Poselski projekt nowelizacji ustawy o Ochotniczych Strażach Pożarnych jest na etapie konsultacji. Wprowadza wiele zapisów oczekiwanych przez środowisko strażaków ochotników oraz gminy. Przewiduje m.in., że kandydat na strażaka ratownika będzie miał prawo do ekwiwalentu pieniężnego. Doprecyzowuje m.in. procedurę weryfikacji wniosków o świadczenie ratownicze, kwestie szkoleń i ekwiwalentu finansowego dla strażaków ratowników OSP, odszkodowań i kosztów pogrzebu, przepisy o komendancie gminnym ochrony przeciwpożarowej. Samorządowcy większość oceniają pozytywnie. Przeczytaj także: Są zmiany do ustawy o ochotniczych strażach pożarnych oraz Nowelizacja ustawy o OSP potrzebna, ale wymaga uzupełnień.
Kto przeszkoli strażaka ratownika
Niepokój wójtów i burmistrzów budzi jednak projektowana regulacja, która wskazuje, że gmina w ramach posiadanych sił i środków zapewnia finansowanie:
- szkolenia w ochotniczych strażach pożarnych,
- wyżywienie strażaków ratowników OSP podczas prowadzenia lub udziału w działaniach oraz akcjach ratowniczych, udziału w działaniach prowadzonych przez inne służby, inspekcje i straże, trwających co najmniej 6 godzin, a także szkoleniach, ćwiczeniach i zawodach sportowo pożarniczych, trwających co najmniej 8 godzin.
Projekt wskazuje, że Państwowa Straż Pożarna prowadzi nieodpłatnie tylko te szkolenia, które są wymienione w programach szkolenia opracowanych przez Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej, a zatwierdzonych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych (obecnie to sześć programów). Związek Gmin Wiejskich RP wskazuje, że na etapie nowelizacji ustawy nie jest znany zakres szkoleń, które będą finansowane w ramach zadań Państwowej Straży Pożarnej.
- Jest to także próba przerzucenia przez Państwową Straż Pożarną dużej części kosztów szkoleń na gminy – wskazuje adwokat Krzysztof M. Miazga, prawnik współpracujący ze Związkiem Ochotniczych Straży Pożarnych RP.
Co jeszcze zyskasz? Załóż bezpłatne konto na Moje Prawo.pl >>>
Samorządy protestują przeciwko kolejnym obowiązkom
Podobnie uważają Związek Gmin Wiejskich RP oraz Związek Powiatów Polskich. Wytykają, że projektowane rozwiązania (art. 10 ust 1 i 11 ust. 1) prowadzą do zawężenia zadań Państwowej Straży Pożarnej w zakresie szkolenia strażaków ratowników OSP wyłącznie do programu szkoleń, opracowanego przez Komendanta Głównego PSP. W pozostałym zakresie obowiązki przygotowania i szkolenia zostają przerzucone na samorząd gminny, bez zapewnienia źródeł sfinansowania kosztów ich realizacji.
- To już kolejny ciąg zdarzeń, który obciąża coraz bardziej samorządy kosztami utrzymania Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego i ogólnie systemu ochrony ludności . Cały czas zwracamy uwagę na to, że jeżeli chcemy mieć profesjonalną służbę, to musimy wiedzieć, co ile kosztuje i kto za to zapłaci – mówi Leszek Świętalski, dyrektor biura Związku Gmin Wiejskich RP.
Czytaj w LEX: Finansowanie ochotniczych straży pożarnych przez jednostki samorządu terytorialnego >
Samorządowcy nie zgadzają się z twierdzeniem autorów projektu, że działania te mają charakter fakultatywny. W przeciwnym razie zamiast słowa „zapewnia” autorzy użyliby sformułowania „może zapewnić”. Wskazują też, że wyrażenie „stosowanie do posiadanych sił i środków” jest określeniem nieostrym, które w rzeczywistości wprowadzi chaos interpretacyjny.
Związek Powiatów Polskich dowodzi zaś, że zadania, o których mowa w art. 10 ustawy o ochotniczych strażach pożarnych mają charakter obowiązkowy. Na taki charakter wskazuje również art. 7 ust. 1 ustawy, z którego wynika, że gmina jest obowiązana do zawarcia umowy ze wszystkimi ochotniczymi strażami pożarnymi działającymi na jej terenie, zawierającej postanowienia dotyczące podejmowanych działań, o których mowa w art. 3, oraz postanowienia dotyczące obowiązków, o których mowa w art. 10 ust. 1. Radca prawny Katarzyna Bieńkowska, zwraca też uwagę, że dziś gminy, coraz bardziej obciążone dodatkowymi zdaniami, niechętnie finansują kursy doszkalające strażaków. Część z nich opłaca kurs kwalifikowanej pierwszej pomocy samodzielnie. W firmach komercyjnych to koszt powyżej 1000 zł, natomiast recertyfikacja (odnowienie uprawnień) kosztuje ok. 400 zł.
