Pytanie pochodzi z programu Prawo Ochrony Środowiska.

PYTANIE:
Czy w przypadku wyłączenia gruntów pochodzenia organicznego z produkcji rolniczej na działce położonej w sąsiedztwie obszaru Natura 2000 (około 2 km sąsiadującej z miejscowością zabudowaną) starosta jest zobowiązany nałożyć na inwestora, zgodnie z art. 96 ust. 3 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1235, z późn. zm.) - dalej u.o.o.ś. - obowiązek przedłożenia właściwemu miejscowo regionalnemu dyrektorowi ochrony środowiska dokumentów określonych w tym przepisie? Czy ten obowiązek jest nakładany w przypadku zmiany przeznaczenia gruntów rolnych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego?

ODPOWIEDŹ:
Fakt, czy dane przedsięwzięcie, niewskazane w art. 72 ust. 1 lub 1a u.o.o.ś. - realizowane na obszarze Natura 2000 lub realizowane w zasięgu oddziaływania na ten obszar - rzeczywiście wymaga przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, określa się w drodze indywidualnej analizy. Przepisy nie ustalają żadnych administracyjnych granic przesądzających, że przedsięwzięcie usytuowane w konkretnej odległości od obszaru Natura 2000 jeszcze na niego oddziałuje, a położone nieco dalej już nie. Oznacza to, że organ po przeprowadzeniu takiej analizy może uznać, że dane przedsięwzięcie - wyłączenie gruntu z produkcji rolnej - nie będzie miało takiego wpływu na obszar objęty ochroną lub że ten wpływ może być znaczący albo że z analizy prowadzonej przez organ nie sposób przewidzieć wszystkich skutków realizacji przedsięwzięcia, a skoro tak, to należy przeprowadzić ocenę jego oddziaływania na środowisko. Z treści art. 96 ust. 1 u.o.o.ś. nie sposób jednak wywieść, że organ zawsze musi nałożyć na inwestora obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko.
Z punktu widzenia prawa europejskiego pojęcie „przedsięwzięcie" w rozumieniu art. 6 ust. 3 dyrektywy Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory (Dz. U. WE L 206 z dnia 22 lipca 1992 r., s. 7) w kontekście oddziaływania na obszary Natura 2000 ma jednak dużo szerszy zakres przedmiotowy niż ten wynikający z art. 3 ust. 1 pkt 13 u.o.o.ś. Na taki jego charakter wskazują również postanowienia art. 96 ust. 2 u.o.o.ś., w którym wymieniono decyzje związane z oddziaływaniem na środowisko niekoniecznie zmierzającym do realizacji przedsięwzięcia w takim znaczeniu, jakie mu nadano w ustawowej definicji.
Obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, o którym mowa w art. 96 ust. 1 u.o.o.ś., może być nałożony w przypadku przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na obszar Natura 2000 (a zatem nie muszą one być usytuowane w jego granicach), niezwiązanych bezpośrednio z ochroną tego obszaru. W obecnym stanie prawnym z uwagi na to, iż koniecznością oceny wpływu na obszar Natura 2000 są objęte nie tylko przedsięwzięcia znajdujące się w jego granicach, lecz również te poza jego granicami, których realizacja może wpływać na stan chronionych siedlisk lub gatunków priorytetowych, analiza konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania na obszar Natura 2000 będzie występowała w zasadzie w każdym przypadku. Nie oznacza to jednak, że automatycznie ocena taka musi być zawsze przeprowadzona. Organ wydający decyzję będzie musiał jednak wskazać w jej uzasadnieniu, że konieczność taka była przez niego oceniana. Nie można bowiem przyjąć założenia, że brak oddziaływania jest jednoznaczny z brakiem takiego obowiązku (K. Gruszecki, Ograniczenia prawne w realizacji inwestycji w związku z wyznaczeniem obszarów Natura 2000, ZNSA 2011, nr, s. 38). Jeżeli natomiast przedsięwzięcie byłoby bezpośrednio związane z jego ochroną, to nie byłoby potrzeby przeprowadzania oceny wpływu przedsięwzięcia na środowisko (w analizowanym przypadku – wyłączenie gruntów z produkcji rolnej – nie jest w żaden sposób związane z ochroną gruntów, a przeciwnie, może mieć wpływ na obszar Natura 2000, ale można to ustalić jedynie na podstawie indywidualnej analizy).
Zważywszy, że z art. 96 ust. 1 u.o.o.ś. nie sposób wywieść, jak należy rozumieć pojęcie „znaczące oddziaływanie”, można posłużyć się np. orzecznictwem ETS. Trybunał w wyroku z dnia 10 stycznia 2006 r., C-98/03, LEX nr 226059), odnosząc się do kryteriów tego oddziaływania, stwierdził: „Wynik dokonania odpowiedniej oceny skutków planu lub przedsięwzięcia, wynikający z art. 6 ust. 3 zdanie pierwsze dyrektywy Rady 92/43/EWG jest uzależniony od przesłanki istnienia prawdopodobieństwa lub zagrożenia, że będą one w istotny sposób oddziaływać na dany teren. Uwzględniając w szczególności zasadę ostrożności, zagrożenie takie występuje wówczas, kiedy na podstawie obiektywnych okoliczności nie można wykluczyć, że plan lub przedsięwzięcie będzie oddziaływać na dany teren w istotny sposób". Jeżeli w odniesieniu do konkretnego przedsięwzięcia organ jest w stanie ocenić skutki jego realizacji i stwierdzić, że nie będzie ono znacząco oddziaływało na obszar Natura 2000, to nałożenie obowiązku przeprowadzenia oceny nie będzie konieczne. Jeśli zaś nie można takich skutków przewidzieć, to przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko będzie obligatoryjne.
 

Pytanie pochodzi z programu Prawo Ochrony Środowiska.