Z ustawy o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa wynika, że świadczenie emerytalne dla sołtysa przysługuje osobie, która spełnia łącznie trzy warunki:
1) pełniła funkcję sołtysa przez okres co najmniej dwóch kadencji, nie mniej niż przez 8 lat;
2) osiągnęła wiek:
- w przypadku kobiet – 60 lat,
- w przypadku mężczyzn – 65 lat.
Przy czym przy ustalaniu okresu pełnienia funkcji sołtysa nie jest wymagane zachowanie ciągłości pełnienia tej funkcji. A do okresu pełnienia funkcji wlicza się również okres pełnienia funkcji sołtysa na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, jeśli jednak osoba ta pełniła funkcję sołtysa, po 1989 r. na podstawie przepisów ustawy o samorządzie gminnym.
3) Nie była skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione w związku z pełnieniem funkcji sołtysa.
Sprawdź w LEX: Czy dla przewodniczącego samorządu mieszkańców miasta przysługuje świadczenie z tytułu pełnienia funkcji sołtysa? >
Świadczenie przyznawane na wniosek
Świadczenie przyznawane jest na wniosek osoby uprawnionej. Wzór wniosku ustalił rozporządzeniem minister właściwy do spraw rozwoju wsi w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw administracji publicznej. We wniosku trzeba podać:
1) dane wnioskodawcy:
- a) imię (imiona) oraz nazwisko,
- b) datę urodzenia,
- c) numer PESEL, a w przypadku, gdy nie nadano tego numeru – rodzaj i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość,
- d) adres miejsca zamieszkania,
- e) adres do korespondencji, jeżeli jest inny niż adres miejsca zamieszkania;
2) wskazanie sposobu wypłaty świadczenia wraz z podaniem danych niezbędnych do jego wypłaty;
3) podpis wnioskodawcy.
Zobacz wzór dokumentu: Wniosek o przyznanie świadczenia pieniężnego z tytułu pełnienia funkcji sołtysa >
Wnioskodawca musi też dołączyć do wniosku:
- zaświadczenie wójta (burmistrza, prezydenta miasta) właściwego dla sołectwa, w którym wnioskodawca pełnił funkcję sołtysa, potwierdzające okres pełnienia tej funkcji,
- oświadczenie wnioskodawcy o niekaralności za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione w związku z pełnieniem funkcji sołtysa.
Sprawdź w LEX: Jak powinno wyglądać zaświadczenie wydawane przez wójta gminy z ustawą o świadczeniu pieniężnym z tytułu pełnienia funkcji sołtysa? >
Gdy w urzędzie nie ma danych
Może się jednak zdarzyć, że organ gminy nie będzie dysponował danymi potwierdzającymi okres pełnienia przez wnioskodawcę funkcji sołtysa. Wówczas wójt, burmistrz, prezydent wyda postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia, ze względu na brak danych potwierdzających okres pełnienia funkcji. Postanowienie należy dołączyć do wniosku o przyznanie świadczenia.
W takim przypadku wnioskodawca musi dołączyć do wniosku pisemne oświadczenie o pełnieniu funkcji sołtysa, przez okres wymagany przepisami ustawy, potwierdzony pisemnymi oświadczeniami złożonymi przez co najmniej 5 osób zamieszkujących w sołectwie w czasie, w którym wnioskodawca pełnił w nim funkcję sołtysa.
Czytaj w LEX: Łączenie mandatu radnego gminy z funkcją sołtysa. Dylematy prawno-etyczne >>
Oświadczenia składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń w oddziale regionalnym albo placówce terenowej Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego właściwych ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy.
Świadczenie przyznaje w drodze decyzji i wypłaca Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego. Decyzja jest wydawana w terminie 60 dni od dnia złożenia wniosku o jego przyznanie. Świadczenie przysługuje od miesiąca, w którym został złożony wniosek o jego przyznanie.
Świadczenie należne za okres do dnia wydania decyzji o przyznaniu tego świadczenia jest wypłacane w terminie określonym w tej decyzji, a za kolejne miesiące – do 15. dnia każdego miesiąca kalendarzowego. Prawo do świadczenia ustaje wraz ze śmiercią osoby uprawnionej.
Świadczenie będzie co roku waloryzowane
Ustaw określa, że świadczenie wynosić będzie 300 zł miesięcznie i co roku będzie waloryzowane z urzędu. Waloryzacja polega na pomnożeniu kwoty świadczenia w wysokości przysługującej ostatniego dnia lutego roku kalendarzowego, w którym przeprowadza się waloryzację, przez wskaźnik waloryzacji, o którym mowa w art. 89 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Co roku kwotę waloryzacji prezes KRUS będzie ogłaszał w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski. Pierwsza waloryzacja kwoty świadczenia zostanie przeprowadzona w 2024 r.
Maksymalny limit wydatków budżetowych w projekcie ustalono na niespełna 74 mln zł w 2023 r. W kolejnych latach ma rosnąć od ponad 162 mln zł w 2024 r. do prawie 233 mln zł w 2032 roku.
Czytaj w LEX: Problematyka ustalania wysokości diet radnych i sołtysów >>
Gminy mogą nie mieć dokumentacji
Samorządowcy wskazują, że ustawa zawiera wiele luk, które mogą z jednej strony być powodem nadużyć w przyznawaniu świadczenia, z drugiej strony może utrudnić wnioskowanie o świadczenia. Wiele gmin nie posiada dokumentacji potwierdzającej kto, ile w jakim sołectwie pełnił funkcje.
- Zdecydowana większość sołtysów została wybrana przez zebrania wiejskie, a nie w wyborach bezpośrednich. O ile protokoły komisji wyborczych jeszcze się urzędach gmin zachowały, bo mają wyższą kategorie archiwizacji, to z protokołami zebrań wiejskich może być problem. Wiele z nich zostało przekazanych na makulaturę. Nikt nie przypuszczał, że będą do czegoś potrzebne – mówi Leszek Świętalski, dyrektor biura Związku Gmin Wiejskich RP.
Sprawdź w LEX: Czy wydanie zaświadczenia przez wójta, potwierdzające okres pełnienia funkcji sołtysa podlega opłacie skarbowej? >
Samorządowcy mają też inne zastrzeżenie. Ustawa przyznaje prawo do świadczenia pieniężnego osobom, które pełniły funkcję sołtysa przez okres co najmniej dwóch kadencji jednak nie mniej niż przez 8 lat. Czyli określono dwie różne przesłanki czasowe, z których jedna ma charakter zmienny, bo długość kadencji sołtysów w poszczególnych sołectwach może być różna. W statutach gmin wciąż są zapisy, kadencja sołtysa trwa: cztery lata, pięć lat, tyle ile kadencja rady gminy.
Jak wskazują samorządowcy, na co uwagę zwracali też legislatorzy Senatu, takie brzmienie przepisu może powodować trudności z ustaleniem wzajemnej relacji pomiędzy tymi przesłankami czasowymi co w praktyce będzie prowadzić do problemów w stosowaniu tego przepisu, przy określonym stanie faktycznym.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
