Ustawa o ochronie ludności ma uregulować siedem obszarów regulacji: systemu ostrzegania i alarmowania, ewakuacji i przyjęcia ludności, schronów i ukryć dla ludności, wzmacniania społecznej odporności, budowania zasobów i struktur ochrony ludności o obrony cywilnej, funkcjonowania ochrony ludności w czasie wojny oraz finansowania. Zasypać lukę prawną, obowiązującą od półtora blisko dwóch lat po uchwaleniu ustawy o bronie Ojczyzny. Na razie MSWiA i MON przedstawiały jej ogólne założenia. Projekt ma być upubliczniony w połowie kwietnia. Więcej o założeniach ustawy piszemy w tekście: Wejdziesz do obrony cywilnej, nie pójdziesz na wojnę
Nowe zadania wójta, burmistrza, prezydenta
Ważną rolę w systemie ochrony ludności, który w razie wybuchu wojny ma przekształcić się w obronę cywilną, zajmują samorządy. Wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta i marszałek województwa zostali m.in. zaliczeni do organów ochrony ludności. To znaczy, że to oni zostaną na swoim terenie szefami ochrony cywilnej/obrony cywilnej. Kierownictwo resortu podkreśla, że projekt ma szczegółowo opisać ich kompetencje. Na razie z założeń ustawy wynika, że na wójcie (burmistrzu, prezydencie miasta) spoczną następujące zadania:
- koordynowanie realizacji przedsięwzięć ochrony ludności;
- nadzorowanie w ramach posiadanych kompetencji realizacji zadań ochrony ludności przez podmioty ochrony ludności;
- tworzenie i utrzymywanie gminnych zasobów ochrony ludności, w tym infrastruktury niezbędnej dla ochrony ludności;
- organizowanie współpracy między podmiotami ochrony ludności, działającymi na obszarze gminy;
- utrzymanie gotowości elementów systemu monitorowania sytuacji zagrożeń oraz powiadamiania, ostrzegania i alarmowania ludności;
- powiadamianie, ostrzeganie i alarmowanie ludności o zagrożeniach;
- prowadzenie ewidencji podmiotów i zasobów ochrony ludności na obszarze gminy;
- wnioskowanie do terenowych organów administracji wojskowej o wyłączenie z nadawanie przydziałów dla personelu przeznaczonego do realizacji zadań obrony cywilnej;
- nadawania przydziałów dla personelu przeznaczonego do realizacji zadań obrony cywilnej;
- sporządzanie informacji o stanie przygotowań gminy do realizacji zadań z zakresu ochrony ludności;
- uzgadnianie z komendantem powiatowym (miejskim) Państwowej Straży Pożarnej zasobów gminy przeznaczonych do współdziałania na obszarze powiatu;
- współfinansowanie utrzymania, modernizacji i budowy gminnych obiektów przeznaczonych
- do ochrony ludności w tym budowli ochronnych;
- planowanie oraz organizowanie szkoleń i ćwiczeń z zakresu reagowania na potencjalne zagrożenia;
- wspieranie szkolnych i pozaszkolnych programów edukacji, mających na celu przygotowanie do reagowania na potencjalne zagrożenia;
- wspieranie przygotowania gminnych podmiotów ochrony ludności, w tym społecznych organizacji ratowniczych do realizacji zadań ochrony ludności;
- wzmacnianie wśród radnych i pracowników urzędu gminy oraz sołtysów świadomości lokalnych ryzyk, w tym w ramach szkoleń i ćwiczeń z zakresu ochrony ludności;
W nowych założeniach nie ma słowa o Krajowym Systemie Informatycznym o Zasobach Ochrony Ludności (SI OMNIBUS). W poprzednim projekcie to miała być baza, w której zgromadzone zostaną dane o dostępnych siłach i środkach do wykorzystania przy realizacji zadań z zakresu ochrony ludności.
