Komisja Europejska wysłała do marszałków województw małopolskiego, lubelskiego, świętokrzyskiego, łódzkiego oraz podkarpackiego pismaw sprawie uchwał podjętych w tych regionach. Pierwsze trzy podpisały deklarację anty-LGBT w 2019 r., a kolejne dwa Samorządową Kartę Praw Rodziny przygotowaną przez Ordo Iuris.
Komisja domagała się odpowiedzi do 14 września, grożąc utratą środków unijnych w przypadku dalszego obowiązywania uchwały. Komisja wyraziła zaniepokojenie, że uchwały te mogą naruszać prawo UE dotyczące niedyskryminacji ze względu na orientację seksualną. Zdaniem KE należy przeprowadzić szczegółową analizę zgodności wspomnianych uchwał z prawem UE. Do tego czasu wstrzymano prace nad programem REACT-EU, który zakładał wsparcie przedsiębiorców i sektora ochrony zdrowia w związku z pandemią.
Żaden z sejmików nie wycofał się z uchwał. W sierpniu radni województwa małopolskiego zadecydowali, że uchwała anty-LGBT nie zostanie unieważniona. Za takim rozwiązaniem głosowało 22 radnych PiS. Przeciw było 13 radnych Platformy Obywatelskiej i PSL. Także Sejmik Województwa Lubelskiego podtrzymał stanowisko w sprawie LGBT z 2019 roku. W głosowaniu, które odbyło się 28 sierpnia Za uchyleniem było 14 radnych, przeciw – 17.
Więcej: Sejmik województwa lubelskiego potwierdził uchwałę anty LGBT>>
W odpowiedzi województwo powołuje pełnomocnika
Witold Kozłowski marszałek Małopolski poinformwał, że odpowiedzią na maile KE jest powołanie pełnomocnika i rady ds. równego traktowania i praw rodziny. W związku z powołaniem pełnomocnika i rady, Departament Rodziny Zdrowia i Spraw Społecznych zmieni nazwę na Departament Zdrowia, Rodziny, Równego Traktowania i Polityki Społecznej. To dyrektor tego departamentu ma pełnić funkcję pełnomocnika ds. równego traktowania.
W skład rady wejdą: rzecznik funduszy europejskich, koordynator zespołu radców prawnych, trzech przedstawicieli wszystkich klubów w sejmiku oraz dwóch przedstawicieli strony społecznej – organizacji zajmujących się tematyką równego traktowania i rodziny. W tym tygodniu zarejestrowane organizacje mają dostać pisma z prośbą o wskazanie przedstawiciela do rady.
Jednym z pierwszych zadań rady ma być wydanie opinii o deklaracji ws. LGBT z 2019 r. Rada ma pełnić funkcję przede wszystkim opiniodawczą dla samorządu. - Celem rady jest aktywne wspieranie działań samorządu województwa małopolskiego w zakresie zasady równego traktowania i ochrony praw rodziny, szczególnie w przeciwdziałaniu dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, narodowość, religię, wyznanie, światopogląd, wiek, niepełnosprawność oraz orientację seksualną, a także dbałość o przestrzeganie konstytucyjnych praw rodzin – zaznaczył marszałek Witold Kozłowski.
Kozłowski podkreślił również, że KE w żadnym piśmie nie postawiła warunku, że jeśli Małopolska nie unieważni deklaracji, to nie otrzyma funduszy.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Dopuszczalność kontroli sądowoadministracyjnej i legalność tzw. uchwał „anty-LGBT”, podejmowanych przez organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego >
Miasta odżegnuje się od uchwały anty-LGBT
Od stanowiska władz województwa odżegnują się władze Krakowa, Oświęcimia i Tarnowa. Prezydent Krakowa Jacek Majchrowski do Komisji Europejskiej 8 września wystosował pismo, w którym apeluje o indywidualną ocenę działań miasta na rzecz osób LGBT+, niezależnie od decyzji podejmowanych przez władze województwa małopolskiego. Prezydent przypomniał, że "w Krakowie nie powstała i nie powstanie żadna strefa, która miałaby kogokolwiek wykluczać", oraz to, że samorząd Krakowa to organ, który „samodzielnie decyduje o swoich sprawach, podejmuje określone działania i rozwiązuje konkretne problemy z myślą o zaspokajaniu potrzeb mieszkańców”.
- Zablokowanie naszemu miastu możliwości skorzystania ze środków i innych instrumentów unijnych byłoby dla nas wysoce niesprawiedliwe oraz mogłoby zachwiać naszym przekonaniem o wsparciu Komisji Europejskiej dla działań podejmowanych przez nasze miasto na rzecz promocji idei otwartości i wzajemnego szacunku - wskazał w liście Majchrowski.
Świętokrzyskie zostanie przy swoim stanowisku
Zdaniem Andrzej Bętkowskiego, marszałka woj. świętokrzyskiego łączenie stanowiska sejmiku z dystrybucją środków z programu REACT-EU nie powinno mieć miejsca. Zaznaczył, że jego urzędnicy już na przełomie tego i ubiegłego roku korespondowali z Komisją Europejską ws. stanowiska podjętego przez sejmik woj. świętokrzyskiego. Udzielono wówczas obszernej odpowiedzi, podkreślając, że podjęte stanowisko w żaden sposób nikogo nie dyskryminuje.
