Pytanie:
Jakie dokumenty należy dołączyć do zeznania podatkowego SD-Z3 w przypadku nabycia spadku (dom)?
Czy mogę sama wymierzyć dom?
Urząd skarbowy wymaga zaświadczenia z banku.
Czy jest wymagane, jeśli ojciec zmarł w 1988 r.?
Na podstawie czego mam określić wartość domu i z jaką datą (z bieżącą czy z datą uprawomocnienia się wyroku)?
Co oznacza zwrot "osoby, które nabyły nieruchomość przez zasiedzenie".
Czy po upływie ustawowego terminu zgłoszenia do urzędu skarbowego zawsze powinno się złożyć zeznanie podatkowe SD-Z3?

 

Odpowiedź:
Do zeznania SD-3 powinny być dołączone wszelkie dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania.
Jak stanowi art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn - dalej u.p.s.d., jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. A zatem w przedstawionej sytuacji obowiązek podatkowy w podatku od spadków i darowizn z tytułu nabycia własności nieruchomości w drodze spadku powstał w 2005 r.
Oznacza to, że nabycie przedmiotowej nieruchomości w drodze spadku nie mogło korzystać ze zwolnienia od podatku, o którym mowa w art. 4a u.p.s.d. (zwolnienie to obejmuje nabycia rzeczy i praw przez osoby z rodziny, między innymi przez zstępnych), gdyż zwolnienie to obowiązuje dopiero od 1 stycznia 2007 r. W konsekwencji złożenie zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych SD-Z2 (złożenie takiego zgłoszenia jest w znacznej części przypadków jednym z warunków zwolnienia, o którym mowa w art. 4a u.p.s.d. - zob. art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d.) nie było w przedstawionej sytuacji potrzebne (tym niemniej na gruncie przepisów obowiązujących od 1 stycznia 2007 r. w przypadkach, gdy warunkiem zwolnienia, o którym mowa w art. 4a u.p.s.d., jest złożenie zgłoszenia SD-Z2, upływ terminu do dokonania tego zgłoszenia skutkuje powstaniem obowiązku złożenia zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych SD-3).
Jednocześnie pragnę wyjaśnić, że obowiązek składania zeznań SD-3 wynika z art. 17a ust. 1 u.p.s.d., który w zdaniu ostatnim stanowi, że do zeznania dołącza się dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania. W konsekwencji zasadne jest dołączenie do zeznania SD-3 dokumentów potwierdzających powierzchnię budynku oraz - w przypadku spadków - datę śmierci spadkodawcy. Należy bowiem zauważyć, że podstawę opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego (zob. art. 7 ust. 1 u.p.s.d.). Dniem nabycia w przypadku nabycia w drodze spadku jest data śmierci spadkodawcy, a więc ustalenie daty śmierci ma wpływ na określenie podstawy opodatkowania.
Jednocześnie - jak wynika z przytoczonego przepisu art. 7 ust. 1 u.p.s.d. - podstawę opodatkowania ustala się na podstawie cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. W przedstawionej sytuacji oznacza to konieczność określenia wartości nabytej w drodze spadku nieruchomości w dacie uprawomocnienia się wyroku, czyli wartość z 2005 r. Wartość tą może Pan określić we własnym zakresie (zob. art. 8 ust. 1 u.p.s.d.), jednak jeśli wartość ta będzie istotnie odbiegała od wartości rynkowej nieruchomości (z 2005 r.) organ podatkowy posiada uprawnienia do ustalenia tej wartości rynkowej z uwzględnieniem opinii biegłego lub przedłożonej przez nabywcę wyceny rzeczoznawcy (zob. art. 8 ust. 4 u.p.s.d.).
Na zakończenie pragnę wyjaśnić, że zasiedzenie jest formą nabycia własności, w tym własności nieruchomości. Jak stanowi art. 172 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - dalej k.c., posiadacz nieruchomości niebędący jej właścicielem nabywa własność, jeżeli posiada nieruchomość nieprzerwanie od lat dwudziestu jako posiadacz samoistny, chyba że uzyskał posiadanie w złej wierze (w takim przypadku posiadacz nieruchomości nabywa jej własność po upływie lat trzydziestu - zob. art. 172 § 2 k.c.). Instytucja zasiedzenia nie ma jednak najprawdopodobniej zastosowania w przedstawionej sytuacji (w treści pytania wyraźnie bowiem mowa jest o nabyciu nieruchomości w drodze spadku).
W poz. 4 zgłoszenia SD-3 wskazywana jest data powstania obowiązku podatkowego zgodnie z art. 6 u.p.s.d. Jak zaś z kolei stanowi art. 6 ust. 4 u.p.s.d., jeżeli nabycie niezgłoszone do opodatkowania stwierdzono następnie pismem, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą sporządzenia pisma; jeżeli pismem takim jest orzeczenie sądu, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia. W przypadku gdy nabycie nie zostało zgłoszone do opodatkowania, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powołania się przez podatnika przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej na fakt nabycia. Na gruncie przytoczonego stanu faktycznego żądanie przez organ podatkowy innej daty w poz. 4 zgłoszenia SD-3 może wynikać z tego, że po uprawomocnienia się orzeczenia sądu podatnik powołał się na fakt nabycia przed organem podatkowym lub organem kontroli skarbowej. W przypadku takim dniem powstania obowiązku podatkowego jest moment takiego powołania się.
Jednocześnie pragnę wyjaśnić, że przepisy nie określają, kto ma wystawić dokument potwierdzający powierzchnię mieszkalną budynku. W konsekwencji, według mnie wystarczające jest określenie tej powierzchni w oświadczeniu złożonym przez podatnika (jeśli organ podatkowy będzie miał wątpliwości co do treści tego oświadczenia, obowiązany będzie ustalić powierzchnię we własnym zakresie). Alternatywnym rozwiązaniem jest uzyskanie takiego zaświadczenia od starostwa powiatowego (dodać jednak należy, że starostwa powiatowe wystawiają takie tylko właścicielom budynków mieszkalnych jednorodzinnych ubiegającym się o przyznanie dodatku mieszkaniowego).

[Uwaga - odpowiedź ta nie jest aktualna od 1 I 2016 roku]
Prawidłowe jest przy tym stanowisko organu podatkowego, że pięcioletni okres warunkujący prawo do tzw. ulgi mieszkaniowej warunkuje 5-letni okres zamieszkiwania i zameldowania w budynku liczony od dnia złożenia zeznania podatkowego. Wynika to wprost z art. 16 ust. 2 pkt 5 u.p.s.d.