Późnym wieczorem we wtorek 12 maja uchwalona została ustawa o szczególnych zasadach organizacji wyborów powszechnych na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. z możliwością głosowania korespondencyjnego. Uchylona została jednocześnie ustawa z 6 kwietnia br. o przeprowadzeniu wyłącznie korespondencyjnie wyborów prezydenckich w 2020 r., którą prezydent Andrzej Duda podpisał w miniony piątek.
Za przyjęciem ustawy głosowało 244 posłów, 137 było przeciw, a 77 wstrzymało się od głosu. Za uchwaleniem ustawy głosował klub PiS i koło Konfederacji; przeciwko był klub Koalicji Obywatelskiej. Klub PSL-Kukiz15 oraz większość klubu Lewicy wstrzymały się od głosu.
Czytaj: Prezydent podpisał ustawę wprowadzającą głosowanie korespondencyjne>>
Ustawę Sejm uchwalił w ciągu jednego dnia, bo jak uzasadniali jej autorzy, po niedojściu do skutków głosowania w niedzielę 10 maja, jest mało czasu na ogłoszenie i przygotowanie nowych wyborów. Posłowie PiS apelowali też do Senatu o szybkie zajęcie się ustawą, ale reprezentanci senackiej większości krytykowali tryb i tempo pracy w Sejmie i sugerowali, że oni poświęcą na analizę tych przepisów więcej czasu.
Czytaj: PKW: Marszałek ma dwa tygodnie na zarządzenie nowych wyborów>>
W lokalu wyborczym, albo korespondencyjnie
Zgodnie ustawą, głosowanie będzie odbywać się w lokalach wyborczych, ale każdy kto będzie chciał będzie mógł wybrać sposób głosowania w trybie korespondencyjnym. Ustawa mówi, że "wyborca może głosować korespondencyjnie".
Aby wziąć udział w głosowaniu korespondencyjnie wyborca będzie musiał powiadomić komisarza wyborczego za pośrednictwem urzędu gminy do 12 dnia przed dniem wyborów, przy czym czas na to zgłoszenie nie może być krótszy niż 5 dni roboczych, a wyborca podlegający w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych – do 2 dnia przed dniem wyborów.
Głosowanie korespondencyjne ma być wyłączone w przypadku głosowania w odrębnych obwodach głosowania utworzonych m.in. w zakładach leczniczych, domach pomocy społecznej, domach studenckich lub zespołach domów studenckich, zakładach karnych i aresztach śledczych oraz w obwodach głosowania utworzonych na polskich statkach morskich, a także w przypadku udzielenia przez wyborcę niepełnosprawnego pełnomocnictwa do głosowania.
Natomiast za granicą głosowania korespondencyjnego nie będzie przeprowadzać się w państwach, na terytorium których nie ma możliwości organizacyjnych, technicznych lub prawnych przeprowadzenia wyborów w takiej formie.
Pakiet dostarczy gmina lub dwóch listonoszy wrzuci do skrzynki
Wyborca, który zgłosi zamiar głosowania korespondencyjnego w kraju, ma otrzymać z urzędu gminy, nie później niż 5 dni przed dniem wyborów, pakiet wyborczy. Wyborca podlegający w dniu głosowania obowiązkowej kwarantannie, izolacji lub izolacji w warunkach domowych, który zamiar głosowania korespondencyjnego zgłosił w okresie od 12 dnia przed dniem wyborów, otrzymuje pakiet wyborczy nie później niż 2 dni przed dniem wyborów.
Pakiet wyborczy - zgodnie z ustawą - będzie mógł być doręczony do wyborcy przez upoważnionego pracownika urzędu gminy. Wyborca będzie mógł osobiście odebrać pakiet wyborczy w urzędzie gminy, jeżeli zadeklarował to w zgłoszeniu zamiaru głosowania korespondencyjnego. Urząd gminy będzie wysyłał pakiety wyborcze w formie przesyłki poleconej.
Według ustawy, pakiety niedoręczone lub nieodebrane osobiście będą przekazywane obwodowej komisji wyborczej do zakończenia głosowania, a jeżeli będzie to niemożliwe to dyrektorowi delegatury KBW. Wykaz pakietów, w którym odnotowuje się fakt przygotowania oraz wysłania lub odbioru danego pakietu ma prowadzić urząd gminy.
Ustawa stanowi, że doręczenie pakietu wyborczego przesyłanego za pośrednictwem Poczty Polskiej dokonywane będzie przez zespół złożony z co najmniej dwóch pracowników Poczty Polskiej bezpośrednio do oddawczej skrzynki pocztowej wyborcy. Po doręczeniu pakietu do skrzynki za pakiet odpowiada będzie użytkownik skrzynki.
