Z uwagi na zły stan techniczny budynku organ nadzoru budowlanego na podstawie art. 67 ust. 1 Prawa budowlanego nakazał właścicielowi jego rozbiórkę. Właściciel nie odwołał się od decyzji, a po upływie wyznaczonego w decyzji terminu obowiązku nie wykonał. Organ nadzoru budowlanego wystosował upomnienie. Po miesiącu właściciel złożył wniosek o uchylenie, bądź zmianę decyzji na podstawie art. 155 k.p.a. motywując to tym, iż w wyniku rozbiórki zniszczeniu uległyby inne przylegające budynki. Ściany grożące zawaleniem właściciel już rozebrał. W kolejnym piśmie właściciel wskazał w jakim zakresie ewentualna rozbiórka mogłaby nastąpić uwzględniając jego słuszny interes.
Czy możliwe jest dokonanie zmiany lub uchylenie decyzji o rozbiórce?
Czy koniecznym jest uzyskanie zgody drugiej strony postępowania, którą jest gmina?
W jakiej formie zwrócić się do gminy o wyrażenie zgody? Jak powinna przebiegać procedura w trybie art. 155 k.p.a.?
Nie jest dopuszczalna zmiana w trybie art. 155 k.p.a. decyzji nakazującej rozbiórkę wydanej na podstawie art. 67 ust. 1 ustawy Prawo budowlane.
Dla oceny dopuszczalności zastosowania trybu wskazanego w art. 155 k.p.a. przede wszystkim istotne jest, z jakiego powodu strona domaga się uchylenia lub zmiany decyzji. Jeżeli bowiem decyzja jest niewykonalna i jej niewykonalność ma charakter trwały, istnieje podstawa do stwierdzenia nieważności decyzji na podstawie art. 156 § 1 pkt 5 Kodeksu postępowania administracyjnego. Możliwe jest również stwierdzenie nieważności części decyzji administracyjnej. Jeżeli wykonanie nakazu rozbiórki stanowiłoby zagrożenie dla bezpieczeństwa sąsiadujących budynków, to - jak się wydaje - istnieje podstawa do uznania, że decyzja jest niewykonalna w części. W tym przypadku mamy do czynienia z niewykonalnością faktyczną. Za niewykonalność decyzji uznano w literaturze np. sytuacje, gdy wykonanie decyzji wiązałoby się z dokonaniem czynu niedozwolonego w rozumieniu prawa cywilnego (J. Borkowski, w: B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2003, s. 727). W takiej sytuacji można również rozważać zasadność wznowienia postępowania, ze względu na to, iż wyszły na jaw nowe okoliczności faktyczne nie znane organowi, który wydal decyzję (art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a.).
Oceniając dopuszczalność zmiany na podstawie art. 155 k.p.a. decyzji nakazującej rozbiórkę należy mieć na względzie, iż w orzecznictwie sądów administracyjnych (przed nowelizacją ustawy Prawo budowlane z 27 marca 2003 r.) przyjęto m.in., iż w tym trybie nie można uchylić decyzji nakazującej rozbiórkę na podstawie art. 48 tej ustawy, ponieważ prowadziłoby to do obejścia prawa (bezwzględnego nakazu rozbiórki samowoli budowlanej). Choć w odniesieniu do tej decyzji powyższy pogląd może być już nieaktualny (ze względu na istniejącą obecnie możliwość legalizacji samowoli budowlanej), to argumenty, które legły u jego podstawy można przenieść na inne decyzje nakazujące rozbiórkę wydawane na podstawie ustawy Prawo budowlane. W świetle art. 67 ust. 1 ustawy, decyzja nakazująca rozbiórkę wydawana jest w sytuacji, gdy nieużytkowany lub niewykończony obiekt budowlany nie nadaje się do remontu, odbudowy lub wykończenia. Ponieważ nakaz rozbiórki obiektu jest bardzo drastyczną ingerencją w konstytucyjnie chronione prawo własności, wydanie tej decyzji powinno być poprzedzone niezwykle starannym postępowaniem wyjaśniającym (włącznie z udziałem biegłych w postępowaniu), w celu ustalenia, iż zachodzą przesłanki orzeczenia rozbiórki przewidziane w powyższym przepisie. Jeżeli przesłanki te zachodzą, powołany przepis obliguje organ do wydania decyzji nakazującej rozbiórkę, nie pozostawiając tej kwestii uznaniu organu (przepis stanowi iż "właściwy organ wydaje decyzję", a nie, że "może wydać decyzję").
