Obowiązek prowadzenia ewidencji pożyczek i zastawionych rzeczy wynika z przepisów rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. Nr 152, poz. 1475 z późn. zm.) – dalej r.p.k.p.r.
Podatnicy prowadzący lombardy, obowiązani są do prowadzenia PKPiR (o ile nie prowadzą ksiąg rachunkowych) na podstawie art. 24a ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: z 2012 r. poz. 361) – dalej u.p.d.o.f. Osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz spółki partnerskie wykonujące działalność gospodarczą, są obowiązane prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, albo księgi rachunkowe, zgodnie z odrębnymi przepisami, w sposób zapewniający ustalenie dochodu (straty), podstawy opodatkowania i wysokości należnego podatku za rok podatkowy, w tym za okres sprawozdawczy.
Przepisy r.p.k.p.r. w § 6 pkt 2 nakładają na podatników, wykonujących działalność w zakresie udzielania pożyczek pod zastaw (prowadzenia lombardów), obowiązek prowadzenia ewidencji pożyczek i zastawionych rzeczy.
Ewidencja pożyczek i zastawionych rzeczy powinna zawierać, co najmniej następujące dane:
– numer kolejny wpisu,
– imię i nazwisko pożyczkobiorcy i jego adres,
– datę udzielenia pożyczki,
– kwotę udzielonej pożyczki,
– wysokość umówionych odsetek w złotych,
– opis zastawionej rzeczy i jej wartość rynkową,
– termin zwrotu pożyczki wraz z odsetkami,
– datę i kwotę zwróconej pożyczki wraz z odsetkami,
– datę zwrotu zastawionej rzeczy,
– datę sprzedaży rzeczy i kwotę należną z tytułu tej sprzedaży,
– kwotę prowizji stanowiącej wartość spłaconych odsetek lub różnicę między kwotą uzyskaną ze sprzedaży zastawionej rzeczy a kwotą udzielonej pożyczki.
Ewidencja pożyczek i zastawionych rzeczy ma przede wszystkim służyć do rozliczenia przychodu uzyskanego z działalności polegającej na udzielaniu pożyczek pod zastaw różnego rodzaju rzeczy. Wynik obliczeń wynikający z ewidencji przenosi się następnie do podatkowej księgi przychodów i rozchodów.
Działalność lombardowa polega na udzielaniu pożyczek pod zastaw różnorodnych przedmiotów oraz sprzedaży towarów, które przeszły na własność prowadzącego lombard w wyniku niespłacenia pożyczki w określonym terminie przez pożyczkobiorcę.
Przychód przy tego rodzaju działalności może być uzyskiwany w następstwie następujących zdarzeń:
– spłaty pożyczki przez pożyczkobiorcę wraz z należnymi odsetkami – przychodem jest tu wartość spłaconych przez pożyczkobiorcę odsetek, przy czym przychód powstaje w momencie spłaty pożyczki,
– sprzedaży zastawionej rzeczy w przypadku niespłacenia pożyczki – przychodem jest tu różnica między kwotą uzyskaną ze sprzedaży zastawionej rzeczy, a kwotą udzielonej pożyczki, przy czym przychód powstaje w momencie sprzedaży rzeczy zastawionej.
W opisanych wyżej sytuacjach, ewidencjonowaniu w prowadzonej podatkowej księdze przychodów i rozchodów podlega jedna kwota, wynikająca z prowadzonej oddzielnie ewidencji pożyczek i zastawionych rzeczy. W konsekwencji w PKPiR nie należy ewidencjonować przyjętej, jako zabezpieczenie pożyczki danej rzeczy. W księdze nie ujmuje się także wartości udzielonej a następnie spłaconej pożyczki a także w przypadku braku spłaty pożyczki kwoty uzyskanej ze sprzedaży rzeczy zastawionej. Innymi słowy, wartość sprzedanych zastawów lombardowych nie jest przychodem z działalności lombardu. Jednoczenie nie jest kosztem podatkowym wartość udzielonych pożyczek, ani wartość towarów wziętych w zastaw. Wszystkie ww. zdarzenia ewidencjonuje się w prowadzonej obok księgi, dodatkowej ewidencji udzielonych pożyczek i zastawionych towarów.
Na podstawie § 18 ust. 2 r.p.k.p.r. kwota udzielonej pożyczki i umownych odsetek oraz przyjęcie zastawionej rzeczy muszą być niezwłocznie wpisane do ewidencji pożyczek i zastawionych rzeczy.
Objaśnienia do PKPiR w punkcie 7 wskazują, jakiego rodzaju wartości podlegają ewidencjonowaniu w podatkowej księdze przez przedsiębiorcę prowadzącego lombard. Przepisy stanowią, że w księdze ewidencjonuje się w kolumnie 7 przychód ze sprzedaży wyrobów (towarów handlowych) i sprzedaży usług. Podatnicy prowadzący działalność polegającą na udzielaniu pożyczek pod zastaw (w lombardach) w kolumnie 7 wpisują na koniec miesiąca kwotę prowizji stanowiącą wartość spłaconych w danym miesiącu odsetek lub różnicę między kwotą uzyskaną ze sprzedaży zastawionych rzeczy a kwotą udzielonych pożyczek. Jeżeli przedsiębiorca prowadzący lombard jest czynnym podatnikiem podatku od towarów i usług, ww. wartości składające się na wysokość prowizji, winny zostać pomniejszone o należny podatek od towarów i usług.
Dokonując przeniesienia danych z ewidencji pożyczek i zastawionych rzeczy do podatkowej księgi przychodów i rozchodów przedsiębiorca nie wypełnia kolumn 3-5 księgi tj. kolumny „Numer dowodu księgowego", „Imię i nazwisko (firma)", „Adres" kontrahenta pozostają puste.
Czytaj więcej: Kompas Księgowo-Kadrowy