Czytaj też w LEX: Brzozowski Wojciech, Sprzeciw sumienia wobec świadczeń na rzecz obrony >
Rada gminy będzie oceniać przygotowania do ochrony
Z przedstawionych samorządowcom założeń wynika, że do zadań rady gminy, w zakresie zapewnienia ochrony ludności na obszarze gminy, należeć będzie:
- planowanie środków finansowych niezbędnych do realizacji zadań własnych w zakresie ochrony ludności w uchwalanym budżecie gminy
- określenie sposobu utrzymania niezbędnych zasobów pozwalających na ciągłość realizacji zadań z zakresu ochrony ludności
- rozpatrywanie, przynajmniej raz w roku, informacji wójta (burmistrza, prezydenta miasta) o stanie przygotowań gminy do realizacji zadań ochrony ludności
Podobne zadania ustawa ma nakładać na radę powiatu.
Przeczytaj także: Syrena wyje o niebezpieczeństwie, ale kto ją rozumie
Czytaj też w LEX: Wykonywanie przez JST zadań w ramach obowiązku obrony >
Starosta będzie współodpowiadał za schrony
Z założeń ustawy wynika, że do zadań starosty jako organu ochrony ludności na obszarze powiatu mają należeć:
- koordynowanie realizacji przedsięwzięć ochrony ludności,
- tworzenie i utrzymywanie powiatowych zasobów ochrony ludności, w tym infrastruktury niezbędnej dla ochrony ludności,
- organizowanie na obszarze powiatu współpracy pomiędzy gminami oraz organizacjami wykonującymi zadania ochrony ludności i podmiotami ochrony ludności,
- sporządzanie informacji o stanie przygotowań powiatu do realizacji zadań z zakresu ochrony ludności, prowadzenie ewidencji podmiotów i zasobów ochrony ludności na obszarze powiatu,
- wsparcie powiatowych podmiotów ochrony ludności w zakresie wyposażenia w sprzęt i środki ochrony,
- organizowanie i utrzymanie elementów systemu monitorowania zagrożeń oraz powiadamiania, ostrzegania i alarmowania ludności,
- wnioskowanie do terenowych organów administracji wojskowej o wyłączenie z nadawanie przydziałów dla personelu przeznaczonego do realizacji zadań obrony cywilnej,
- nadawania przydziałów dla personelu przeznaczonego do realizacji zadań obrony cywilnej, powiadamianie, ostrzeganie i alarmowanie ludności o zagrożeniach czasu pokoju i wojny,
- udzielanie pomocy, samorządom gminnym w zakresie realizacji zadań dotyczących ochrony ludności, w szczególności obejmujących:
- pozyskiwanie i wykorzystywanie niezbędnych zasobów,
- skierowanie, na wniosek wójta (burmistrza, prezydenta miasta), posiadanych zasobów ochrony ludności do działań na teren gminy w sytuacjach zagrożeń,
- udzielanie pomocy organizacyjno-planistycznej przez powiatowe organy, służby, inspekcje i straże, organizacja szkoleń i ćwiczeń z zakresu ochrony ludności dla powiatowych podmiotów ochrony ludności oraz pracowników urzędu powiatowego
Na starostę nałożony zostanie także obowiązek współfinansowanie utrzymania, modernizacji i budowy obiektów przeznaczonych do ochrony ludności w tym ukryć i schronów. Przeczytaj także: Na budowę przydomowych schronów i miejsc ukrycia nie będzie potrzebne pozwolenie
Czytaj też w LEX: Kozłowski Krzysztof, Obywatelski obowiązek "obrony Ojczyzny" w świetle postanowień Konstytucji RP z 1997 r. >
Współpraca starosty z komendantem powiatowym PSP
Z założeń ustawy wynika, że starosta przy pomocy komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej (PSP) będzie realizował pięć zadań. To będą zadania z zakresu koordynowania wykonywania zadań ochrony ludności przez podmioty ratownicze na obszarze powiatu, analizowania potencjalnych sytuacji zagrożeń i oceny ryzyka ich wystąpienia, wspomagania udzielania pomocy doraźnej na obszarze powiatu, ewidencjonowania zasobów ochrony ludności przeznaczonych do natychmiastowego wykorzystania na obszarze powiatu.
