
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.