Chodzi o nowelizację ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych, która ostatnio została zaakceptowana przez Sejm i przekazana do dalszych prac w Senacie. Jej głównym celem jest wprowadzenie jednoznacznego zakazu sprzedaży e-papierosów (w wersji z nikotyną i bez) osobom poniżej 18. roku życia. Treść propozycji uległa znaczącym zmianom w trakcie prac rządowych – pierwotnie nie znalazły się w niej np. przepisy dotyczące saszetek nikotynowych. Inny jest też kształt terminów, w jakich regulacja wejdzie w życie.

Czytaj także artykuł w LEX: Charkiewicz Mariusz, Popielarczyk Dominik, Opodatkowanie płynu do papierosów elektronicznych w świetle ustawy o podatku akcyzowym – wnioski de lege lata>

Saszetki nikotynowe na marginesie prawa

W ramach nowelizacji po raz pierwszy wprowadzono legalną definicję woreczka tytoniowego (popularnie nazywanego również „saszetką”). Są to, zgodnie z brzmieniem ustawy przyjętym przez Sejm, „wszystkie wyroby do stosowania doustnego, z wyjątkiem tych przeznaczonych do inhalacji, niezawierające tytoniu, lecz zawierające nikotynę, zmieszaną lub niezmieszaną z innymi składnikami, które są porcjowane w woreczki lub dostępne w woreczkach”. To o tyle istotne, że do tej pory w Polsce saszetki nikotynowe nie podlegały żadnym regulacjom i ograniczeniom, co z kolei stwarza zagrożenie szczególnie dla młodych ludzi. Przez koncerny tytoniowe często są one określane jako „zdrowszy zamiennik” tradycyjnego papierosa, który pomaga w walce z uzależnieniem – warto jednak podkreślić, że saszetki nie mają statusu leczniczego, a jedynie konsumpcyjny (w przeciwieństwie do tzw. terapii nikotynozastępczych, które podlegają regulacjom prawa farmaceutycznego). Przez brak regulacji ustawowych nie było też np. możliwe określenie, ile substancji mogą w sobie zawierać. Poza tym, produkty te stały się na tyle popularne, że są dostępne nawet w dyskontach, a nie ma żadnych regulacji, które zakazywałyby sprzedaży osobom poniżej 18. roku życia.

Czytaj także artykuł w LEX: Grotkowska Katarzyna, Uzależnienia. Wokół pojęć "używanie" i "nadużywanie">

- Woreczki nikotynowe dostarczają nikotynę tak szybko i w podobnym stężeniu, jak inne produkty bezdymne. Tego rodzaju produkty mogą mieć szkodliwy wpływ zwłaszcza na młodych ludzi, niebędących użytkownikami produktów tytoniowych. Dodatkowo, ze względu na bardzo prawdopodobne wystąpienie efektów kardiologicznych krótko po spożyciu produktu, przynajmniej u niektórych konsumentów (wzrost częstości akcji serca, który z kolei jest ważnym czynnikiem ryzyka zachorowalności i śmiertelności z przyczyn sercowo-naczyniowych), omawiane produkty należy ocenić jako szkodliwe dla zdrowia – wskazywano w uzasadnieniu zmian ustawowych.

Projekt ustawy wprowadza także zakaz reklamy i promocji saszetek tytoniowych. Nie będzie można sprzedawać ich osobom do lat 18, zakazana zostanie sprzedaż na terenie podmiotów wykonujących działalność leczniczą w rozumieniu przepisów o działalności leczniczej, jednostek organizacyjnych systemu oświaty, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, oraz obiektów sportowo-rekreacyjnych. Zakaz sprzedaży obejmie też automaty, kasy samoobsługowe oraz sprzedaż na odległość (w internecie). - Należy zaznaczyć, że sprzedaż wysyłkowa z wykorzystaniem internetu, podobnie jak sprzedaż za pomocą urządzeń automatycznych, jest jedną z form udostępniania wyrobów nikotynowych osobom niepełnoletnim, które mają być chronione przed uzależnieniem od nikotyny. Rozwiązanie polegające na rejestrowaniu podmiotów podejmujących sprzedaż wysyłkową oraz wprowadzaniu urządzeń weryfikujących wiek klienta nie zasługują na akceptację ze względu na iluzoryczność kontroli i nieskuteczność ograniczenia możliwości zakupu przez osoby nieuprawnione – wyjaśniał resort zdrowia w uzasadnieniu projektu.

