Przez drogi wewnętrzne rozumie się drogi, które formalnie nie zostały przypisane do żadnej z kategorii dróg publicznych, ani nie leżą w pasie drogowym tych dróg. W szczególności chodzi o drogi:

  • na osiedlach mieszkaniowych,
  • drogi dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych oraz do obiektów użytkowanych przez przedsiębiorców,
  • place przed dworcami kolejowymi, autobusowymi i portami,
  • pętle autobusowe
  • drogi leśne.

Drogi gminne to drogi o znaczeniu lokalnym niezaliczone do innych kategorii dróg publicznych, stanowiące uzupełniającą sieć dróg służących miejscowym potrzebom, z wyłączeniem dróg wewnętrznych (art. 7 ust. 1 ustawa o drogach publicznych). Zaliczenie danego ciągu do kategorii dróg gminnych następuje w drodze uchwały rady gminy po zasięgnięciu opinii właściwego zarządu powiatu (art. 7 ust. 2 u.d.p.). Możliwa jest zatem sytuacja, że dana droga spełnia wszelkie kryteria techniczne i funkcjonalne drogi publicznej, jednakże z uwagi na brak działań organów administracji publicznej w kwestii nadania statusu danemu obiektowi drogi publicznej, ma cały czas status drogi wewnętrznej.

WZORY dokumentów w LEX:

 

Różnica między drogą gminną a drogą wewnętrzną

Jedną z podstawowych różnic między drogą publiczną (np. gminną), a drogą wewnętrzną jest jej dostępność. Możliwość korzystania z drogi wewnętrznej zależy bowiem od jej właściciela, którym może być zarówno podmiot publiczny, jak i prywatny. Droga wewnętrzna może być również przedmiotem współwłasności. Natomiast droga publiczna może stanowić własność wyłącznie określonych podmiotów publicznych. Ponadto, w orzecznictwie sądowym drogi publiczne są traktowane jako rzeczy wyłączone z powszechnego obrotu, co oznacza, że własność tych dróg może być przenoszona tylko pomiędzy podmiotami publicznoprawnymi (czyli skarb państwa i jednostki samorządu terytorialnego, pod rygorem nieważności. Jedynie gmina może być zatem właścicielem nieruchomości, na której jest zlokalizowana droga gminna.

Czytaj też: Charakter prawny dróg wewnętrznych - problemy legislacyjne >>>

Budowa, przebudowa, remont, utrzymanie, ochrona i oznakowanie drogi gminnej ciąży na gminie, a drogi wewnętrznej na jej zarządcy lub właścicielu gruntu po którym droga przebiega. Gmina nie ma zatem obowiązku utrzymania lub uczestniczenia w kosztach remontu dróg o charakterze wewnętrznym, choćby korzystali z nich mieszkańcy danej gminy.

Czytaj w LEX: Gminna droga wewnętrzna a ZRID >>>

Dostępność drogi wewnętrznej

Drogi wewnętrzne, podobnie jak drogi gminne mogą być powszechnie dostępne Dzieje się tak, gdyż ich właścicielem mogą być zarówno podmioty publicznoprawne — Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego, ale też osoba prywatna — fizyczna lub prawna. Ich dostępność może być zatem różna. W gminach o statusie miasta ulice, którym nadano nazwy, mają charakter ogólnodostępny, nawet jeżeli nie mają charakteru dróg publicznych.

Drogi wewnętrzne nienależące do podmiotów publicznoprawnych mogą być ogólnie dostępne ale tylko dla podmiotów wybranych przez zarządcę lub właściciela takiej drogi np. „ślepe uliczki” stanowiące dojazd do kilku obiektów budowlanych. Często drogi wewnętrzne są dostępne wyłącznie dla jego właścicieli np. na zamkniętych osiedlach. Ustawodawca umożliwia nadanie nazwy drodze wewnętrznej, m.in. w celach porządkowych, adresowych czy ewidencyjnych, co jednak musi nastąpić za zgodą jej właściciela.