To także popularyzowanie wiedzy z zakresu ochrony ludności wśród społeczeństwa, w tym kształtowanie świadomości o sytuacjach zagrożeń i pożądanych zachowań społecznych oraz kierowania wniosków do wojewodów o nadania przedziałów dla personelu ratowniczego do obrony cywilnej w uzgodnieniu z jednostkami samorządu terytorialnego.
Samorządowcy liczą, że tym razem autorzy projektu jasno określą poszczególne kompetencje organów wykonawczych JST, a komendantów miejskich/powiatowych PSP, gdzie obowiązuje też tzw. podległość pionowa.
Czytaj też w LEX: Kostur Krystian, Zarządzanie kryzysowe w gminie - wybrane zagadnienia >
W systemie ochrony ludności znajdzie się marszałek
Nowy projekt ustawy włącza do systemu także marszałków województwa. Autorzy projektu wskazują, że opierają się przy tym na doświadczeniach wyniesionych z pandemii Covid i kryzysu uchodźczego. Włączenie marszałków województw do organów ochrony ludności uzasadniają tym, że samorząd województwa ma określone źródła finansowania, które mają być przeznaczone na wsparcie zadań realizowanych przez samorządy niższego szczebla.
Sprawdź w LEX: Czy zarządzanie kryzysowe, obrona cywilna i obronność podlegają przepisom RODO? >
Zadania marszałka skupią się do czterech obszarów:
- sporządzania informacji o stanie przygotowań samorządu województwa do realizacji zadań z zakresu ochrony ludności;
- udzielania pomocy, w tym finansowej, samorządom gminnym i powiatowym w zakresie realizacji zadań ochrony ludności;
- wzmacnianie społecznej odporności na sytuacje zagrożeń, w tym realizacja programów edukacyjnych z zakresu ochrony ludności;
- nadzór nad szpitalami, dla których województwo jest organem prowadzącym lub założycielskim, w zakresie przygotowania do realizacji zadań ochrony ludności;
Z kolei na wojewodzie spoczywa spocznie m.in.: kontrola realizacji zadań z zakresu ochrony ludności, udzielanie pomocy humanitarnej, stała współpraca z Rządowym Centrum Bezpieczeństwa w zakresie pozyskiwania i wymiany informacji dotyczących potencjalnych sytuacji zagrożenia na obszarze województwa, ryzyka ich wystąpienia i rozwoju, tworzenie i utrzymywanie wojewódzkich zasobów ochrony ludności. On również będzie m.in. odpowiedzialny za organizowanie systemów monitorowania, powiadamiania, ostrzegania i alarmowania ludności w sytuacjach zagrożeń oraz ocena ich funkcjonowania, powiadamianie, ostrzeganie i alarmowanie ludności o zagrożeniach a także:
- przeciwdziałanie dezinformacji obniżającej społeczną odporność na obszarze województwa,
- wnioskowanie do terenowych organów administracji wojskowej o wyłączenie z nadawanie przydziałów dla personelu przeznaczonego do realizacji zadań obrony cywilnej;
- nadawania przydziałów dla personelu przeznaczonego do realizacji zadań obrony cywilnej
- prowadzenie ewidencji podmiotów i zasobów ochrony ludności na obszarze województwa
Niektóre z zadań będzie wykonywał przy pomocy komendanta wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej.
Samorządowcy czekają na szczegółowe przepisy. Podkreślają przede wszystkim, że z ich perspektywy ważna jest kwestia finansowania nowych rozwiązań i zabezpieczenia środków na ewentualne zadania zlecone.
Czytaj też w LEX: Zadania wojewody w zakresie obronności państwa >
