Niektórzy rodzice jeszcze przed wybuchem pandemii nie godzili się na zaszczepienie swoich dzieci. Teraz Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje decyzje Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego nawet pochodzące z 2014 r. i 2015 r.
Scenariusz jest podobny: Rodzic stwierdza, że nie istnieje obowiązek poddania się szczepieniom ochronnym, gdy nie ma zgody pacjenta. Zatem egzekucja administracyjna tytułu wykonawczego w sprawie nie jest dopuszczalna. Skarżący nie poddają więc swoich dzieci obowiązkowym szczepieniom. A to powoduje wszczęcie postępowania egzekucyjnego tytułem wykonawczym wystawionym przez wierzyciela - Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego.
Rodzice odwołują się do wojewody w tej sprawie, a następnie do ministra zdrowia. Organy te w przeważającej większości oddalają takie skargi. Wobec tego rodzice idą do sądu administracyjnego.
Czytaj też: NSA: Pediatra negujący szczepienia musi uzupełnić wiedzę medyczną>>
Obowiązek - wprost w ustawie
Sądy wskazują, że obowiązek szczepień ochronnych jest uregulowany prawnie i ma ścisły związek z zapobieganiem szerzenia się chorób zakaźnych u osób przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Obowiązek ten wynika wprost z ustawy o zwalczaniu chorób, który stanowi, że osoby przebywające na terytorium RP są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do poddawania się szczepieniom ochronnym (art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. b w zw. z art. 17 ust. 1). A oceny tej nie zmienia fakt, że Program Szczepień Ochronnych na dany rok ogłasza Główny Inspektor Sanitarny w formie komunikatu zamieszczonego w dzienniku urzędowym ministra właściwego do spraw zdrowia.
Sprawdź też: II OSK 368/17, Grzywna za nie poddanie się szczepieniu ochronnemu przeciw chorobom zakaźnym. - Wyrok NSA >
W komunikacie tym zawarte są specjalistyczne informacje z zakresu medycyny dotyczące technicznych kwestii wykonania obowiązku szczepienia, natomiast organy egzekucyjne orzekające w sprawie nie wywiodły z niego dodatkowych norm w zakresie egzekwowanego obowiązku niż te wynikające wprost z ustawy i rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych.
Dzieci szczepi się w pierwszych dniach życia. Pierwsze szczepienia przeciwko gruźlicy oraz wirusowemu zapaleniu wątroby typu B dziecko otrzymuje już w szpitalu. Kolejne szczepienia, przeciwko pneumokokom, błonicy, tężcowi, krztuścowi, WZW typu B, Hemophilus influenzea typ b i ewentualnie szczepienia z grupy zalecanych, które należy wykonać w 6-8 tygodniu życia dziecka, wykonuje wybrany przez rodziców lekarz w przychodni podstawowej opieki zdrowotnej.
Niestawienie się na badanie
Po upływie terminu szczepień wynikającego z obowiązującego Programu Szczepień Ochronnych na dany rok, obowiązek zaszczepienia dziecka staje się wymagalny - wynika z wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Tym samym wbrew twierdzeniom skarżących, organy egzekucyjne były uprawnione do podejmowania działań zmierzających do przymusowego wykonania obowiązku poddania dziecka skarżącej szczepieniom ochronnym, w stosunku do których termin szczepienia upłynął.
Przy tym warto zaznaczyć, że nie uniknie kary rodzic, który broni się, że dziecko nie przeszło badań lekarskich - kwalifikujących do szczepienia.
Sądy jednoznacznie orzekają, że nieprzeprowadzenie tego badania, wskutek niestawiennictwa skarżących wraz z dziećmi, nie można uzasadniać niewykonalności obowiązku szczepienia.
Terminy nieprzekraczalne
Określony w komunikacie Głównego Inspektora Nadzoru Sanitarnego okres, w którym powinny zostać podane dzieciom poszczególne szczepionki, jest wiążący i stanowi o wymagalności tego obowiązku.
Sprawdź PROCEDURĘ: Badanie dopuszczalności nałożenia grzywny w celu przymuszenia >>>
Niewykonanie tego obowiązku stanowi podstawę do podjęcia czynności egzekucji administracyjnej i zastosowanie środka egzekucyjnego (NSA z 26 sierpnia 2021 r., sygn. akt II OSK 739/19). Poszczególne terminy w tymże akcie określone nie powinny być rozumiane jako dające zobowiązanemu prawo do wyznaczenia momentu, w którym ma dojść do zaszczepienia dziecka, a tym bardziej jako terminy, których upływ stanowi dopiero wymagalności omawianego obowiązku (wyrok NSA z 25 maja 2022 r. , sygn. akt II OSK 2875/19).
Każdy z rodziców jest zobowiązany
Sądy administracyjne odnosząc się do skarg rodziców mówią o ich obowiązkach i odpowiedzialności. Każde z rodziców może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka, a w istotnych sprawach dziecka każdy z przedstawicieli ustawowych jest umocowany do złożenia oświadczenia woli odnośnie małoletniego. W świetle tych przepisów to rodzice, którym przysługuje władza rodzicielska, są odpowiedzialni za wypełnienie obowiązku poddania się szczepieniu ochronnemu przez ich dziecko. To oni bowiem sprawują prawną pieczę nad małoletnim dzieckiem. Jednakże skoro każde z rodziców może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka, to tytuł wykonawczy w postępowaniu egzekucyjnym w administracji zmierzający do przymusowego wykonania obowiązku poddania dziecka szczepieniu ochronnemu może być wystawiony przeciwko każdemu z rodziców z osobna (por. wyrok NSA z 12 czerwca 2014 r. , sygn. akt II OSK 97/13). Co też oznacza, że w stosunku do każdego z nich może być prowadzone postępowanie egzekucyjne związanie z niepoddaniem dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym.
Sądy zauważają, że grzywna musi stanowić pewne zagrożenie finansowe, bo tylko w takiej sytuacji spełni swoją rolę. To znaczy rolę zagrożenia finansowego, które zmotywuje do wykonania obowiązku (wyrok WSA w Warszawie VII SA/Wa 2265/18)
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