 

Plany miejscowe a droga wewnętrzna

Drogi wewnętrzne mogą być wskazywane w planach miejscowych jako część systemu komunikacji stanowiąca dostęp do wyznaczonej w planie miejscowym drogi publicznej. Ustalenie jej przebiegu powinno być jednak poprzedzone wnikliwą analizą stanu faktycznego i prawnego, aby ograniczać sytuacje, w których gmina planuje tego typu drogi na gruntach prywatnych. W takim przypadku droga wewnętrzna w większym stopniu staje się bowiem pasem gruntu, który może być wyznaczony geodezyjnie pod drogę oraz którego przeznaczenia nie można zmienić.

Kiedy gmina musi być właścicielem drogi?

O tym, czy dana droga jest drogą publiczną, stanowią względy techniczne i prawne, brak jednego z tych elementów automatycznie powoduje zaliczenie drogi do dróg wewnętrznych.

Ciąg komunikacyjny musi spełniać w pierwszej kolejności warunek możliwości powszechnego korzystania z niego, a następnie musi zostać zaliczony w trybie przewidzianym w ustawie o drogach publicznych do jednej z kategorii dróg (gminnych, powiatowych, wojewódzkich i krajowych). Nadanie drodze statusu drogi gminnej i zaliczenie jej do kategorii dróg publicznych wymaga podjęcia uchwały przez radę gminy po zasięgnięciu opinii właściwego zarządu powiatu (art. 7 ust. 1 u.d.p.). Opinia ta nie ma wiążącego charakteru, co oznacza, że negatywna opinia nie stoi na przeszkodzie zaliczenia uchwałą rady gminy drogi do kategorii drogi gminnej. Gmina nie może odmówić podjęcia takiej uchwały, gdy dana droga pod względem technicznym może być kwalifikowana jako droga publiczna, a jej lokalizacja czyni z niej drogę realizującą cele publiczne mieszkańców gminy. Uchwała ta jest aktem prawa miejscowego. Nie powoduje jednak zmian w zakresie własności nieruchomości drogowej. To oznacza, że gmina, która chciałaby nadać status drogi gminnej nieruchomości lub działce, której prawo własności przysługuje aktualnie innemu podmiotowi, powinna w pierwszej kolejności nabyć jej własność (ale nie inne prawo rzeczowe do niej), a dopiero następnie wdrożyć stosowną procedurę mającą na celu zaliczenie jej w poczet dróg gminnych. Bez uprzedniego nabycia danej nieruchomości nadanie jej kwalifikacji drogi publicznej (gminnej) nie może być dokonane w sposób prawnie skuteczny. Działka geodezyjna, której został nadany status drogi gminnej, powinna pozostawać w całości przedmiotem własności gminy. W przeciwnym wypadku, doszłoby do sytuacji, w której jedna działka w znaczeniu geodezyjnym, której część stanowi droga gminna, posiadałaby kilku uprawnionych, co w praktyce mogłoby uniemożliwić korzystanie z drogi publicznej, wbrew treści art. 1 u.d.p. Podjęcie przez gminę uchwały wbrew powyższej zasadzie, będzie skutkowało nieważnością uchwały, jako sprzecznej z prawem.

 

Nowość
Nowość
Drogi publiczne. Komentarz

Michał Burtowy

Sprawdź  

Droga gminna a plan miejscowy

Przebieg przyszłej drogi powinien wynikać z planu miejscowego, a w przypadku jego braku z ostatecznej decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego. Oznacza to, że podjęcie uchwały o zaliczeniu do kategorii dróg gminnych, możliwe jest jedynie w odniesieniu do nieruchomości, które są przeznaczone w całości pod drogi publiczne w planie miejscowym. Przeznaczenia działki w planie miejscowym nie można domniemywać.

Możliwe jest przeznaczanie w planie miejscowym pod drogi gminne nieruchomości (działek) stanowiących własność innych niż gmina podmiotów (np. nieruchomości prywatnych). Oczywistym jest jednak, że nadanie takiej nieruchomości statusu drogi gminnej, uwarunkowane będzie uprzednim nabyciem prawa własności tej nieruchomości przez gminę.

