Zadania gminy w zakresie ochrony zdrowia

Gmina realizuje wszystkie zadania publiczne o znaczeniu lokalnym, które nie zostały przypisane ustawami innym organom administracji publicznej. Jednym z zadań własnych gminy są sprawy z zakresu ochrony zdrowia (art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy o samorządzie gminnym). Do zadań własnych gminy w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej należy w szczególności:

  • opracowywanie i realizacja oraz ocena efektów programów zdrowotnych wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców gminy;
  • przekazywanie powiatowi informacji o realizowanych programach zdrowotnych;
  • inicjowanie i udział w wytyczaniu kierunków przedsięwzięć lokalnych, zmierzających do zaznajamiania mieszkańców z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia oraz ich skutkami;
  • podejmowanie innych działań, wynikających z rozeznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców gminy.

Z kolei ustawa o pomocy społecznej w art. 17 ust. 1 i 2 wprowadza pewne minimum bezpieczeństwa socjalnego, które musi zapewnić swoim członkom gmina. Zadania te jako obowiązkowe gmina musi wykonać, przeznaczając na ten cel własne środki. Można tutaj wskazać np.

  • opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych (problemów alkoholowych, integracji osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka);
  • kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca gminy w tym domu;
  • udzielanie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym.

 

Czytaj więcej: Uchwała rady gminy w sprawie gminnych usług opiekuńczych – szczegółowe warunki odpłatności za gminne usługi opiekuńcze i tryb pobierania opłat za te usługi >>>

 

 

Niektóre z tych zadań współfinansowane są przez samych świadczeniobiorców lub ich rodziny (np. pobyt w domu pomocy społecznej). Gminy mogą też odzyskać środki przeznaczone na konkretną formę pomocy (np. pokrycie kosztów pogrzebu z zasiłku). Jako zadania zlecone gminie z zakresu ochrony zdrowia znajdują się m.in. wydawanie decyzji w sprawach świadczeniobiorców, o których mowa w art. 8 u.p.s., oraz przeprowadzanie rodzinnych wywiadów środowiskowych w celu ustalenia sytuacji dochodowej i majątkowej świadczeniobiorcy, organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi, przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną, prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi (art. 18 u.p.s.). Katalog zadań zleconych gminie z zakresu pomocy społecznej ma zatem zróżnicowany charakter. Finansowanie tych zadań następuje z budżetu państwa, a gmina jest wyłącznie wykonawcą tych zadań.

Czytaj też: Komunikacja wokół procesu komercjalizacji placówki medycznej >>>

Zadania powiatu w zakresie ochrony zdrowia

Do zadań powiatu z zakresu ochrony zdrowia należą m.in. promocja i ochrona zdrowia. Wskazanie tych zadań znajduje się w art. 8 u.ś.o.z. i obejmuje :

  • opracowywanie i realizację oraz ocenę efektów programów zdrowotnych wynikających z rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców powiatu;
  • inicjowanie, wspomaganie i monitorowanie działań lokalnej wspólnoty samorządowej w zakresie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej prowadzonych na terenie powiatu;
  • pobudzanie działań na rzecz indywidualnej i zbiorowej odpowiedzialności za zdrowie i na rzecz ochrony zdrowia;
  • podejmowanie innych działań wynikających z rozpoznanych potrzeb.

Zadania te, mają charakter wytycznych oraz odnoszą się do celów i kierunków prowadzenia przez powiat polityki społecznej w odniesieniu do ochrony zdrowia i jego współpracy z gminami w tym zakresie.

Wśród zadań własnych powiatu znajdują się również zadania z szeroko rozumianego zakresu ochrony zdrowia tj. pomoc społeczna, wspieranie osób niepełnosprawnych, kultura fizyczna i turystyka, gospodarka wodna, ochrona środowiska i przyrody.

WZÓR DOKUMENTU w LEX: Regulamin organizacyjny Urzędu Gminy - struktura, zadania, zakres działania urzędu >

Do zadań powiatu należą również niektóre działania z zakresu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, wynikające z ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych, a także zadania z obszaru pomocy społecznej w części dotyczącej np. bezdomnych oraz osób potrzebujących. Samorząd powiatowy obowiązany jest także do zapewnienia usług o określonym standardzie w domach pomocy społecznej dla osób z zaburzeniami psychicznymi, do działań profilaktyki antynikotynowej, antyalkoholowej i zapewnienia lecznictwa odwykowego.

Powiat obowiązany jest także wykonywać określone ustawami zadania publiczne o charakterze ponadgminnym – w tym w szczególności w zakresie promocji i ochrony zdrowia (art. 4 ust. 1 pkt 2 u.s.p.).