W przypadku braku skrzynki pocztowej albo w przypadku, gdy skrzynka pocztowa uniemożliwia doręczenie pakietu wyborczego, zespół wystawi zawiadomienie o możliwości odbioru pakietu wyborczego we właściwej dla danego adresu placówce pocztowej. Zawiadomienie pozostawi w drzwiach mieszkania wyborcy. Zawiadomienie zawierać ma informację o adresie placówki pocztowej wraz z informacją od kiedy i w jakich godzinach można odebrać pakiet wyborczy. Wyborca może odebrać pakiet wyborczy w terminie nie dłuższym niż jeden dzień od dnia pozostawienia zawiadomienia.
Wyborca głosujący korespondencyjnie po wypełnieniu karty do głosowania będzie musiał włożyć ją do koperty na kartę do głosowania, zakleić i włożyć do koperty zwrotnej łącznie z podpisanym oświadczeniem o osobistym i tajnym oddaniu głosu. W przypadku głosowania w kraju wyborca musi - zgodnie z ustawą - najpóźniej 2 dnia przed dniem wyborów wrzucić kopertę do skrzynki nadawczej, a w przypadku głosowania za granicą - na własny koszt przesłać do właściwego konsula.
Można przynieść pakiet do gminy lub lokalu wyborczego
Wyborcy będą mogli także osobiście oddać karty do głosowania przed dniem głosowania do właściwego urzędu gminy lub za granicą do właściwego konsula.
W godzinach głosowania wyborca będzie mógł osobiście lub za pośrednictwem innej osoby dostarczyć kopertę zwrotną do obwodowej komisji wyborczej w obwodzie, w którym jest wpisany do spisu wyborców. Koperty na kartę do głosowania wyjęte z kopert zwrotnych będą wrzucane do urny wyborczej
Jedna z wprowadzonych do ustawy poprawek stanowi, że Poczta Polska zapewni odpowiednią liczbę nadawczych skrzynek na terenie każdej gminy. Liczbę tę wyznacza iloraz liczby wyborców, którzy zgłosili zamiar głosowania korespondencyjnego na terenie danej gminy i liczby 750, zaokrąglony w górę.
Inna przyjęta poprawka przewiduje, że minister zdrowia może, po zasięgnięciu opinii PKW, zarządzić głosowanie tylko korespondencyjne na terenie co najmniej jednej gminy lub jej części uwzględniając sytuację epidemiczną na tym terenie. Rozporządzenie w tej sprawie musi być wydane nie później niż 7 dni przed dniem wyborów.
Komisje dostosowane do realiów?
Nowa ustawa wprowadza też zmiany w pracy i składzie komisji wyborczych. I tak w skład okręgowej komisji wyborczej będzie wchodzić od 4 do 10 członków powołanych spośród osób mających wykształcenie wyższe prawnicze oraz "dających rękojmię należytego pełnienia tej funkcji.
Natomiast w odniesieniu do obwodowych komisji wyborczych wprowadzono zasadę, że od chwili rozpoczęcia głosowania aż do jego zakończenia w lokalu wyborczym musi być równocześnie obecnych co najmniej trzech członków obwodowej komisji wyborczej, w tym przewodniczący komisji lub jego zastępca, a w przypadku komisji powołanej w składzie trzech osób – co najmniej dwóch członków, w tym przewodniczący komisji lub jego zastępca.
Także wszystkie czynności obwodowej komisji wyborczej związane z ustaleniem wyników głosowania w obwodzie i sporządzeniem protokołu głosowania wykonywane są wspólnie przez członków komisji w liczbie stanowiącej co najmniej połowę jej pełnego składu, w tym przewodniczącego lub jego zastępcy.
- Ten przepis proponujemy dlatego, że wskutek waszej obstrukcji i niezgłaszania kandydatów do obwodowych komisji wyborczych dochodziło do sytuacji w Polsce, w których komisje byłyby zdekompletowane. A wybory muszą się odbyć przy pracy kompletnych obwodowych komisji wyborczych - tłumaczył w Sejmie poseł PiS Przemysław Czarnek.
Przyjęta do ustawy poprawka autorstwa PiS zakłada, że w szczególnie uzasadnionych wypadkach - nie tylko na wniosek wójta, ale także z urzędu - wojewoda może udzielić wsparcia osobowego lub organizacyjnego urzędowi gminy w zakresie realizacji zadań związanych z organizacją wyborów Prezydenta Rzeczpospolitej Polskiej w 2020 r. zarządzonych przez marszałka Sejmu w kolejnym terminie.
