Tę kwestię rozstrzygnie Sąd Najwyższy w rozszerzonym składzie 7 sędziów w październiku. Problem powstał, gdy właściciel przedsiębiorstwa Wojciech D. wystąpił do sądu przeciwko S.A. Compensa Towarzystwu Ubezpieczeń o zapłatę.

Roszczenie przedsiębiorcy

Powód profesionalnie zajmujący się skupowaniem wierzytelności od osób poszkodowanych w wypadkach komunikacyjnych. Opłacił przy tym prywatną ekspertyzę biegłego. Roszczenie swoje oparł na art. 361 kc., według którego zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

Sąd Rejonowy oddalił żądanie powoda, który poniósł koszty ekspertyzy i naprawy uszkodzonego pojazdu. Stwierdził bowiem, że Wojciech D. jako przedsiębiorca ponosi ryzyko, a tym samym -koszt ekspertyzy powinien być traktowany, jako nie podlegająca refundacji w formie odszkodowania, inwestycja gospodarcza.

Wątpliwości sądu II instancji

Sąd Okręgowy w Częstochowie rozpatrując apelację Wojciecha D. powziął wątpliwość czy koszt prywatnej opinii sporządzonej na zlecenie podmiotu, który w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zajmuje się skupywaniem wierzytelności odszkodowawczych, pozostaje w normalnym związku przyczynowym, o jakim mowa w art. 361 § 1 k.c. ze zdarzeniem wywołującym szkodę? Czy stanowi składnik uszczerbku majątkowego podlegającego wyrównaniu w formie odszkodowania, czy też odrywa się od wskazanego związku przyczynowego i wchodzi w zakres ryzyka gospodarczego?

Koszty ekspertyzy poszkodowanego

W uchwale z 18 maja 2004 r. Sąd Najwyższy przesądził, że odszkodowanie przysługujące z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów może – stosownie do okoliczności sprawy – obejmować także koszty ekspertyzy wykonanej na zlecenie poszkodowanego (III CZP 24/14).

Zawieszenie postępowania

SN zawiesił postępowanie w tej sprawie z powodu skierowania przez prezesa SN Józefa Iwulskiego pytania prawnego w składzie 7 sędziów, które dotyczyło identycznego zagadnienia: Czy podmiotowi, który na podstawie art. 509 k.c. nabył od poszkodowanego lub jego następcy wierzytelność odszkodowawczą dotyczącą szkody komunikacyjnej, przysługuje w ramach odszkodowania należnego od ubezpieczyciela zwrot kosztu zleconej przez niego osobie trzeciej ekspertyzy prywatnej mającej na celu określenie wysokości szkody?​

Lepsza ochrona interesów stron

Według prezesa Iwulskiego rozstrzygnięcie rozbieżności w wykładni prawa przyczyni się do lepszej ochrony praw i interesów stron stosunków odszkodowawczych. Ułatwi sądom rozstrzyganie spraw, w których doszło do cesji wierzytelności odszkodowawczej, a jej nabywca dochodzi zwrotu poniesionych przez siebie kosztów ekspertyzy prywatnej.

Uchwała z dnia 18 maja 2004 r., III CZP 24/04, określiła zasady zwrotu kosztów ekspertyz zlecanych przez poszkodowanych.

Nowa uchwała uzupełniłaby natomiast wykładnię przepisów w odniesieniu do ekspertyz zlecanych przez cesjonariuszy wierzytelności odszkodowawczych.

Ekonomicznie uzasadnione wydatki

W wypadkach komunikacyjnych szkodę majątkową stanowią niewątpliwie niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy pojazdu.

Początkowo Sąd Najwyższy nie uwzględniał więc innych szkód, na przykład wydatków poniesionych w toku postępowania likwidacyjnego na pomoc profesjonalnego pełnomocnika.

Z czasem jednak w orzecznictwie Sądu Najwyższego zarysowała się tendencja do uwzględniania w ramach odszkodowania także innych niż koszty naprawy pojazdu, celowych i ekonomicznie uzasadnionych wydatków.

Związek przyczynowy musi być

Zdaniem prezesa Iwulskiego za ustaloną w orzecznictwie należy uznać wykładnię, że pełne odszkodowanie może obejmować także koszty ekspertyzy prywatnej sporządzonej w celu ustalenia rozmiaru szkody – na zlecenie poszkodowanego.

Orzecznictwo to nie odnosiło się do kosztów ekspertyz zlecanych przez nabywców wierzytelności odszkodowawczych, których dotyczy przedstawione do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne.

W orzecznictwie przyjmuje się, że koszt ekspertyzy zleconej przez poszkodowanego może wchodzić w skład pełnego odszkodowania, wymaga to jednak badanie przesłanki związku przyczynowego i ustalania, czy wydatek ten był uzasadniony i konieczny.

Sygnatura akt III CZP 33/18, postanowienie z 7 września 2018 r.