Czytaj też: Dopuszczalność zamieszczania w decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości tzw. „klauzuli drogowej” - linia orzecznicza w LEX >>

Poszerzenie drogi gminnej

Wydzielenie działek z nieruchomości pod poszerzenie istniejącej drogi gminnej może odbywać się na podstawie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami albo ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych. Na podstawie art. 98 ust. 1 u.g.n., możliwe jest wydzielenie działki pod drogę gminną (lub jej poszerzenie) z nieruchomości na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego tej nieruchomości, pod warunkiem, że obszar wydzielanej działki jest przeznaczony pod taką drogę w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Uznanie drogi za publiczną w planie miejscowym nie może przy tym opierać się wyłącznie na domniemaniu. Działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewódzkie bądź krajowe, przechodzą z mocy prawa (a nie na podstawie decyzji administracyjnej zatwierdzającej podział)., odpowiednio, na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca projekt podziału staje się ostateczna (albo orzeczenie sądu o podziale prawomocne).

Sprawdź też: Uzgadnianie między byłym właścicielem lub użytkownikiem wieczystym a właściwym organem wysokości odszkodowania za działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne lub pod poszerzenie dróg publicznych >>>

W przypadku wydzielenia działek z nieruchomości oddanej w użytkowanie wieczyste, prawo to wygasa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stanie się ostateczna. W każdym przypadku, w decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości musi być precyzyjnie określona działka pod drogę publiczną, ze wskazaniem jej numeru oraz powierzchni, a także rodzaju drogi publicznej. Jedynym podmiotem władnym orzekać o tym, czy poszczególne działki zostają wydzielone pod określoną drogę publiczną, jest organ administracji (wójt, burmistrz, prezydent miasta, a w drugiej instancji SKO) orzekający w ramach art. 96 ust. 1 u.g.n., a w przypadkach gdy o podziale orzeka sąd powszechny – ten sąd (art. 96 ust. 2 u.g.n.). Przejście nieruchomości na własność gminy, powiatu, województwa czy Skarbu Państwa następuje za odszkodowaniem, wypłacanym na rzecz właściciela.

Czytaj też: Odszkodowanie za nieruchomości wydzielone pod drogi wewnętrzne >>>

W sytuacji, gdy podział nieruchomości następuje z urzędu (np. na potrzeby realizacji celu publicznego, w celu wydzielenia działki pod drogę publiczną) działka wydzielona pod drogę nie przechodzi na własność Skarbu Państwa lub JST. W takiej sytuacji konieczne jest nabycie własności działek w drodze czynności cywilnoprawnej (np. w drodze umowy z art. 902(1) k.c.) bądź w drodze wywłaszczenia. Wydzielenie działek pod poszerzenie istniejących dróg publicznych, których skutkiem jest nabycie ich własności z mocy prawa przez podmiot publiczny, nie będzie miało też miejsca w przypadku podziału nieruchomości na terenie, gdzie nie obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.

Kto zapłaci za utrzymanie drogi?

Zgodnie z art. 8 u.d.p. budowa, przebudowa, remont, utrzymanie, ochrona i oznakowanie dróg wewnętrznych oraz zarządzanie nimi należy do zarządcy terenu, na którym jest zlokalizowana droga, a w przypadku jego braku - do właściciela tego terenu. Ale już oznakowanie połączeń dróg wewnętrznych z drogami publicznymi oraz utrzymanie znaków drogowych, sygnałów drogowych lub urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego, związanych z funkcjonowaniem tych połączeń, należy do zarządcy drogi publicznej, której to połączenie dotyczy:

  • zarządcą dróg krajowych jest natomiast Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad,
  • wojewódzkich - zarząd województwa;
  • powiatowych - zarząd powiatu;
  • gminnych - wójt (burmistrz, prezydent miasta).
  • wyjątkowo, w granicach miast na prawach powiatu zarządcą wszystkich dróg publicznych, z wyjątkiem autostrad i dróg ekspresowych oraz dróg szczególnych (transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T) do polskich portów), jest prezydent miasta.

Do obowiązków zarządcy drogi publicznej należy m.in. utrzymanie części drogi, urządzeń drogi, budowli ziemnych, drogowych obiektów inżynierskich, znaków drogowych, sygnałów drogowych i urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego, z wyjątkiem części pasa drogowego. Obciąża go też obowiązek okresowej kontroli stanu dróg i drogowych obiektów inżynierskich oraz przepraw promowych.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.