Podatek od towarów i usług co do zasady nie stanowi kosztu podatkowego. Aby uniknąć problemów podatkowych związanych z rozliczeniem w rachunku podatkowym po stronie kosztów podatku od towarów i usług, musisz pogodzić się z ogólną i podstawową regułą:
VAT (tzn. polski podatek od towarów i usług) nie jest kosztem podatkowym i jedynie w wyjątkowych sytuacjach – wprost enumeratywnie wskazanych w ustawie podatkowej – do kosztów zaliczysz VAT naliczony lub należny, ewentualnie różnicę w podatku naliczonym wynikającą z korekty!
Aby odwołać się do praktycznych przykładów obrazujących problematykę rozliczania VAT w rachunku podatkowym, w każdej sytuacji w pierwszej kolejności musimy wskazać, kiedy, w jakich okolicznościach możemy zaliczyć VAT naliczony lub należny do kosztów.
VAT naliczony w kosztach
Pierwsza kategoria podatku od towarów i usług podlegającego zaliczeniu do kosztów to podatek naliczony.
Ten (tj. naliczony) podatek uwzględnisz w kosztach:
– jeżeli podatnik zwolniony jest od podatku od towarów i usług lub nabył towary i usługi w celu wytworzenia albo odprzedaży towarów lub świadczenia usług zwolnionych od podatku od towarów i usług,
– w tej części, w której zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług – jeżeli naliczony podatek od towarów i usług nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej.
Zauważ, że ustawodawca posłużył się pojęciem właściwym dla podatku od towarów i usług – podatek naliczony, czyli co do zasady zawarty w cenie nabywanych towarów i usług, ale również podatek naliczony np. z tytułu importu towarów, importu usług oraz wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, gdy podatnikiem jest nabywca itd.
Jest jeden warunek, de facto zawarty w obu punktach (przy czym w drugim bezpośrednio, a w pierwszy pośrednio – wszak podatnik zwolniony od VAT nie rozliczy podatku naliczonego): podatnik nie ma prawa do odliczenia podatku naliczonego.
Przykład 1
Lekarz świadczący wyłącznie usługi zwolnione od VAT i niezarejestrowany jako czynny podatnik podatku od towarów i usług zakupił za cenę brutto 3400 zł komputer na potrzeby działalności medycznej. W cenie komputera zawarty był podatek od towarów i usług, ze względu jednak na to, że podatnik taki jest zwolniony od VAT, cała wydatkowana kwota (brutto) podlega zaliczeniu do kosztów podatkowych.
Pamiętaj!
Powyższa zasada ma zastosowanie zarówno w odniesieniu do kosztów rozliczanych w sposób bezpośredni, jak i poprzez odpisy amortyzacyjne. Wprawdzie w samym przepisie jest wyraźne zastrzeżenie, iż podatek taki jest kosztem, jeżeli nie powiększa wartości początkowej środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej, ale jest to ewidentny błąd ustawodawcy. Różnica pomiędzy VAT od nabycia składników majątku trwałego a VAT od innych świadczeń jest taka, że przy środkach trwałych i wartościach niematerialnych i prawnych podatek taki jest zaliczany do kosztów przez amortyzację, a to przecież nic innego jak szczególna metoda rozliczania kosztów w czasie.
Przykład 2
Lekarz świadczący wyłącznie usługi zwolnione od VAT i niezarejestrowany jako czynny podatnik podatku od towarów i usług zakupił za cenę brutto 8600 zł komputer na potrzeby działalności medycznej. W cenie komputera zawarty był podatek od towarów i usług, ze względu jednak na to, że podatnik taki jest zwolniony od VAT, cała wydatkowana kwota (brutto) wyznaczy wartość początkową środka trwałego (cenę nabycia) i podlega zaliczeniu do kosztów podatkowych poprzez odpisy amortyzacyjne.
Zwróć uwagę na to, że jako podatnik, który jest zwolniony podmiotowo od VAT, nie musisz badać, czy zakupiony składnik majątku będzie służył działalności opodatkowanej VAT, czy zwolnionej. Gdybyś bowiem w przyszłości dokonał rejestracji i zaczął wykorzystywać składnik majątku na potrzeby działalności z prawem do rozliczenia, nie spowoduje to konieczności dokonywania historycznej korekty kosztów, w których ujęty został VAT naliczony.
Każdy podatnik musi pamiętać o drugiej – znacznie częściej stosowanej w praktyce, ale i sprawiającej znacznie więcej trudności – sytuacji, w której VAT naliczony podlega zaliczeniu do kosztów, tj. gdy nie podlega on rozliczeniu.
Przykład 3
Podatnik zakupił usługę noclegową na potrzeby podróży służbowej pracownika. Ze względu na to, że prawodawca podatkowy w sposób generalny zakazał odliczania VAT od usług noclegowych, podlega on zaliczeniu do kosztów podatkowych.
Pamiętaj jednak, że ustawodawca – na zasadzie wyjątku – zgodził się, abyś zaliczył VAT naliczony do kosztów, gdy prawo do jego odliczenia ci nie przysługuje, a nie gdy z niego nie skorzystałeś.
Przykład 4
Pracownik podatnika zakupił usługi na potrzeby pracodawcy (w jego imieniu i na jego rzecz). Ze względu na to, że pracownik przekazał fakturę do księgowości dopiero po kilku miesiącach od zakupu, VAT naliczony nie został rozliczony. W takiej sytuacji podatek naliczony, jako obiektywnie podlegający rozliczeniu, nie może być uwzględniony w rachunku podatkowym po stronie kosztów.
Ważne przy tym jest to, że obecnie nie może budzić wątpliwości, iż istotne jest obiektywne prawo do odliczenia, a nie to, czy technicznie mogłeś z niego skorzystać, tj. czy np. miałeś fakturę, która jest źródłem.
Przykład 5
Przedsiębiorca, radca prawny pan Nowak, jechał do urzędu skarbowego taksówką. Na potwierdzenie zakupu usługi przejazdu TAXI pan Nowak przedłożył w biurze rachunkowym, które prowadzi mu księgi podatkowe, paragon, w którym widniał VAT obliczony według stawki 8%. Do kosztów podatkowych zaliczona została tylko kwota netto, gdyż pomimo braku faktury VAT obiektywnie podlegał odliczeniu (oczywiście przy braku faktury odliczenie nie zostało dokonane). O tym, iż w tym przypadku istniało prawo do odliczenia, świadczy fakt, iż w paragonie był VAT naliczony według stawki 8%, czyli taksówkarz nie opłaca podatku w formie ryczałtu, a co za tym idzie – gdyby pan Nowak otrzymał fakturę, odliczyłby z niej VAT (jako przedsiębiorca-radca prawny z pewnością jest czynnym podatnikiem VAT).