 


Zadania województwa w zakresie ochrony zdrowia

Samorząd województwa odpowiedzialny jest za rozwój gospodarczy i cywilizacyjny regionu. Wykonuje on określone w ustawach zadania o charakterze usług publicznych w zakresie kultury, edukacji czy ochrony zdrowia. Zadania województwa z zakresu promocji i ochrony zdrowia precyzuje m.in. ustawa o działalności leczniczej i ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Do niego należy także opracowywanie planów wojewódzkich i wieloletnich planów inwestycyjnych czy programów rozwoju regionalnego. Ponadto samorząd ten formułuje strategię rozwoju regionu, także w zakresie bezpieczeństwa zdrowotnego społeczności województwa.

Sprawdź też: Sikorski Sebastian "Administracja ochrony zdrowia w Polsce - między świadczeniem a reglamentacją" >

Zgodnie z art. 9 u.ś.o.z. do zadań własnych w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej realizowanych przez samorząd województwa należy w szczególności:

  • opracowywanie, realizacja oraz ocena efektów programów polityki zdrowotnej wynikających z rozeznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców województwa – po konsultacji z właściwymi terytorialnie gminami i powiatami;
  • przekazywanie wojewodzie informacji o realizowanych na terenie województwa programach polityki zdrowotnej;
  • opracowywanie i wdrażanie programów innych niż określone w pkt 1, służących realizacji zadań w zakresie ochrony zdrowia;
  • inspirowanie i promowanie rozwiązań w zakresie wzrostu efektywności, w tym restrukturyzacji, w ochronie zdrowia;
  • podejmowanie innych działań wynikających z rozeznanych potrzeb zdrowotnych mieszkańców województwa.

Do zadań samorządu województwa oprócz pełnienia funkcji podmiotu tworzącego dla samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej należy również zaliczyć: obowiązek prowadzenia zakładów psychiatrycznej opieki medycznej i realizowania zadań z zakresu ochrony zdrowia psychicznego, sprawowanie opieki nad osobami uzależnionymi, prowadzenie działań przeciwdziałających alkoholizmowi oraz działań antynikotynowych, ale także realizację i koordynację zadań z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki zdrowotnej w ramach programów profilaktyki zdrowotnej. Ponadto, samorząd województwa otrzymuje informacje o stanie bezpieczeństwa sanitarnego całego województwa. Do zadań samorządu województwa należą także działania związane z systemem ratownictwa medycznego.

Czytaj więcej w LEX: Zadania jednostek samorządu terytorialnego w zakresie ochrony zdrowia >>>

 

Zadania z zakresu zdrowia publicznego

Do katalogu zadań z zakresu ochrony zdrowia należy dodać te, które wprowadziła ustawa o zdrowiu publicznym. Zgodnie z art. 2 u.z.p. należy tutaj wskazać:

  • monitorowanie i ocenę stanu zdrowia społeczeństwa, zagrożeń zdrowia oraz jakości życia związanej ze zdrowiem społeczeństwa;
  • edukację zdrowotną dostosowaną do potrzeb różnych grup społeczeństwa, w szczególności dzieci, młodzieży i osób starszych;
  • promocję zdrowia;
  • profilaktykę chorób;
  • działania w celu rozpoznawania, eliminowania lub ograniczania zagrożeń i szkód dla zdrowia fizycznego i psychicznego w środowisku zamieszkania, nauki, pracy i rekreacji;
  • analizę adekwatności i efektywności udzielanych świadczeń opieki zdrowotnej w odniesieniu do rozpoznanych potrzeb zdrowotnych społeczeństwa;
  • inicjowanie i prowadzenie badań naukowych oraz współpracy międzynarodowej w zakresie zdrowia publicznego;
  • rozwój kadr uczestniczących w realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego;
  • ograniczanie nierówności w zdrowiu wynikających z uwarunkowań społeczno-ekonomicznych;
  • działania w obszarze aktywności fizycznej.

W realizacji powyższych zadań, zgodnie z art. 3 ust. 3 i 4 u.z.p., samorząd gminy oraz samorząd powiatu mogą współpracować z samorządem województwa, z kolei samorząd województwa współpracuje z wojewodą.


Zadania wojewody z zakresu ochrony zdrowia

Do zadań wojewody w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej należy m.in. ocena realizacji zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego oraz współpraca z ministrem właściwym do spraw zdrowia w zakresie określania w mapie potrzeb zdrowotnych, o której mowa w art. 95a ust. 1 ustawy, rekomendowanych kierunków działań dla danego województwa (art. 10 u.ś.o.z.). Ustawodawca włączył zatem również wojewodę, jako przedstawiciela administracji rządowej w województwie, w realizację zadań z zakresu zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej. Zadania te mają jednak charakter bardziej analityczny niż zadania jednostek samorządu terytorialnego.