Czytaj także w LEX: Janicki Tomasz, Kociak Natalia, Opodatkowanie suszu tytoniowego oraz krajanki tytoniowe>

 

Sprawdź również książkę: Zdrowie publiczne >>


Czytaj również: Snus i saszetka nikotynowa to dwa różne produkty - ale oba uzależniają

Walka z promocją i imitacjami

Poza zakazem sprzedaży e-papierosów dzieciom i młodzieży poniżej 18. roku życia, nowelizacja zaostrzy również podejście do promocji tego typu wyrobów – obecnie obowiązujące przepisy często były omijane. Po zmianach zakazane będą następujące działania:

  • publiczne rozdawanie wyrobów tytoniowych, woreczków nikotynowych, papierosów elektronicznych, pojemników zapasowych lub rekwizytów tytoniowych,
  • organizowanie degustacji wyrobów tytoniowych, woreczków nikotynowych, papierosów elektronicznych lub pojemników zapasowych,
  • organizowanie premiowanej sprzedaży wyrobów tytoniowych, woreczków nikotynowych, papierosów elektronicznych, pojemników zapasowych lub rekwizytów tytoniowych lub konkursów opartych na ich zakupie oraz innych form publicznego zachęcania do ich nabywania lub używania, bez względu na formę dotarcia do adresata,
  • oferowanie wyrobów tytoniowych lub woreczków nikotynowych konsumentom po obniżonej cenie w stosunku do ceny wydrukowanej na opakowaniu jednostkowym.

Co istotne, zakazana ma być także reklama i promocja oraz eksponowanie rekwizytów tytoniowych oraz produktów imitujących te wyroby. Zabronione ma być m.in. eksponowanie w sklepie przedmiotów imitujących opakowania wyrobów tytoniowych oraz przedmiotów imitujących opakowania woreczków nikotynowych, papierosów elektronicznych lub pojemników zapasowych.

Pierwotnie projekt ustawy przewidywał wejście w życie ustawy po dziewięciu miesiącach vacatio legis. Obecnie vacatio legis to 14 dni, ustawa przewiduje jednak półroczne okresy przejściowe dla producentów na dostosowanie się do nowego kształtu regulacji.

Czytaj także artykuł w LEX: Michalak Arkadiusz, Prawne aspekty reklamy, promocji i sponsorowania wyrobów tytoniowych>

Coraz więcej wyzwań 

O tym, że młodzi ludzie coraz rzadziej sięgają po tradycyjne papierosy, ale częściej właśnie po smakowe e-papierosy i inne tego typu wyroby mówiła podczas briefingu prasowego z okazji Światowego Dnia Bez Tytoniu Magdalena Cedzyńska (Poradnia Pomocy Palącym, Narodowy Instytut Onkologii PIB). - Kiedyś osoby uzależnione od nikotyny paliły papierosy. W tej chwili rynek produktów nikotynowych jest zdecydowanie bogatszy. Mamy oprócz papierosów właśnie e-papierosy, ale też tytoń podgrzewany czy woreczki z nikotyną, czyli tak zwany biały snus - mówiła. Zaznaczyła też, że z badań przeprowadzanych w Stanach Zjednoczonych wynika jednocześnie, że uzależnienie od takich wyrobów często prowadzi w następnej kolejności do sięgnięcia po tradycyjne papierosy. 

W czasie XVII Konferencji „Jakość w opiece zdrowotnej” zorganizowanej przez Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia Paweł Grzesiowski, główny inspektor sanitarny, wskazywał, że jednym z dziesięciu kluczowych wyzwań dla zdrowia publicznego jest używanie i uzależnienie substancji psychoaktywnych (do których zalicza się także nikotynę). Podczas briefingu prasowego zaznaczał z kolei, że "atrakcyjny wygląd i świetny marketing powodują, że wiele osób sięga po e-papierosy, saszetki nikotynowe". 

Czytaj również: Światowy Dzień bez Tytoniu. Sanepid o szkodliwości e-papierosów

Czytaj także artykuł w LEX: Marczak Maciej, Parulski Szymon, Zientara Marta, Pakiet tytoniowy - walka z czarnym rynkiem papierosów>

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.