Ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. o rewitalizacji rzeki Odry autorstwa Ministerstwa Infrastruktury, która została opublikowana w Dzienniku Ustaw, ma poprawić jakość wody w rzece Odrze i jej dorzeczu przez m.in. realizację inwestycji mających poprawić lub przywrócić właściwe funkcjonowanie środowiska naturalnego (renaturyzacja i budowa stopni wodnych), zapewnienie wsparcia finansowego określonych inwestycji, przesądzenie o pierwszeństwie realizacji lub dofinansowania określonych inwestycji, które powinny być realizowane zarówno na rzece Odrze, jak i w jej dorzeczu. Inwestycje w tym obszarze zostaną dofinansowane na kwotę ok. 1,114 mld zł.
Czytaj w LEX: Utrzymanie melioracji wodnych a naruszenie stosunków wodnych >>
Chcesz zapisać ten artykuł i wrócić do niego w przyszłości? Skorzystaj z nowych możliwości na Moje Prawo.pl
Najważniejsze założenia ustawy
- określa listę inwestycji mających na celu poprawę warunków środowiskowych rzeki Odry w aspekcie ilości i jakości wody;
- wskazuje inwestycje, które mogą uzyskać dofinansowanie;
- wprowadza regulacje mające na celu usprawnienie mechanizmu przekazywania informacji przez wojewódzkie centra zarządzania kryzysowego w przypadku stwierdzenia zagrożenia lub okoliczności mogących spowodować zmianę jakości wody na ujęciu wody wykorzystywanej do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia przez ludzi lub w obszarze zasilania ujęcia wody;
- wprowadza ułatwienia na etapie procesu uzyskiwania odpowiednich zgód i pozwoleń związanych z ustawą – Prawo budowlane i ustawą – Prawo wodne na wykonanie urządzeń pomiarowych służących monitoringowi ścieków i wody, stanowiącej odbiornik ścieków;
- zakłada, że Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie opracuje i wdroży wspólnie z Ministrem właściwym do spraw rybołówstwa program odbudowy środowiska ichtiofauny rzeki Odry;
- wprowadza uprawnienia do wejścia na teren cudzej nieruchomości przez inwestora w celu przeprowadzenia pomiarów, badań i innych prac, w szczególności niezbędnych do sporządzenia karty informacyjnej przedsięwzięcia lub raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko;
- określa zasady funkcjonowania systemu retencyjnodozującego, jeżeli taki system został już wprowadzony w zakładzie;
- .wprowadza regulacje dotyczące przygotowania inwestycji w zakresie systemu retencyjno-dozującego;
- wprowadza zmiany w systemie opłat za usługi wodne (np. nowe zwolnienie z opłaty zmiennej za wprowadzanie ścieków do wód, podwyższenie stawek opłaty zmiennej dla zakładów odprowadzających ścieki o zwiększonym zasoleniu);
Powstanie nowa wyspecjalizowana służba
W strukturze Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie utworzona ma zostać wyspecjalizowana służba – Inspekcja Wodna, która pozwoli m.in. wykrywać, dokumentować oraz ograniczać przestępstwa i wykroczenia w zakresie nielegalnych zrzutów ścieków do wód, czy innych działań szkodzących środowisku wodnemu. Inspekcją Wodną kierować będzie Krajowy Inspektor Wodny przy pomocy regionalnych inspektorów wodnych. Inspektorzy uzyskają prawo do posługiwania się bronią palną.
Przeczytaj także:
Zatruta Odra - sprawca katastrofy ekologicznej może nawet trafić za kratki>>
ZUS zaczął wypłacać środki firmom poszkodowanym przez katastrofę ekologiczną na Odrze>>
Zmiany dotyczące pozwoleń wodnoprawnych i wyższe kary
W ramach uchwalonej ustawy wprowadzona zostanie możliwość cofnięcia lub ograniczenia bez odszkodowania pozwolenia wodnoprawnego, gdy dalsze korzystanie z wód na warunkach ustalonych w pozwoleniu wodnoprawnym stwarza stan zagrażający życiu i zdrowiu ludzi lub stan zagrażający powstaniu poważnych szkód w środowisku, w szczególności z uwagi na występujące zmiany w środowisku wodnym.
