Rada powiatu podjęła w 2018 r. uchwałę o zmianie uchwały w sprawie ustalenia rozkładu pracy aptek na terenie powiatu. Na mocy uchwały uzupełniono harmonogram pracy aptek. Z wydaną uchwałą nie zgodziła się spółka prowadząca aptekę i wniosła skargę. Zarzuciła w niej naruszenie szeregu przepisów. W ocenie skarżącej nie było podstaw do objęcia apteki harmonogramem dyżurów w dni wolne od pracy. Spółka wyjaśniła, że analiza zapotrzebowania na leki nie uzasadnia konieczności wprowadzaniu całodobowych dyżurów aptek.
WSA w Krakowie stwierdził nieważność uchwały w części i w pozostałym zakresie oddalił skargę. Sąd administracyjny wyjaśnił, że co do zasady skarga nie była trafna. Zaskarżona uchwała była nieważna jedynie w części, w jakiej nakładała obowiązek prowadzenia dyżurów dla apteki przed dniem wejścia w życie uchwały - wskazał WSA. Wskazane w załączniku do uchwały dyżury obejmowały bowiem także pracę w wybrane dni w sierpniu i wrześniu 2018 r. Tymczasem uchwała została weszła w życie w październiku 2018 r. Zatem, uchwałą nie można było nakazać aptece pełnienie dyżurów w okresie poprzedzającym wejście jej w życie - wyjaśnił sąd administracyjny.
Farmaceuci piszą do ministra, bo boją się o losy ustawy - czytaj tutaj>>
Nieopłacalne dyżury dla apteki
W pozostałym zakresie nie było podstaw do uznania uchwały za nieważną. WSA wskazał, że skarżąca nie jest zainteresowana pełnieniem dyżurów, co uzasadnia tym, że wówczas istnieje małe zainteresowanie zakupem leków, a pacjenci mogą nabyć medykamenty w innych miejscowościach. Poza tym, spółka zwróciła uwagę, że nieopłacalnym jest dla niej prowadzenie takich dyżurów z uwagi na trudności w znalezieniu odpowiedniej ilości personelu. Te argumenty nie doprowadziły jednak do podważenia legalności uchwały - zaznaczył sąd.
Rada powiatu określa w drodze uchwały rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych na danym terenie, po zasięgnięciu opinii wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin z terenu powiatu i samorządu aptekarskiego, przy czym rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych powinien być dostosowany do potrzeb ludności i zapewniać dostępność świadczeń również w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy. Powyższe wynika z art. 94 ust. 1 Prawa farmaceutycznego.
MZ: Nie karać za nieprzekazanie danych z aptek, bo system zawodzi - czytaj tutaj>>
Dostęp do apteki
W orzecznictwie wskazuje się, że rozkład godzin pracy aptek ogólnodostępnych powinien być dostosowany do potrzeb ludności oraz zapewniać dostępność świadczeń w porze nocnej, w niedzielę, święta i inne dni wolne od pracy. Takie stanowisko przedstawił w szczególności Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 9 grudnia 2011 r. w sprawie sygn. akt II GSK 1338/10 (LEX nr 1151642). Oznacza to, że rozkład godzin pracy powinien uwzględniać bieżące, codzienne potrzeby ludności oraz zapewniać dostępność świadczeń w zakresie możliwości zaopatrzenia mieszkańców w leki w porze nocnej, w niedzielę, święta oraz inne dni wolne od pracy.
Zobacz glosę: Dyżur nocny apteki a swoboda działalności gospodarczej. Glosa do wyroku WSA z dnia 5 sierpnia 2010 r., III SA/Gd 225/10 >
Sąd podkreślił, że uchwała rady powiaty powinna być tak skonstruowana, by zapewnić mieszkańcom dostępność do apteki w tym czasie. Zakup leków w nocy czy w dni świąteczne uznaje się za sytuacje nadzwyczajne, które nie służą zaspokajaniu potrzeb ludności - zwrócił uwagę WSA we Wrocławiu w wyroku z dnia 30 maja 2017 r. w sprawie sygn. akt IV SA/Wr 161/17, LEX nr 2346728. Dostęp do świadczeń w czasie trwania dyżurów aptek wynika z obowiązku nałożonego przez ustawodawcę, choć z przepisów nie wynika, że dostęp ten związany jest z istnieniem sytuacji nadzwyczajnych - zwrócił uwagę WSA.
Wyrok NSA zagrożeniem dla istnienia 5 tysięcy aptek - czytaj tutaj>>
Nagła choroba
W orzecznictwie wskazuje się też, że pacjent może zachorować już po zakończeniu pracy apteki w porze dziennej i oczekiwanie na zakup oraz podanie leku do otwarcia apteki następnego dnia może nawet narazić chorego na skutki związane z brakiem aplikacji leku.
Biorąc to pod uwagę, nie było podstaw do uznania, że zaskarżona uchwała co do zasady była nieważna. Uchwała ta w zakresie, w jakim reguluje plan dyżurów po wejściu w życie nie narusza prawa - podkreślił sąd. Z jej obszernego uzasadnienia wynikają zaś powody zmiany godzin pracy apteki. Rada powiatu podejmując decyzję kierowała się m.in. ilością mieszkańców powiatu, rozwiązaniami komunikacyjnymi - podkreślił sąd administracyjny.
Sąd podkreślił również, że pełnienie dyżurów nocnych i w dni wolne od pracy należy do zakresu ustawowych zadań aptek ogólnodostępnych. Do kierownika apteki należy zaś właściwe zorganizowanie pracy dla personelu.
Jak prawidłowo rozliczyć czas pracy podczas dyżuru nocnego w aptece? - czytaj tutaj>>
Ochrona zdrowia publicznego
WSA zaznaczył, że apteki to placówki ochrony zdrowia publicznego. Muszą zajmować się świadczeniem usług zgodnie z przepisami prawa miejscowego, w tym uchwałami o wprowadzaniu dyżurów. Z obowiązku świadczenia pracy w nocy, w dni wolne od pracy nie mogą się zwalniać apteki, powołując się np. na brak zysków, czy niedobór personelu. Swoboda działalności gospodarczej jest bowiem ograniczona. To więc to, że uchwała częściowo narusza wolność skarżącej spółki nie może skutkować uznaniem skargi za zasadną. Należy mieć na uwadze dobro potencjalnych klientów apteki.
Zapewnienie dostępności świadczenia usług farmaceutycznych, w tym także w porze nocnej i w dni wolne od pracy związane jest z ochroną zdrowia publicznego. WSA w Łodzi w wyroku z 19 kwietnia 2017 r. w sprawie sygn. akt III SA/Łd 1/17 (LEX nr 2283080) wyjaśnił, że ustalenie w uchwale harmonogramu działania aptek ogólnodostępnych nie narusza istoty wolności swobody działalności gospodarczej. Dochodzi bowiem jedynie do pewnych ograniczeń w zakresie czasu świadczenia usług przez apteki. Zatem, uchwała co do zasady nie naruszała prawa - wyjaśnił WSA w Krakowie.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 26 marca 2019 r., III SA/Kr 1245/18
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
