W ciągu 2012 r. GW ogłosił upadłość układową i nie zapłacił Podwykonawcom za wykonane prace budowlane oraz nie wystawił faktur dla Inwestora odpowiadających zakresowi wykonanych prac przez Podwykonawców. W ramach solidarnej odpowiedzialności Inwestor musiał zapłacić Podwykonawcom. Kwoty zapłacone w ocenie Inwestora powinien potraktować jako koszty. Księgowa się z tym nie zgodziła, zwrócił się więc do MF z wnioskiem o interpretację indywidualną. Otrzymał odpowiedź negatywną z Izby Skarbowej w Poznaniu. Skierował więc sprawę do Sądu i Sąd przyznał Inwestorowi rację.

Pytanie:
Czy te koszty w oparciu o zapłaty Inwestora w 2012 r. będą pozostałymi kosztami operacyjnymi w 2012 czy 2013 r.?
Czy raczej skorygują koszty zrealizowanej budowy?
Zapłaty Inwestora dokonane zostały w trakcie budowy, a nie po jej zakończeniu i rozliczeniu.
Jeśli Inwestor wystąpi z pozwem o zapłaty przeciwko GW, jak potraktować te kwoty w razie wygranej, jako pozostałe przychody operacyjne czy konsekwentnie skorygują koszty inwestycji?

 

Odpowiedź:
Niezależnie od tego, czy wybudowany budynek mieszkalny dla inwestora jest środkiem trwałym, inwestycją w nieruchomości, czy też zostanie przeznaczony do sprzedaży i w związku z tym, zaliczony będzie do grupy towarów, jego wartość początkowa powinna zostać ustalona na podstawie kosztu wytworzenia. Nie znając szczegółowych postanowień umowy z Generalnym Wykonawcą, należy jedynie stwierdzić, że koszt wyświadczonych usług budowlanych przez GW, powinien zostać zaliczony do kosztu wytworzenia tego budynku. To, że część robót wynikających z umowy z GW została zlecona podwykonawcom, nie ma większego znaczenia dla wyceny budynku wg kosztu wytworzenia przez inwestora.
Zgodnie z art. 6471 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) - dalej k.c., w umowie o roboty budowlane, zawartej między inwestorem a wykonawcą (generalnym wykonawcą), strony powinny ustalić zakres robót, które wykonawca będzie wykonywał osobiście lub za pomocą podwykonawców. Do zawarcia przez wykonawcę umowy o roboty budowlane z podwykonawcą wymagana jest zgoda inwestora, wyrażona również w sposób domniemany, jeżeli nie wyraził on sprzeciwu w określonym czasie.
Zawierający umowę z podwykonawcą, wykonawca oraz inwestor ponoszą solidarną odpowiedzialność za zapłatę wynagrodzenia za roboty budowlane wykonane przez podwykonawcę, a odmienne postanowienia umów, o których mowa w art. 6471 k.c., są z mocy prawa nieważne.
Zgadzam się z Państwa stanowiskiem, potwierdzonym zresztą przez WSA, że zapłata dokonana bezpośrednio podwykonawcy, za wykonane przez niego roboty budowlane - w ramach solidarnej odpowiedzialności inwestora za zapłatę wynagrodzenia powinna stanowić koszt wykonania budynku.
W zasadzie, po wykonaniu określonego zakresu prac, Generalny Wykonawca powinien zgodnie z umową obciążyć Inwestora, wystawiając na niego fakturę. Z podanych w opisie informacji wynika, że GW, który ogłosił upadłość układową, nie wystawił faktury dla Inwestora, natomiast faktura podwykonawcy, zapewne wystawiona na GW, została zapłacona w ramach odpowiedzialności solidarnej. Najprawdopodobniej ten fakt był przyczyną negatywnego stanowiska Izby Skarbowej. Jednakże, poniesione koszty można udokumentować również w inny sposób, np. poprzez zapłatę zobowiązania, w powiązaniu z postanowieniami umowy oraz przepisami prawa, ustalającymi odpowiedzialność solidarną.
W omawianej sytuacji dłużnikami solidarnymi byli: Generalny Wykonawca oraz Inwestor. Zgodnie z art. 376 § 1 k.c., jeżeli jeden z dłużników solidarnych spełnił świadczenie, treść istniejącego między współdłużnikami stosunku prawnego rozstrzyga o tym, czy i w jakich częściach może on żądać zwrotu od współdłużników. W myśl art. 376 § 2 k.c., część przypadająca na dłużnika niewypłacalnego rozkłada się między współdłużników.
W omawianej sytuacji Państwa firma zaspokoiła wierzyciela (podwykonawcę), co w myśl art. 366 § 1 k.c. zwalnia dłużników pozostałych, czyli GW. Żądanie zwrotu od GW zapłaconej przez Państwa należności podwykonawcy może być dość problematyczne w sytuacji ogłoszenia jego upadłości oraz w świetle tego, że wykonawcy mogłoby przysługiwać roszczenie z tytułu zapłaty, ponieważ umowa została wykonana – budynek został wybudowany.
Kwestię dalszego postępowania powinien zaproponować Państwa prawnik, biorąc pod uwagę zarówno postanowienia umowy jak i istniejący stan prawny i faktyczny sprawy. Jeżeli w wyniku skierowania pozwu do sądu zasądzony zostałby zwrot wypłaconej kwoty, to moim zdaniem nie powinien on korygować wartości początkowej budynku, w której uwzględniony został koszt usług obcych (zrealizowanych przez wykonawcę) - niezależnie od tego czy zapłata trafiła bezpośrednio do podwykonawcy, czy za pośrednictwem GW, z którym łączyła Państwa umowa. Dlatego, ewentualnie uzyskaną kwotę moim zdaniem należałoby zaliczyć do pozostałych przychodów operacyjnych, natomiast ewentualne zobowiązanie do zapłaty GW za wykonanie robót do pozostałych kosztów operacyjnych, ponieważ wartość budynku została już ustalona i zawiera wartość zapłaconych bezpośrednio podwykonawcy robót budowlanych.

[Uwaga! Odpowiedź na to pytanie jest już nieaktualna od 1 VI 2017 r.]