PKW ustali wzory dokumentów
Ustawa przewiduje, że Państwowa Komisja Wyborcza określi, w drodze uchwały, wzór karty do głosowania, w tym sposób oznaczenia jej autentyczności, wzór i rozmiar koperty na pakiet wyborczy, koperty zwrotnej, koperty na kartę do głosowania, oświadczenia o osobistym i tajnym oddaniu głosu na karcie do głosowania oraz instrukcji głosowania korespondencyjnego, uwzględniając konieczność zapewnienia tajności głosowania oraz zwięzłości i komunikatywności instrukcji. Zakłada on również, że z ustawy z 16 kwietnia o szczególnych instrumentach wsparcia w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-21), wykreślony zostaje m.in. przepis mówiący, że w wyborach prezydenckich 2020 r. PKW nie określa wzoru karty do głosowania i nie zarządza ich druku.
W skład pakietu wyborczego będą wchodzić: koperta zwrotna, karta do głosowania, koperta na kartę do głosowania, instrukcja głosowania korespondencyjnego, oświadczenie o osobistym i tajnym oddaniu głosu na karcie do głosowania. Koperta na kartę oraz koperta zwrotna będą musiały zawierać oznaczenie "przesyłka wyborcza", a także imię i nazwisko oraz adres wyborcy. Na kopercie na kartę do głosowania umieszczone zostanie oznaczenie "koperta na kartę do głosowania".
Prawa nabyte kandydatów
Wprawdzie Kodeks wyborczy mówi, że ogłoszenie nowych wyborów oznacza konieczność ponownego zbierania przez kandydatów podpisów poparcia, ale nowa ustawa uznaje zasadę praw nabytych, by ci, którzy założyli komitety, zebrali 100 tys. podpisów i prowadzili kampanię, nie musieli po raz kolejny zbierać tych podpisów. - W przypadku kandydata, zarejestrowanego przez Państwową Komisję Wyborczą w wyborach zarządzonych na 10 maja 2020 r., zgłoszonego ponownie jako kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej przez odpowiedniego pełnomocnika wyborczego komitetu wyborczego, który zawiadomił o uczestnictwie w wyborach na podstawie ust. 1, uznaje się danego kandydata za zarejestrowanego kandydata na Prezydenta Rzeczypospolitej w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zarządzonych w 2020 r. przez Marszałka Sejmu w kolejnym terminie - stwierdza ustawa.
Będzie też można zgłaszać nowych kandydatów.
Wydrukowane pakiety do wykorzystania lub na przemiał
Zgodnie z ustawą pakiety wyborcze wydrukowane przed wejściem w życie ustawy, na mocy m.in. tzw. tarczy antykryzysowej, będą mogły zostać wykorzystane, a w przypadku braku możliwości ich wykorzystania z powodu zarejestrowania nowych kandydatów, PKW rozstrzygnie o wykorzystaniu wybranych elementów pakietu wyborczego.
Marszałek może zmienić kalendarz wyborczy
Jedna z wprowadzonych do ustawy poprawek przewiduje, że marszałek Sejmu może po zasięgnięciu opinii ministra zdrowia i PKW zmienić terminy wykonania czynności wyborczych, mając na względzie sytuację epidemiczną na obszarze całego kraju bądź jego części. Pierwotny projekt ustawy zakładał, że marszałek Sejmu może zmienić te terminy na wniosek ministra zdrowia.
Dane wyborców będą lepiej chronione
Ustawa przewiduje, że minister spraw wewnętrznych i administracji w porozumieniu z ministrem cyfryzacji i po zasięgnięciu opinii PKW określi w rozporządzeniu obowiązki organów prowadzących sprawy ewidencji ludności w zapewnieniu PKW wykonania zadań związanych z nadzorem, prowadzeniem i aktualizowaniem rejestru wyborców i sporządzaniem spisu wyborców. Ma też określić tryb udostępniania dokumentów oraz przekazywania informacji o liczbie mieszkańców ujętych w ewidencji ludności i liczbie wyborców wpisanych do rejestru wyborców i spisów wyborców, a także także zasady i formy współdziałania organów administracji rządowej z Krajowym Biurem Wyborczym w tym zakresie, mając na względzie konieczność zapewnienia bezpieczeństwa przetwarzania danych osobowych, ich przekazywania oraz odbioru.
Czytaj: Wybory korespondencyjne odłożone, ale poczta ma dane wyborców>>
Sprawdź również książkę:
Kodeks wyborczy. Przepisy
>>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.