- Łączenie tego stanowiska sejmiku z dystrybucją środków z programu REACT-EU oraz ewentualne grożenie, że inne środki zostałyby zatrzymane, nie powinno mieć miejsca. Na pewno sejmik będzie jeszcze dyskutował na ten temat, jednak myślę, że Komisja Europejska zbyt mocno wkracza w kwestie związane z ochroną rodziny w tym kształcie, z którym się utożsamiamy i który jest zapisany w naszej konstytucji – powiedział PAP Bętkowski.
Andrzej Pruś (PiS), przewodniczący sejmiku woj. świętokrzyskiego uważa, że Komisja Europejska nie ma prawnych możliwości zamrożenia środków. Dlatego samorząd województwa nie będzie zmieniał uchwały. Samorządowcy podkreślają, że stanowisko nie ma charakteru prawa miejscowego, nie tworzy nowego porządku prawnego, ani nie nakłada żadnych zobowiązań na zarząd województwa.
Samorządy, które podjęły uchwały już tracą
Podobne uchwały podjęły także sejmiki województwa podkarpackiego i świętokrzyskiego, a także ponad setka gmin, miast i powiatów głównie na południu i na południowym wschodzie Polski.
Już 14 lipca br. Komisja Europejska skierowała do zarządów województw pisma, w których poinformowała, że wstrzymuje rozmowy na temat pieniędzy w ramach inicjatywy REACT-EU (regiony Unii Europejskiej mają otrzymać środki na odbudowę gospodarki i służby zdrowia po pandemii COVID-19). Chodzi np. o 2 mld 560 mln zł, które miałyby trafić do Małopolski w perspektywie finansowej na lata 2021-2027. Powodem jest właśnie uchwała anty-LGBT, która jest niezgodna z równościowymi prawami podstawowymi UE. Komisja Europejska dała czas regionom na wycofanie się z deklaracji anty-LGBT do 14 września. Podobne pisma otrzymały zarządy trzech pozostałych województw.
Andrzej Pruś, przewodniczący sejmiku województwa świętokrzyskiego powiedział PAP, że na podstawie jego wiedzy, Komisja Europejska "nie ma żadnych prawnych możliwości tzw. zamrożenia środków". - O tym mówią traktaty akcesyjne, które w referendum Polska przyjęła. Jeśli chodzi o Kartę Praw Podstawowych Unii Europejskiej, to przypomnę tzw. Protokół Brytyjski. Przy przyjmowaniu tej Karty Polska i ówczesny członek Unii Wielka Brytania zastrzegły sobie, że w tych działaniach będą przede wszystkim stawały w obronie rodzin. Takie zastrzeżenie zostało przyjęte i Polska również z takim zastrzeżeniem Kartę Praw Podstawowych przyjęła – powiedział Pruś. Jego zdaniem, jeśli dojdzie do zamrożenia środków unijnych dla regionu, będzie to złamaniem prawa, który w Unii Europejskiej dotyczy wszystkich 27 państw.
Polska musi wytłumaczyć się ze "stref wolnych od LGBT">>
Samorządy już tracą euro z funduszy norweskich i drobne granty
Już w lipcu ubiegłego roku, UE odrzuciła z powodu „stref wolnych od LGBT” 6 wniosków o wsparcie z unijnego programu „Partnerstwo miast”. W ramach programu można było uzyskać dofinansowanie w wysokości do 25 tys. euro na projekty, które mobilizują obywateli na poziomie lokalnym do prowadzenia debat dotyczących konkretnych kwestii z europejskiej agendy politycznej. Komisarz ds. równości Helena Dalli uzasadniła, że w programie nie uwzględniono miast, które dyskryminują osoby o odmiennej tożsamości seksualnej.
Ponad 8 mln zł stracił samorząd województwa podkarpackiego. To dofinansowanie z funduszy norweskich na projekt "Szlak Karpacki". Powód wstrzymania płatności te sam – obowiązująca deklaracja anty-LGBT. Także 40 mln zł dofinansowania z Mechanizmu Finansowego EOG oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego w ramach programu „Rozwój lokalny” nie otrzyma podlubelski Świdnik. To miasto, które marcu 2019 r. jako jedno z pierwszych przyjęło deklarację pod nazwą "Miasto Świdnik wolne od ideologii LGBT”. Przy wsparciu funduszy norweskich chciało budować Miejskie Centrum Spotkań, stworzyć Nowoczesny Eko Targ. Wniosek przeszedł ocenę formalną i merytoryczną – na 213 miast zajął 36 miejsce, ale wsparcia nie dostał.
Ale nawet uchylenie kontrowersyjnych deklaracji nie oznacza, że automatycznie takie samorządy trafią na „białą listę”. Przekonał się o tym osławiony Kraśnik, który już w kwietniu wycofał się z deklaracji anty- LGBT. Miasto nie otrzymało z funduszy norweskich 39 mln zł na utworzenie kraśnickiej akademii umiejętności dla dzieci i młodzieży, wyposażenie centrum robotyki czy utworzenia Centrum Usług Społecznych. Część radnych jest przekonana, że powodem jest wcześniejsza uchwała.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.