Popularny asfalt to w rzeczywistości tzw. mieszanka mineralno-asfaltowa, która jest produkowana przez połączenie odpowiednio dobranego drobnego kruszywa i lepiszcza asfaltowego. Warstwa asfaltu jest układana jako tzw. warstwa ścieralna, czyli zewnętrzna powłoka zapewniająca prawidłową jednolitość i gładkość, która jest odpowiedzialna za właściwą przyczepność, odprowadzanie wody oraz ograniczenie wchłaniania wody. Destrukt asfaltowy to natomiast usunięta z drogi w wyniku frezowania, podczas naprawy lub modernizacji drogi, warstwa ścieralna lub niżej położona warstwa wiążąca.

Czytaj w LEX: Produkty uboczne - procedura, problemy praktyczne, zwolnienia >>>

PROCEDURA Uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny - sprawdź w LEX >>>

Usunięty asfalt ma właściwości podobne do stosowanych w drogownictwie kruszyw naturalnych. Dlatego może być ponownie wykorzystany zarówno w budowie dróg i przejazdów tymczasowych, jak też do utwardzania poboczy dróg, ale również infrastruktury lotniskowej - dróg startowych, dróg kołowania, pasów lotniskowych i płyt postojowych. Ponowne wykorzystanie destruktu asfaltowego jest więc ekologicznym sposobem zagospodarowania odpadów i dobrą metodą na ograniczenie kosztów pozyskiwania kruszywa budowlanego. Wpisuje się także w ogólne cele ustawy o odpadach, która stawia sobie za cel ograniczenie wpływu wytwarzania odpadów na środowisko oraz ludzi. Przez długi okres czasu zastosowanie destruktu asfaltowego w Polsce nie było zbyt popularne. Często dochodziło też organy ochrony środowiska traktowały destrukt jako odpad, mimo iż okoliczności wskazywały, że jest to pełnowartościowy produkt.

Sprawdź odpowiedź eksperta z LEX:

 

 

Destrukt przestaje być odpadem po przetworzeniu

W obowiązującym stanie prawnym zdjęta masa bitumiczna (destrukt asfaltowy) jest traktowana jako odpad i kwalifikowana pod kodem 17 03 02 (ewentualnie 17 03 01, jeżeli ma właściwości niebezpieczne). Natomiast nie jest odpadem destrukt asfaltowy z frezowania w przypadku zastosowania urządzenia, które jednocześnie frezuje i kładzie na tej samej drodze nową nawierzchnię. Ustawodawca przyjął, że w takiej sytuacji materiał poddawany jest recyklingowi i w związku z tym, nie następuje wytworzenie odpadów. Warunki utraty statusu odpadów przez destrukt określa art. 14 ust. 1 ustawy o odpadach oraz przepisy rozporządzenia z 23 grudnia 2021 r. w sprawie określenia szczegółowych warunków utraty statusu odpadów dla odpadów destruktu asfaltowego.

Ustawodawca wskazuje, że każdy odpad przestaje być odpadem, jeżeli na skutek poddania ich recyklingowi lub innemu odzyskowi przedmiot lub substancja mają zostać wykorzystane do konkretnych celów, spełniając wymagania techniczne, z uwzględnieniem rynku zbytu lub popytu na takie materiały oraz nie prowadząc do negatywnych skutków dla środowiska oraz życia i zdrowia ludzi. Dodatkowo odpady destruktu asfaltowego nie mogą być zanieczyszczone innymi substancjami niż te, które są stosowane w ramach produkcji mieszanek mineralno-asfaltowych oraz podczas ich stosowania i normalnego użytkowania. Podlegają przetwarzaniu w procesach odzysku R5 lub R12 (na co jest wymagane zezwolenie na przetwarzanie odpadów), które muszą uwzględniać co najmniej wymagania w zakresie klasyfikacji i charakterystyki destruktu asfaltowego, jako zasadniczego materiału do mieszanek mineralno-asfaltowych, tj. zapisy określone w normie PN-EN 13108-8. Wystarczy zatem przeprowadzenie odzysku w jednym z tych procesów (np. tylko R12), jeżeli po takim procesie będą spełnione pozostałe warunki podane w rozporządzeniu.

Sprawdź wzory dokumentów w LEX:

 

Zgodnie z rozporządzeniem, które określa zakres analityczny, wyniki pobranych próbek odpadów oraz ich odcieków nie mogą przekraczać maksymalnych dopuszczalnych stężeń parametrów w nim określonych. Potwierdzenie spełnienia tych kryteriów wymaga poboru i analizy próbki, dokonywanych przez laboratorium posiadające akredytację w tym zakresie lub przez certyfikowaną jednostkę badawczą. Spełnienie warunków utraty statusu odpadu przez destrukt asfaltowy potwierdza posiadacz odpadów destruktu asfaltowego. Dla każdej przekazywanej do wykorzystania partii odpadów musi on sporządzić oświadczenie zgodności w dwóch egzemplarzach – jeden dla siebie, a drugi dla podmiotu, który wykorzystuje daną partię destruktu. Kiedy spełnione zostaną powyższe warunki oraz potwierdzone zostanie również dotrzymanie dopuszczalnych wartości parametrów w badanych próbkach, wówczas może zostać wydane oświadczenie o zgodności z warunkami utraty statusu odpadów destruktu asfaltowego. Wzór takiego oświadczenia określa rozporządzenie (załącznik nr 5). Jeżeli odpady destruktu asfaltowego utracą status odpadów, to będą mogły być wykorzystywane bez zachowania rygorów ustawy o odpadach, w tym posiadania zezwolenia na przetwarzanie odpadów. Tym samym, podmioty gospodarujące destruktem asfaltowym po tym, jak przestanie on być odpadem, nie będą musiały spełniać wymagań wynikających z ustawy o odpadach, np. uzyskiwać odpowiednich decyzji administracyjnych na przetwarzanie odpadów, prowadzić ewidencji odpadów czy wystawiać kart przekazania odpadów.