Biorąc pod uwagę powyższe uznać należy, że w tej sytuacji istnieje przeszkoda do zmiany ww. decyzji w trybie art. 155 k.p.a., ponieważ zmiana decyzji na podstawie tego przepisu możliwa jest tylko w sytuacji, gdy przepisy szczególne nie sprzeciwiają się zmianie decyzji. Takim przepisem szczególnym jest w tej sytuacji art. 67 ust. 1 ustawy Prawo budowlane.
Czy możliwe jest dokonanie zmiany lub uchylenie decyzji o rozbiórce?
Czy koniecznym jest uzyskanie zgody drugiej strony postępowania, którą jest gmina?
W jakiej formie zwrócić się do gminy o wyrażenie zgody? Jak powinna przebiegać procedura w trybie art. 155 k.p.a.?
Nie jest dopuszczalna zmiana w trybie art. 155 k.p.a. decyzji nakazującej rozbiórkę wydanej na podstawie art. 67 ust. 1 ustawy Prawo budowlane.
Dla oceny dopuszczalności zastosowania trybu wskazanego w art. 155 k.p.a. przede wszystkim istotne jest, z jakiego powodu strona domaga się uchylenia lub zmiany decyzji. Jeżeli bowiem decyzja jest niewykonalna i jej niewykonalność ma charakter trwały, istnieje podstawa do stwierdzenia nieważności decyzji na podstawie art. 156 § 1 pkt 5 Kodeksu postępowania administracyjnego. Możliwe jest również stwierdzenie nieważności części decyzji administracyjnej. Jeżeli wykonanie nakazu rozbiórki stanowiłoby zagrożenie dla bezpieczeństwa sąsiadujących budynków, to - jak się wydaje - istnieje podstawa do uznania, że decyzja jest niewykonalna w części. W tym przypadku mamy do czynienia z niewykonalnością faktyczną. Za niewykonalność decyzji uznano w literaturze np. sytuacje, gdy wykonanie decyzji wiązałoby się z dokonaniem czynu niedozwolonego w rozumieniu prawa cywilnego (J. Borkowski, w: B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2003, s. 727). W takiej sytuacji można również rozważać zasadność wznowienia postępowania, ze względu na to, iż wyszły na jaw nowe okoliczności faktyczne nie znane organowi, który wydal decyzję (art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a.).
Oceniając dopuszczalność zmiany na podstawie art. 155 k.p.a. decyzji nakazującej rozbiórkę należy mieć na względzie, iż w orzecznictwie sądów administracyjnych (przed nowelizacją ustawy Prawo budowlane z 27 marca 2003 r.) przyjęto m.in., iż w tym trybie nie można uchylić decyzji nakazującej rozbiórkę na podstawie art. 48 tej ustawy, ponieważ prowadziłoby to do obejścia prawa (bezwzględnego nakazu rozbiórki samowoli budowlanej). Choć w odniesieniu do tej decyzji powyższy pogląd może być już nieaktualny (ze względu na istniejącą obecnie możliwość legalizacji samowoli budowlanej), to argumenty, które legły u jego podstawy można przenieść na inne decyzje nakazujące rozbiórkę wydawane na podstawie ustawy Prawo budowlane. W świetle art. 67 ust. 1 ustawy, decyzja nakazująca rozbiórkę wydawana jest w sytuacji, gdy nieużytkowany lub niewykończony obiekt budowlany nie nadaje się do remontu, odbudowy lub wykończenia. Ponieważ nakaz rozbiórki obiektu jest bardzo drastyczną ingerencją w konstytucyjnie chronione prawo własności, wydanie tej decyzji powinno być poprzedzone niezwykle starannym postępowaniem wyjaśniającym (włącznie z udziałem biegłych w postępowaniu), w celu ustalenia, iż zachodzą przesłanki orzeczenia rozbiórki przewidziane w powyższym przepisie. Jeżeli przesłanki te zachodzą, powołany przepis obliguje organ do wydania decyzji nakazującej rozbiórkę, nie pozostawiając tej kwestii uznaniu organu (przepis stanowi iż "właściwy organ wydaje decyzję", a nie, że "może wydać decyzję").
Biorąc pod uwagę powyższe uznać należy, że w tej sytuacji istnieje przeszkoda do zmiany ww. decyzji w trybie art. 155 k.p.a., ponieważ zmiana decyzji na podstawie tego przepisu możliwa jest tylko w sytuacji, gdy przepisy szczególne nie sprzeciwiają się zmianie decyzji. Takim przepisem szczególnym jest w tej sytuacji art. 67 ust. 1 ustawy Prawo budowlane.