Jak wygląda procedura ustanowienia kilkudziesięcioletnich dębów pomnikami przyrody?
Zgłoszenia pomnika przyrody może dokonać każdy osobiście lub korespondencyjnie. Może więc to uczynić każdy mieszkaniec gminy (także wójt gminy lub urzędnik), szkoła, stowarzyszenie. Zgłoszenie powinno zawierać niezbędne informacje umożliwiające identyfikację projektowanego obiektu, a w szczególności podmiot ochrony – czy jest to głaz, drzewo, krzew czy inny obiekt, gatunek drzewa, orientacyjny obwód, położenie obiektu – w przypadku terenu miasta należy podać ulicę i numer, ewentualnie rodzaj nieruchomości, w przypadku terenów leśnych nazwę nadleśnictwa, leśnictwa, numer oddziału i pododdziału. Do zgłoszenia należy dołączyć szkic sytuacyjny lub mapę terenu z zaznaczonym obiektem. Aby uznać drzewo za pomnik przyrody, jego obwód w pierśnicy powinien być większy niż szacunkowe wartości minimalne dla danego gatunku.
W pierwszej kolejności należy ustalić, kto jest właścicielem (właścicielami) gruntu, na którym znajduje się drzewo. Ta informacja jest bardzo ważna, ponieważ właściciel (zarządca gruntu) powinien wyrazić zgodę na utworzenie na jego terenie pomnika przyrody.
W Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i Kartografii w danym powiecie należy nabyć mapę kartograficzną, ewentualnie mapę gminy (skala 1:50 000 lub 1:25 000). Następnie, należy przygotować formalny wniosek o powołanie pomnika przyrody (taki wniosek powinien być zamieszczony w BIP gminy) z następującymi załącznikami:
uzasadnienie powołania dla danego obiektu przeznaczonego pod ochronę,
zgoda właściciela,
Karta Ewidencyjna Obiektu Proponowanego Na Pomnik Przyrody lub Użytek Ekologiczny (kartę tę możemy znaleźć na stronie Ligi Ochrony Przyrody; zawiera ona szczegółową instrukcję wypełnienia oraz gotowy wzorzec).
szkic umożliwiający odnalezienie pomnika w terenie.
W przypadku większej liczby drzew (np. aleja), do wniosku należy dołączyć spis pomiarów wszystkich drzew (oddzielnie dla prawej i lewej strony alei). Wniosek powinien zawierać dokumentację fotograficzną.
Wypełniony i podpisany wniosek składa się w urzędzie gminy. Pozostałe działania należą do urzędu. Wniosek jest rejestrowany w dniu jego wpłynięcia w wydziałowej książce korespondencyjnej. Następuje jego dekretacja i rejestracja zgodnie z hierarchią służbową. Kolejna czynność, to przeprowadzenie analizy merytorycznej wniosku i ewentualne jego uzupełnienie. Konieczne są oględziny w terenie. W przypadku uznania, że wniosek jest niesłuszny, należy o tym poinformować wnioskodawcę. W przypadku stwierdzenia, że wniosek zasługuje na rozpatrzenie przez radę miasta, należy przygotować projekt uchwały w sprawie ustanowienia pomnika przyrody. Projekt powinien uzyskać akceptację radcy prawnego gminy, kierownika oddziału, dyrektora wydziału i właściwego merytorycznie zastępcę prezydent. Projekt powinien zostać uzgodniony z Dyrektorem Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Po uzyskaniu uzgodnienia projekt uchwały należy przekazać radzie miasta w celu jej podjęcia.
Zgodnie z art. 44 ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Dz. U. Nr 151, poz. 1220) - dalej u.o.p., uchwała rady gminy określa nazwę danego obiektu lub obszaru, jego położenie, sprawującego nadzór, szczególne cele ochrony, w razie potrzeby ustalenia dotyczące jego czynnej ochrony oraz zakazy właściwe dla tego obiektu, obszaru lub jego części, wybrane spośród zakazów wymienionych w art. 45 ust. 1 u.o.p. Rada gminu dokonuje także zniesienia tej formy ochrony przyrody (również w drodze uchwały).
Zniesienie formy ochrony przyrody następuje w razie utraty wartości przyrodniczych, ze względu na które ustanowiono formę ochrony przyrody, lub w razie konieczności realizacji inwestycji celu publicznego lub zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego.

Alicja Brzezińska