Należy jednocześnie dodać, że od 1 stycznia 2023 r. posiadacz odpadów destruktu asfaltowego będzie zmuszony udostępnić właściwym organom ochrony środowiska w trakcie prowadzenia kontroli dokumentację związaną z systemem gospodarowania, m.in. zbiór udokumentowanych procedur dotyczących monitorowania procesów i technik przetwarzania odpadów destruktu asfaltowego oraz planowanego wykorzystania destruktu asfaltowego.

Czytaj w LEX: Selektywna zbiórka odpadów budowlanych oraz metody zapobiegania powstawaniu odpadów w zmienionej ustawie o odpadach >>>

 

Destrukt asfaltowy produkt uboczny czy odpad

W orzecznictwie sądowym destrukt asfaltowy nie zawsze by jednak traktowany jako odpad. Przede wszystkim podkreśla się, że decyzję o tym, czy dana substancja jest odpadem, ustawodawca pozostawił osobie, która jest jej posiadaczem. Substancja (przedmiot), która dla jednej osoby może okazać się niezdatna do dalszego użytku i której zdecyduje się pozbyć – dla drugiej osoby, może zatem okazać się wartościowym surowcem, który zostanie w pełni wykorzystany. W wyroku z 16 września 2015 r. (sygn. akt II OSK 2920/13) NSA orzekł, że o kwalifikacji danego przedmiotu jako odpadu rozstrzyga przesłanka pozbycia się, mogącego być działaniem faktycznym, zamierzonym lub nakazanym. Przesłankę tę można więc stwierdzić wyłącznie na podstawie zachowania posiadacza przedmiotu (substancji), z uwzględnieniem okoliczności obiektywnych umożliwiających odtworzenie zamiarów jaki mu przyświecał w stosunku do tego przedmiotu. Nie chodzi tu przy tym o utratę kontroli nad przedmiotem, lecz zasadniczą zmianę jego wykorzystania, odmienną od głównego przeznaczenia, do którego przestał on się nadawać, zwłaszcza gdy zmiana ta może spowodować negatywne następstwa dla człowieka lub środowiska. Jednym z najważniejszych elementów przy interpretacji pojęcia „pozbyć się” jest więc wola posiadacza. Jednak nie można zapominać, że należy rozważyć także istniejące na gruncie konkretnej sprawy okoliczności. Nie bez znaczenia jest bowiem dalsze użytkowanie substancji (przedmiotu), tj. ewentualna zmiana jego przeznaczenia na odmienne od zagospodarowania standardowego bądź możliwe negatywne oddziaływanie na środowisko. Z racji tego, że destrukt powstaje w trakcie frezowania dróg kwalifikuje się go jako odpad. Ten fakt nie przesądza jednak, iż faktycznie staje się odpadem.

 

Ustawa o odpadach. Komentarz

Daria Danecka, Wojciech Radecki

Sprawdź  

W wyroku z 2 października 2015 r., WSA w Warszawie orzekł (sygn. akt IV SA/Wa 1587/15), że nie sposób uznać, aby wykorzystany przy budowie drogi destrukt asfaltowy był odpadem, pomimo iż formalnie został ujęty w klasyfikacji odpadów jako odpad o kodzie 17 03 02. Aby można było uznać daną substancję za odpad konieczne jest spełnienie dwóch przesłanek, tj.:

  • winna ona przynależeć do jednej z kategorii wskazanej w załączniku nr 1 do ustawy o odpadach,
  • podmiot będący w jej posiadaniu winien faktycznie pozbyć się takiej substancji (przedmiotu) bądź mieć wolę (albo obowiązek) pozbycia.

Z kolei w wyroku z 17 grudnia 2019 r. (sygn. akt II SA/Wr 725/19) WSA we Wrocławiu uznał, że destrukt asfaltowy (frezowina) nie jest odpadem, jeśli wykorzystywana jest przez posiadacza do działalności w zakresie budowy czy remontu dróg. Również w wyroku z 19 lutego 2021 r. (sygn. akt IV SA/Wa 613/20) WSA w Warszawie przypomniał, że art. 10 ustawy o odpadach, który odnosi się do produktów ubocznych, odpowiada art. 5 dyrektywy 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów. W związku z tym przy jego wykładni należy wziąć pod uwagę orzecznictwo TSUE oraz stanowisko Komisji Rady i Parlamentu Europejskiego, która wskazała, że nadmiernie szeroka interpretacja definicji odpadów narzuca przedsiębiorstwom, których ta kwestia dotyczy, niepotrzebne koszty i może ograniczyć atrakcyjność materiałów, które w innym przypadku zostałyby przywrócone do dalszego obrotu. Natomiast nadmiernie zawężona interpretacja definicji odpadów może prowadzić do zniszczenia środowiska naturalnego i osłabienia wspólnych norm unijnych wprowadzonych przez wspólnotowe prawo w sprawie odpadów.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.