Nieruchomość zabudowana budynkiem stanowi własność osoby prywatnej, która aktualnie odbywa karę więzienia. Obiekt znajduje się w złym stanie technicznym, grozi zawaleniem oraz zagraża bezpieczeństwu. Z tych względów został objęty nakazem rozbiórki. Właściciel nie odbierał żadnej korespondencji urzędowej, przesyłki pocztowe są awizowane. Organ nadzoru budowlanego w wykonaniu zastępczym dokonał rozbiórki obiektu, który już uległ częściowemu zawaleniu. Po wykonaniu rozbiórki, w sprawie pojawiła się dodatkowa osoba z zamiarem pełnienia funkcji strony. Osoba ta jest wierzycielem właściciela nieruchomości (nieruchomość jest obciążona wierzytelnością komorniczą).
Co w tej sytuacji powinien uczynić organ nadzoru budowlanego?
W sytuacji, gdy osoba powołująca się na status strony w sprawie zakończonej ostateczną decyzją administracyjną zgłasza się do organu administracji, należy w drodze postanowienia wznowić postępowanie, a następnie - po ustaleniu, że osoba ta nie ma interesu prawnego w sprawie - wydać decyzję o odmowie uchylenia dotychczasowej decyzji.
Zgodnie z art. 145 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) - dalej k.p.a., wznawia się postępowanie administracyjne m.in.: wówczas, gdy strona postępowania nie brała w nim udziału. Wznowienie dotyczy postępowania administracyjnego zakończonego decyzją administracyjną, nie zaś postępowania egzekucyjnego. Wznowienie lub odmowa wznowienia następuje w drodze postanowienia (art. 149 § 1 i § 3 k.p.a.). Podkreślić trzeba, że postępowanie wznowieniowe składa się z dwóch etapów: najpierw w drodze postanowienia orzeka się o wznowieniu (lub o odmowie wznowienia), a następnie w drodze decyzji orzeka się bądź o uchyleniu dotychczasowej decyzji, bądź o odmowie jej uchylenia (ewentualnie stwierdza się wydanie decyzji dotychczasowej z naruszeniem prawa). Na każdym z tych etapów ocenie podlegają inne okoliczności. Okoliczności ustalane na "wstępnym" etapie postępowania nie mogą dotyczyć posiadania interesu prawnego przez podmiot powołujący się na ten interes, kwestie te powinny być bowiem badane dopiero po przeprowadzeniu szczegółowego postępowania wyjaśniającego we wznowionym postępowaniu, i oceniane w decyzji kończącej to postępowanie. Jak podkreśla się w literaturze i orzecznictwie, podmiotowe przyczyny odmowy wznowienia postępowania – tj. złożenie wniosku przez osobę niebędącą stroną - mogą być jedynie wyjątkowo podstawą odmowy wznowienia postępowania, tj. w przypadku podmiotu w sposób oczywisty niebędącego stroną, gdy jednostka wnosząca żądanie nie powołuje się na własny interes prawny, lub w przypadku złożenia wniosku przez osobę nieposiadającą zdolności do czynności prawnych bez udziału przedstawiciela ustawowego (M. Jaśkowska, A. Wróbel, Komentarz bieżący do art. 149 k.p.a. /Dz. U.00.98.1071/, LEX/el. 2010). Jak wskazał WSA w Kielcach w wyroku z dnia 7 maja 2009 r., II SA/Ke 187/09, Lex nr 562863:
"1. Odmowa wznowienia postępowania może mieć miejsce wyłącznie z uwagi na naruszenie przepisów formalnych, a nie materialnoprawnych.
2. Wydanie decyzji o odmowie wznowienia postępowania z uwagi na to, że wnioskodawca nie posiada przymiotu strony, jest możliwe wyjątkowo, i to wyłącznie w przypadku oczywistego braku legitymacji procesowej.
3. Nie można w drodze odmowy wznowienia postępowania odmówić osobie, która uważa się za stronę, możliwości wykazania jej interesu prawnego, a zatem przesłanki materialnoprawnej żądania".
Ocenić należy, czy wierzyciel osoby będącej adresatem decyzji nakazującej rozbiórkę, jest stroną postępowania w sprawie rozbiórki, tj. czy posiada on zgodnie z art. 28 k.p.a. interes prawny w sprawie. Pojęcie interesu prawnego jest nieostre, istnieje w tym zakresie niezwykle bogate orzecznictwo. Zasadniczo jednak – jak się wydaje – nie można uznać za stronę osoby, która jest wierzycielem (także hipotecznym) adresata decyzji administracyjnej dotyczącej nieruchomości. Interes wierzyciela jest w tym przypadku interesem faktycznym, a nie prawnym, nie może on bowiem doznać ochrony w postępowaniu dotyczącym nakazu rozbiórki. Fakt istnienia wierzytelności oraz ewentualne różnice w wartości nieruchomości związane z wydaniem nakazu rozbiórki czy też dodatkowe obciążenie finansowe dłużnika związane z wykonaniem nakazu rozbiórki nie stanowią okoliczności relewantnych dla rozstrzygnięcia w sprawie rozbiórki, nie mogą one być wzięte pod uwagę w postępowaniu administracyjnym w tej sprawie, jak również nie stanowią okoliczności istotnych dla wszczęcia i prowadzenia postępowania egzekucyjnego.
