10 listopada Prezydent RP podpisał ustawę z 6 października 2022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie. W samym uzasadnieniu projektu ustawy, na potrzeby zmian wskazywano ze względu na mnogość nadużyć w udzielaniu pożyczek o charakterze lichwiarskim, a także a na szczególnie częste wykorzystywanie ludzkich dramatów w celu szybkiego wzbogacenia się. Zwłaszcza zauważalne okazało się  nasilenie nadużyć  w trakcie trwania pandemii Covid-19, kiedy kryzys gospodarczy doprowadził wiele osób do sytuacji, w której musieli szukać często niekorzystnych rozwiązań, żeby jakkolwiek podreperować swój budżet. Bardzo często chwytając się tzw. chwilówek, które niestety równie szybko co pomagały „chwilowo” podreperować stan majątku to równie szybko potrafią wprowadzają w spiralę finansową, z której później bardzo ciężko się wyplątać i stanąć na nogi.

Czytaj: Nowa ustawa antylichwiarska podpisana przez prezydenta>>

Zmiany w wielu ustawach

Ustawa wprowadza szereg zmian zarówno na gruncie prawa karnego, bankowego, ustawy o kredycie konsumenckim, kodeksu cywilnego, jak i kodeksu postępowania cywilnego, które mają na celu wykluczenie możliwości udzielania pożyczek o charakterze lichwiarskim. Konieczność podjęcia interwencji na gruncie legislacyjnym uzasadniono również raportem Rzecznika Finansowego (Kredyty konsumenckie. Bieżące problemy), w którym to opisano mechanizmy prostego obchodzenia tzw. pakietu antylichwiarskiego. Jak wskazuje się dalej w uzasadnieniu projektu- jedna z takich  kwestionowanych przez Rzecznika Finansowego praktyk polega na dodawaniu kwoty kredytowanych kosztów kredytu do całkowitej kwoty kredytu, mimo że część instytucji pożyczkowych przyjmuje, że kredytowane koszty- takie jak prowizja, opłata przygotowawcza czy opłata administracyjna – mieszczą się w definicji całkowitej kwoty kredytu, a w konsekwencji mogą stanowić część tej kwoty.

Sama ustawa ma chronić osoby, które korzystają z usług instytucji z sektora pozabankowego. Bardzo często, osoby starsze, które niestety nie są ulubioną grupą odbiorców, którym banki chętnie udzielają kredytów,  czy osoby które nie mają odpowiedniej zdolności kredytowej, zwłaszcza w obecnej sytuacji na rynkach finansowych w której mało komu udzielany jest kredyt.  

 

Maksymalne koszty pozaodsetkowe pożyczek

Główne regulacje, przygotowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości zakładają określenie maksymalnych kosztów pozaodsetkowych pożyczek, oraz obniżenie tychże kosztów dla kredytów konsumenckich, jak i nadzór KNF nad instytucjami pożyczkowymi.

Ustawa z dnia 6 października 2022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie w art. 1 par. 2 wprowadza do kodeksu cywilnego nowe artykuły 720 ze zn 1 -720 ze zn 5  które precyzują  między innymi definicję kosztów pozaodsetkowych pożyczek, przez które należy rozumieć:

  • marże, prowizje lub opłaty związane z przygotowaniem umowy pożyczki, udzieleniem pożyczki lub jej obsługą, albo koszty o podobnym charakterze,
  • opłaty związane z odroczeniem terminu spłaty pożyczki, jej nieterminową spłatą albo koszty o podobnym charakterze,
  • koszty usług dodatkowych, w szczególności koszty ubezpieczeń, koszty związane z ustanowieniem zabezpieczenia pożyczki, koszty pozyskiwania.

Ponadto uznano, że pozaodsetkowe koszty, o których mowa, w całym okresie spłaty pożyczki nie mogą być wyższe od 25 proc.  całkowitej kwoty pożyczki. Nowe zasady będą podobne jak w przypadku zakupów na raty. Przepisy ograniczą również dowolną dziś możliwość nakładania dodatkowych drastycznych opłat na klientów firm pożyczkowych, a to ma nastąpić właśnie poprzez obniżenie kosztów pozaodsetkowych i wprowadzenie zakazu rolowania długów.  Limit opłat – takich, jak np. prowizje czy marże – zostanie radykalnie zmniejszony do 20 proc. kwoty pożyczki w skali roku i 45 proc. w całym okresie kredytowania. Limit odsetek od samej pożyczki będzie, jak dotąd, ograniczony do 20,5 proc. w skali roku.

Nadzór KNF nad instytucjami pożyczkowymi 

Narzędziem mającym sprawować nadzór nad instytucjami działającymi niezgodnie z przepisami niniejszej ustawy jest wprowadzony nadzór Komisji Nadzoru Finansowego. Art. 7 omawianej ustawy wprowadza rozwiązanie, które dodatkowo ma zabezpieczyć pożyczkobiorców.

Przepisy zakładają, że działalność instytucji pożyczkowych w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego podlega nadzorowi sprawowanemu przez Komisję Nadzoru Finansowego. Ustawa wskazuję, że samym celem nadzoru nad działalnością instytucji pożyczkowych jest kontrola i egzekwowanie zgodności tej działalności z ustawą. Instytucja pożyczkowa będzie musiała więc  przekazywać  Komisji Nadzoru Finansowego kwartalne i roczne sprawozdania z działalności w zakresie udzielania kredytu konsumenckiego, obejmujące informacje o:

  • udzielonych kredytach konsumenckich,
  • strukturze terminowej i walutowej oraz opóźnieniach w spłatach;
  • zawartych umowach o kredyt konsumencki, w tym ich liczbie, rodzajach

oraz statusie;

  • liczbie klientów, którym udzielono kredytu konsumenckiego, z

uwzględnieniem liczby klientów, którym udzielono kredytu, o którym

mowa w art. 36b;

  • łącznych przychodach uzyskanych z działalności w zakresie udzielania

kredytu konsumenckiego z wyodrębnieniem przychodów uzyskanych w

związku z pozaodsetkowymi kosztami kredytu;

  • bilansie, ze wskazaniem źródeł finansowania działalności w zakresie

udzielania kredytu konsumenckiego;

Dodatkowo w razie stwierdzenia, że instytucja pożyczkowa nie wykonuje obowiązku przekazania informacji, albo wykonuje ten obowiązek nieprawidłowo, nie wykonała w wyznaczonym terminie zaleceń, a także w razie stwierdzenia, że działalność instytucji pożyczkowej, w tym również prowadzona z udziałem pośrednika kredytowego, jest wykonywana z naruszeniem ustawy lub wbrew warunkom określonym w ustawie, Komisja Nadzoru Finansowego może:

  • nałożyć na członka zarządu instytucji pożyczkowej bezpośrednio

odpowiedzialnego za stwierdzone nieprawidłowości administracyjną karę

pieniężną w wysokości do 150 000 zł;

  • nałożyć na instytucję pożyczkową administracyjną karę pieniężną w

wysokości do 15 000 000 zł;

Podstawa prawna: ustawa z dnia 6 października 2022 r. o zmianie ustaw w celu przeciwdziałania lichwie

Autorzy: Piotr Aleksiejuk radca prawny oraz  Mikołaj Mucha aplikant radcowski 

 

Obrót wierzytelnościami

Jan Mojak

Sprawdź