Czytaj w LEX: Zgłoszenie wodnoprawne - procedura uzyskania zgody wodnoprawnej w praktyce >>
Czytaj w LEX: Cofnięcie pozwolenia wodnoprawnego >>
Ponadto administracja publiczna, tj. Wody Polskie, starostowie i marszałkowie zobowiązani zostaną do dokonania zbiorczego przeglądu pozwoleń wodnoprawnych i pozwoleń zintegrowanych na wprowadzanie ścieków do wód, do ziemi lub do urządzeń kanalizacyjnych, w obszarze zlewni rzeki Odry.
Nowe przepisy to także zaostrzone kary finansowe za wykroczenia związane z gospodarką wodną z obecnego poziomu 500 zł do przedziału od 1000 zł do 7500 zł. Wprowadzone zostaną również kary administracyjne w wysokości od 5000 zł do 1 mln zł, m.in. za zaniedbania w obszarze gospodarki wodnej zagrażające życiu lub zdrowiu ludzi i bezpieczeństwu środowiska.
Uchwalone 13 lipca przepisy przewidują wprowadzenie nowego systemu stawek opłat za korzystanie przez przedsiębiorców ze środowiska, celem zmobilizowania tych podmiotów do stosowania proekologicznych rozwiązań w zakresie zrzutu wód zasolonych poprzez wprowadzenie stosownych instrumentów fiskalnych.
Czytaj w LEX: Administracyjne kary pieniężne w Prawie wodnym >>
Wsparcie procesu monitoringu wód
Ustawa o rewitalizacji Odry zakłada również wprowadzenie usprawnień inwestycyjnych w zakresie wykonania:
- przyrządów pomiarowych na potrzeby większej kontroli odprowadzanych ścieków zawierających chlorki i siarczany;
- systemów retencyjno-dozujących, które mają pozwalać wstrzymywać lub ograniczać zrzut ścieków zawierających chlorki i siarczany, poprzez wykorzystanie zbiorników retencyjnych umożliwiających zatrzymanie zrzutu wód zasolonych na czas trwania suszy.
Ministerstwo Klimatu i Środowiska podjęło się koordynacji rozwoju monitoringu wód, który zostanie sfinansowany ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Przedsięwzięcie to zapewni monitorowanie zagrożeń wód powierzchniowych poprzez nowoczesny system monitorowania wraz z systemem wczesnego reagowania na wypadek kryzysu lub awarii. Sieć monitoringu będzie miała ogólnopolski charakter i będzie dotyczyć wszystkich kluczowych śródlądowych wód powierzchniowych. Ponadto duże podmioty gospodarcze, dokonujące zrzutu wód zasolonych do cieków wodnych, będą zobligowane do zrealizowania i sfinansowania systemu monitoringu powyżej i poniżej miejsc swoich zrzutów.
Czytaj w LEX: Monitoring i metody oceny jakości wód według Ramowej Dyrektywy Wodnej >>
Ustawa krytykowana przez ekspertów
Eksperci pozarządowi wątpią, czy ustawa o rewitalizacji rzeki Odry rzeczywiście pomoże przyrodzie. Wytykają, że zaproponowane rozwiązania zamiast odbudować ekosystem, coraz bardziej regulują i zabudowują rzekę. Brakuje natomiast instrumentów służących choćby do skutecznego monitoringu oraz uszczelnienia systemu pozwoleń wodnoprawnych.
- Z ponad 150 zaproponowanych w ustawie inwestycji tylko jedna mówi o renaturyzacji rzeki. Pozostałe to głównie zbiorniki, jazy, progi w całym dorzeczu. To inwestycje, które szkodzą rzekom i z rewitalizacją nie mają niczego wspólnego. Jedyny pozytyw to zaplanowanych kilkanaście przepławek dla ryb – komentuje Jacek Engel, prezes Fundacji Greenmind.
Maria Włoskowicz, prawnik Fundacji Frank Bold wskazuje, że projektodawca nie podjął w projekcie dwóch najważniejszych postulatów podnoszonych przez organizacje pozarządowe choćby w „Białej księdze polskich rzek” – skutecznego monitoringu oraz uszczelnienia systemu pozwoleń wodnoprawnych.
Zdaniem organizacji WWF, działania przewidziane w art. 15 specustawy są niewystarczające dla eliminacji problemów środowiskowych związanych ze zrzutem zasolonych wód kopalnianych i ścieków przemysłowych. Więcej o zarzutach wobec ustawy w tekście: Zamiast renaturyzacji regulacja, która nie pomoże Odrze.
Ustawa co do zasady wejdzie w życie 7 października, ale jej art. 27 przewiduje dla części przepisów odrębne terminy wejścia w życie.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