Magdalena Laskowska
Co w tej sytuacji powinien uczynić organ nadzoru budowlanego?
W sytuacji, gdy osoba powołująca się na status strony w sprawie zakończonej ostateczną decyzją administracyjną zgłasza się do organu administracji, należy w drodze postanowienia wznowić postępowanie, a następnie - po ustaleniu, że osoba ta nie ma interesu prawnego w sprawie - wydać decyzję o odmowie uchylenia dotychczasowej decyzji.
Zgodnie z art. 145 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.) - dalej k.p.a., wznawia się postępowanie administracyjne m.in.: wówczas, gdy strona postępowania nie brała w nim udziału. Wznowienie dotyczy postępowania administracyjnego zakończonego decyzją administracyjną, nie zaś postępowania egzekucyjnego. Wznowienie lub odmowa wznowienia następuje w drodze postanowienia (art. 149 § 1 i § 3 k.p.a.). Podkreślić trzeba, że postępowanie wznowieniowe składa się z dwóch etapów: najpierw w drodze postanowienia orzeka się o wznowieniu (lub o odmowie wznowienia), a następnie w drodze decyzji orzeka się bądź o uchyleniu dotychczasowej decyzji, bądź o odmowie jej uchylenia (ewentualnie stwierdza się wydanie decyzji dotychczasowej z naruszeniem prawa). Na każdym z tych etapów ocenie podlegają inne okoliczności. Okoliczności ustalane na "wstępnym" etapie postępowania nie mogą dotyczyć posiadania interesu prawnego przez podmiot powołujący się na ten interes, kwestie te powinny być bowiem badane dopiero po przeprowadzeniu szczegółowego postępowania wyjaśniającego we wznowionym postępowaniu, i oceniane w decyzji kończącej to postępowanie. Jak podkreśla się w literaturze i orzecznictwie, podmiotowe przyczyny odmowy wznowienia postępowania – tj. złożenie wniosku przez osobę niebędącą stroną - mogą być jedynie wyjątkowo podstawą odmowy wznowienia postępowania, tj. w przypadku podmiotu w sposób oczywisty niebędącego stroną, gdy jednostka wnosząca żądanie nie powołuje się na własny interes prawny, lub w przypadku złożenia wniosku przez osobę nieposiadającą zdolności do czynności prawnych bez udziału przedstawiciela ustawowego (M. Jaśkowska, A. Wróbel, Komentarz bieżący do art. 149 k.p.a. /Dz. U.00.98.1071/, LEX/el. 2010). Jak wskazał WSA w Kielcach w wyroku z dnia 7 maja 2009 r., II SA/Ke 187/09, Lex nr 562863:
"1. Odmowa wznowienia postępowania może mieć miejsce wyłącznie z uwagi na naruszenie przepisów formalnych, a nie materialnoprawnych.
2. Wydanie decyzji o odmowie wznowienia postępowania z uwagi na to, że wnioskodawca nie posiada przymiotu strony, jest możliwe wyjątkowo, i to wyłącznie w przypadku oczywistego braku legitymacji procesowej.
3. Nie można w drodze odmowy wznowienia postępowania odmówić osobie, która uważa się za stronę, możliwości wykazania jej interesu prawnego, a zatem przesłanki materialnoprawnej żądania".
Ocenić należy, czy wierzyciel osoby będącej adresatem decyzji nakazującej rozbiórkę, jest stroną postępowania w sprawie rozbiórki, tj. czy posiada on zgodnie z art. 28 k.p.a. interes prawny w sprawie. Pojęcie interesu prawnego jest nieostre, istnieje w tym zakresie niezwykle bogate orzecznictwo. Zasadniczo jednak – jak się wydaje – nie można uznać za stronę osoby, która jest wierzycielem (także hipotecznym) adresata decyzji administracyjnej dotyczącej nieruchomości. Interes wierzyciela jest w tym przypadku interesem faktycznym, a nie prawnym, nie może on bowiem doznać ochrony w postępowaniu dotyczącym nakazu rozbiórki. Fakt istnienia wierzytelności oraz ewentualne różnice w wartości nieruchomości związane z wydaniem nakazu rozbiórki czy też dodatkowe obciążenie finansowe dłużnika związane z wykonaniem nakazu rozbiórki nie stanowią okoliczności relewantnych dla rozstrzygnięcia w sprawie rozbiórki, nie mogą one być wzięte pod uwagę w postępowaniu administracyjnym w tej sprawie, jak również nie stanowią okoliczności istotnych dla wszczęcia i prowadzenia postępowania egzekucyjnego.
Magdalena Laskowska