- Generalnie uważam, że tego typu kurs, ratujący przecież zdrowie i życie, powinien być ustandaryzowany dla wszystkich jednostek OSP, dlatego powinien być realizowany przez państwową straż pożarną - mówi Katarzyna Bieńkowska.
Sprawdź w LEX: Jaką podstawę prawną należy wskazać w skierowaniu na badania lekarskie i psychologiczne dla kierującego pojazdami uprzywilejowanymi? >
Covid wstrzymał recertyfikację, gminy mogą mieć problem
Mecenas Krzysztof Miazga zauważa też inny problem, z którym będą musiały zmierzyć się gminy w sytuacji, gdyby nowelizacji przeszła w zaproponowanym kształcie. Nagłą konieczność przeszkolenia dziesiątków tysięcy strażaków ratowników OSP, którym po zniesieniu stanu zagrożenia epidemicznego wygaśnie zarówno ważność badań lekarskich, jak i certyfikatów kwalifikowanej pierwszej pomocy (takie certyfikaty, ważne przez 3 lata, posiada pond 40 tys. strażaków ratowników).
W związku z wprowadzonym 20 marca 2020 r. stanem epidemicznym, wstrzymane zostały egzaminy, na skutek czego wielu ratowników pozostało bez niezbędnych im w codziennej pracy uprawnień do udzielania kwalifikowanej pierwszej pomocy. Aby umożliwić im realizację ich zadań ustawą z 31 marca 2020 roku o zmianie niektórych ustaw w zakresie systemu ochrony zdrowia związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, rząd wydłużył ważność zaświadczeń kończących się w okresie epidemii (i zagrożenia epidemicznego) do 60 dni od dnia odwołania stanu.
Zgodnie zaś z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z 3 grudnia 2019 r., zmieniającym rozporządzenie w sprawie kursu w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy do recertyfikacji, czyli odnowienia uprawień, może przystąpić osoba posiadająca zaświadczenie, którego termin ważności upływa nie później niż na 3 miesiące od dnia, w którym przystępuje do egzaminu pod warunkiem, że osoba ta jest zatrudniona w jednostkach współpracujących z systemem lub pełni w nich służbę, lub jest ich członkiem.
- To oznacza, że po zniesieniu stanu zagrożenia epidemicznego dziesiątki tysięcy strażaków będzie musiało nagle odnowić szkolenia. Gminy staną nie tylko przed problem finansowym, ale wyzwaniem organizacyjnym zorganizowania takiego szkolenia, bo w każdej jednostce OSP należącej do choćby Krajowego Systemu Ratowniczo -Gaśniczego, kilku strażaków powinno mieć takie przeszkolenie, aby w zespole wyjazdowym był przynajmniej jeden strażak ratownik z uprawieniami do kwalifikowanej pierwszej pomocy – mówi mec. Krzysztof Miazga.Sprawdź w LEX: Czy gmina może zorganizować i opłacić kurs kwalifikowanej pierwszej pomocy dla strażaków ratowników OSP? >
Sprawdź w LEX: Czy gmina może finansować z własnych środków zakup wody pitnej dla strażaków OSP? >
Zwraca też uwagę, że w przypadku nieudanej akcji ratowniczej (na przykład po skardze pokrzywdzonego, lub rodziny ofiary) prokurator ocenia wzorzec postępowania. A skoro przepisy normują, że w akcji musi brać udział strażak ratownik OSP posiadający certyfikat kwalifikowanej pierwszej pomocy, to brak takiego ważnego certyfikatu oznacza naruszenie prawa i może narazić strażaka na ewentualną odpowiedzialność karną lub odszkodowawczą.
Sprawdź w LEX:
Kto jest strażakiem ratownikiem uprawnionym do ekwiwalentu? >
Czy rada gminy posiada kompetencję do ustalania zasad wypłacania ekwiwalentu członkom OSP? >
Czy strażakowi należy się ekwiwalent za udział w ćwiczeniach kompanii gaśniczej? >
