Jak postąpić w przypadku śmierci kontrahenta od którego pobrano nienależną kwotę za usługę?

W 2013 r. dokonano sprzedaży usługi. W 2014 r. okazało się, że pobrano nienależną kwotę za usługę w całości i należałoby w związku z tym wystawić fakturę korektę. Jest to jednak niemożliwe z powodu śmierci nabywcy. O zwrot nienależnie pobranej od zmarłego nabywcy kwoty zwrócił się potencjalny spadkobierca, który jednak nie posiada jeszcze postanowienia sądu o przyznaniu spadku.

W tej sytuacji zakładam, że: 1) nie ma podstaw do wystawienia faktury korekty ponieważ nabywca nie żyje 2) zwrotu nienależnie pobranej kwoty należy dokonać spadkobiercy po przedstawieniu przez niego postanowienia sądu o nabyciu spadku 3) w momencie dokonania zwrotu można dokonać korekty podatku dochodowego od osób prawnych za rok 2013 w kwocie brutto pierwotnej faktury /zgodnie ze zwróconą spadkobiercy kwotą/ 4) Vat należny nie podlega korekcie.

Pytanie:
Czy założenia są prawidłowe?

Odpowiedź:
Śmierć nabywcy świadczenia nie niweczy prawa podatnika do wystawienia uzasadnionej merytorycznie faktury korygującej. W praktyce odzyskanie zapłaconego VAT należnego może przysporzyć problemów. Skoro faktura była bezpodstawnie wystawiona w 2013 r. i wówczas też był rozpoznany przychód podatkowy to podatnik powinien skorygować przychód tamtego roku. Wypłata zwrotu może być dokonana spadkobiercy dopiero wówczas gdy ten wykaże swój tytułu prawny do takiego zwrotu.
Już na wstępie odpowiedzi na pytanie czytelnika należy wyjaśnić, że jeżeli podatnik bezpodstawnie wystawił fakturę to ma prawo – a dla poprawności rozliczeń i fakturowania nawet obowiązek – skorygować taki dokument. Zaznaczyć trzeba, że śmierć odbiorcy dokumentu nie niweczy prawa wystawcy do jego korekty. Oczywiście, wobec faktu iż jest to korekta in minus na potrzeby VAT, co do zasady, koniecznym jest uzyskanie potwierdzenia odbioru faktury korygującej. Uzyskanie takiego jest możliwe jeżeli spadkobierca wszedł w prawa zmarłego. Na podstawie art. 97 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa spadkobiercy podatnika, z zastrzeżeniem § 2, przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Zgodnie z § 2 tego samego artykułu, jeżeli, na podstawie przepisów prawa podatkowego, spadkodawcy przysługiwały prawa o charakterze niemajątkowym, związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, uprawnienia te przechodzą na spadkobierców pod warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności na ich rachunek. To oznacz, że w przypadku wejścia przez spadkobiercę w prawa zmarłego nic nie stoi na przeszkodzie temu aby to spadkobiercy była doręczona faktura korygująca (wystawiona na zmarłego). W przeciwnym razie, w praktyce, skuteczna korekta może okazać się niemożliwa – teoretycznie można próbować zastosować regulacje art. 29a ust. 15 pkt 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług jednak z pewnością wiązałoby się to z dużym ryzykiem wejścia w spór z fiskusem. Co do korekty przychodu to wobec faktu, iż podatnik bezpodstawnie wystawił fakturę i co za tym idzie w 2013 r. zawyżył przychód podatkowy powinien skorygować przychód tamtego okresu (co za tym idzie koniecznym jest skorygowanie zeznania rocznego). Ponad wszelką wątpliwość, wypłata zwrotu może być dokonana spadkobiercy dopiero wówczas gdy ten wykaże swój tytułu prawny do takiego zwrotu.

[Uwaga! Odpowiedź na to pytanie jest już nieaktualna od 25 listopada 2018 r.]