Działania ministra zdrowia nie spowodowały poprawy dostępu do opieki paliatywnej i hospicyjnej (OPH) chorych u kresu życia – podała we wtorek Najwyższa Izba Kontroli, podsumowując wyniki kontroli „Opieka paliatywna i hospicyjna finansowana ze środków publicznych”. Efektem jest wniosek do ministra zdrowia „o skoordynowanie i przyspieszenie prac nad rozwiązaniami zmierzającymi do poprawy dostępu do świadczeń OPH wszystkim pacjentom tego potrzebującym”.
Według statystyk z 2022 r., z takiej opieki korzysta sto tysięcy pacjentów. Jest ona świadczona przez 545 podmioty. Świadczenia w OPH są udzielane w warunkach: domowych (w hospicjum domowym), ambulatoryjnych (w poradni medycyny paliatywnej), stacjonarnych (w oddziale medycyny paliatywnej lub hospicjum stacjonarnym) oraz w ramach opieki perinatalnej.
Czytaj także: Pacjent hospicjum domowego ma prawo do opieki lekarza POZ i AOS
Zamknięty katalog chorób
Kontrolerzy skrytykowali m.in. określenie w załączniku do rozporządzenia ministra zdrowia zamkniętego katalogu ośmiu chorób uprawniających osoby dorosłe do objęcia opieką paliatywną i hospicyjną. Ich zdaniem może to ograniczać dostęp do tej opieki chorym u kresu życia cierpiącym z powodu innych przewlekłych, utrudniających życie i niepoddających się leczeniu chorób.
Także kierownicy części skontrolowanych podmiotów wskazywali zamknięty katalog chorób jako jeden z elementów utrudniających prowadzenie takiej opieki. W kilku przypadkach był on powodem odmowy udzielenia świadczeń OPH.
Rozporządzenie nadal obowiązuje, a długookresowa strategia rozwoju OPH w Polsce nadal jest projektowana – NIK podaje, że MZ odmówiło dostępu do jej projektu, tłumacząc, że prace analityczne nie zostały zakończone, projekt nie jest oficjalnym dokumentem i nie może zostać udostępniony.
Bez limitu świadczeń
Kontrolerzy zwracają uwagę, że minister polecił zniesienie od 1 kwietnia 2024 r. limitowania świadczeń OPH. - Niestety nie dokonał analiz skali i wartości nadwykonań, co skutkowało opóźnieniami w finansowaniu tych świadczeń przez NFZ – podaje NIK.
O problemach z otrzymaniem przez świadczeniodawców zapłaty za świadczenia wykonane w 2024 r. ponad limity określone w umowach zawartych z Oddziałami Wojewódzkimi NFZ informowało ministra Polskie Towarzystwo Medycyny Paliatywnej.
- Osiem z dziesięciu skontrolowanych podmiotów, które udzieliły świadczeń OPH ponad limity określone w umowach z NFZ nie otrzymały sprawozdanych środków finansowych – podaje NIK.
Udało się natomiast doprowadzić do wzrostu wyceny świadczeń w OPH, co NIK ocenia pozytywnie.
Cena promocyjna: 125.1 zł
|Cena regularna: 139 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 83.4 zł
Brak lekarzy i innych pracowników
Inny problem opisany na kartach raportu to brak lekarzy ze specjalizacją z medycyny paliatywnej. NIK alarmuje, że w najbliższych latach może on być jeszcze bardziej odczuwalny - z uwagi na postępujący proces starzenia się społeczeństwa oraz zbyt małe zainteresowanie lekarzy tą specjalizacją.
Ilu brakuje lekarzy? Według NIK minister zdrowia, mimo posiadanych danych, nie przeprowadził takich analiz. Nie ustalił także, ilu brakuje pielęgniarek i innych pracowników medycznych niezbędnych do udzielania świadczeń OPH.
Włączenie w 2020 r. medycyny paliatywnej do wykazu dziedzin priorytetowych nie spowodowało wzrostu zainteresowania lekarzy odbywaniem specjalizacji w tej dziedzinie.
Brak ewaluacji organizacji leczenia bólu
Standardy organizacyjne leczenia bólu w warunkach ambulatoryjnych określa rozporządzenie ministra zdrowia z 6 lutego 2023 r. Brakuje jednak narzędzi ewaluacji efektów tej regulacji. Zdaniem NIK minister postąpił nierzetelnie, nie określając ich w rozporządzeniu.
- Minister pozbawił się w ten sposób możliwości oceny czy rozporządzenie pozwoliło osiągnąć cel, którym było „zagwarantowanie każdemu pacjentowi skutecznej realizacji prawa do leczenia bólu, zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, bez względu na źródło pochodzenia tego bólu, wiek pacjenta oraz miejsce jego pobytu” – opisują kontrolerzy.
Opieka w hospicjach
Wszystkie skontrolowane podmioty dysponowały sprzętem medycznym i pomocniczym niezbędnym do realizacji świadczeń OPH. NIK komplementuje hospicja stacjonarne, które „podejmowały działania mające na celu zapewnienie najwyższej jakości życia pacjentów OPH, a także stosowały procedury mające na celu zapewnienie godności pacjentom umierającym”. Dbały też o intymność pacjentów podczas badań i zabiegów pielęgnacyjnych.
Problemem zaobserwowanym w trzech jednostkach były natomiast zbyt wąskie otwory drzwiowe w pokojach chorych, co uniemożliwiało przetransportowanie leżącego na łóżku pacjenta.
Zdarzały się też problemy z lekami (w trzech podmiotach znaleziono leki przeterminowane, w jednym leki zawierające substancje odurzające nie były odpowiednio zabezpieczone). Kontrolerzy stwierdzili też przypadki nieewidencjonowania czasu pracy lekarzy i naruszenia obowiązków dotyczących zgłaszania i aktualizowania danych do NFZ.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
