Projekt nowelizacji ustawy o ochotniczych strażach pożarnych i innych ustaw, złożony jako poselski (przez posłów Prawa i Sprawiedliwości), ma załatać dziury w ustawie, która obowiązuje od 1 stycznia 2022 roku. Ma uwzględniać też uwagi kierowane do MSWiA przez członków OSP, uchwały Regionalnych Izb Obrachunkowych, a także wątpliwości interpretacyjne organów Państwowej Straży Pożarnej.
Doprecyzowanie kim jest kandydat na strażaka ratownika OSP
Projekt jednoznacznie wskazuje, iż strażacy ratownicy OSP pełniący funkcję kierowcy po ukończeniu 65 lat (pod warunkiem posiadania aktualnych badań lekarskich dopuszczających do prowadzenia pojazdów uprzywilejowanych), mogą brać bezpośredni udział w działaniach ratowniczych i akcjach ratowniczych. Doprecyzowano definicję ustawową „kandydata na strażaka ratownika OSP”. Obecny przepis odnosi się jedynie bezpośrednio do kwestii młodocianych, pomijając osoby pełnoletnie, co w konsekwencji utrudnia jego interpretację. Zgodnie zaproponowanym brzmieniem kandydatem na strażaka ratownika OSP jest:
- strażak OSP, który ukończył 18 lat, a nie ukończył 65 lat, będący uczestnikiem szkolenia podstawowego przygotowującego do bezpośredniego udziału w działaniach ratowniczych lub
- strażak OSP w wieku od 16 do 18 lat, który za zgodą jednego z rodziców, opiekunów prawnych albo opiekunów faktycznych jest uczestnikiem szkolenia podstawowego przygotowującego do bezpośredniego udziału w działaniach ratowniczych, z uwzględnieniem przepisów Kodeksu Pracy.
W projekcie pojawił się też przepis, że choć strażak ratownik OSP nie jest pracownikiem w rozumieniu Kodeksu Pracy, to stosuje się do niego pewne przepisy dotyczące pracownika (w zakresie obostrzeń przy zatrudnianiu młodocianych powyżej 16 lat przy niektórych rodzajach prac wzbronionych).
Czytaj w LEX: Finansowanie ochotniczych straży pożarnych przez jednostki samorządu terytorialnego >
Załóż bezpłatne konto na Moje Prawo.pl i zyskaj unikalne funkcjonalności >>>
Co może dofinansować gmina
Obecna ustawa stwarza problemy w interpretacji zakresu zaangażowania finansowego gminy w działalność OSP. Projekt wskazuje, że gmina może (nie musi) w ramach posiadanych sił i środków, finansować:
- szkolenia w ochotniczych strażach pożarnych.
- wyżywienie strażaków ratowników OSP podczas prowadzenia lub udziału działaniach oraz akcjach ratowniczych, udziału w działaniach prowadzonych przez inne służby, inspekcje i straże, trwających co najmniej 6 godzin, a także szkoleniach, ćwiczeniach i zawodach sportowo pożarniczych, trwających co najmniej 8 godzin.
Jednocześnie, projekt doprecyzowuje, że Państwowa Straż Pożarna prowadzi nieodpłatnie tylko te szkolenia, które są wymienione w programach szkolenia opracowanych przez Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej, a zatwierdzonych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych (obecnie to sześć programów). Projekt uszczegóławia też jakie szkolenia musi odbyć strażak ratownik OSP, aby można było uznać je za równorzędne z ukończeniem szkolenia w zawodzie strażaka.
Sprawdź w LEX:
Czytaj w LEX: Zadania gmin w zakresie współpracy z ochotniczymi strażami pożarnymi >
Przepisy dotyczące ekwiwalentu budzą spory
Obecne przepisy ustawy nie przewidują wypłaty z budżetu gminy ekwiwalentu pieniężnego, kandydatom na strażaka ratownika OSP, a jedynie strażakom ratownikom OSP. Taka możliwość istniała do 31 grudnia 2021 r. na bazie przepisów ustawy o ochronie przeciwpożarowej.
Projekt zakłada objęcie ekwiwalentem pieniężnym również kandydata na strażaka ratownika OSP. Ma to spowodować zwiększenie liczby osób, które chcą zostać strażakami ratownikami OSP. Wypłata ekwiwalentu byłaby fakultatywna i uzależniona od możliwości finansowych oraz potrzeb z zakresu ochrony przeciwpożarowej danej gminy.
Propozycja daje gminie możliwość wypłacania ekwiwalentu pieniężnego kandydatom na strażaków ratowników OSP, którzy brali udział w zabezpieczaniu obszaru chronionego właściwej jednostki ratowniczo-gaśniczej Państwowej Straży Pożarnej.
Nowela ma też rozwiać wątpliwości dotyczące sposobu naliczania ekwiwalentu finansowego. Zgodnie z propozycją, ekwiwalent nalicza się za każdą rozpoczętą godzinę, liczoną od zgłoszenia wyjazdu lub gotowości do wyjazdu z jednostki ochotniczej straży pożarnej, bez względu na liczbę wyjazdów w ciągu jednej godziny, a w przypadku kandydata na strażaka ratownika OSP, za każdą rozpoczętą godzinę szkolenia. Przeczytaj także: Ekwiwalent dla strażaków ratowników OSP trzeba poprawić
Zobacz wzory dokumentów:
- Wniosek o przyznanie świadczenia ratowniczego >
- Potwierdzenie czynnego uczestnictwa w działaniach ratowniczych lub akcjach ratowniczych >
- Decyzja w sprawie przyznania świadczenia ratowniczego >
Doprecyzowanie zasad wydawania świadczenia ratowniczego
Przepisy doprecyzowują też kwestie świadczenia ratowniczego. Projekt przewiduje, że niekompletny wniosek o przyznanie tego świadczenia organ przyznający pozostawia bez rozpoznania, o czym informuje osobę składającą wniosek. Na weryfikację oświadczenia pod względem jego wiarygodności wójt (burmistrz, prezydent miasta) będzie miał 30 dni od dnia otrzymania oświadczeń. Wezwanie do uzupełnienia braków przedłuża termin o kolejne 30 dni. Nowo dodany przepis wskazuje, że oświadczenie podlega zatwierdzeniu przez właściwego komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej, które jest dokonywane w toku postępowania administracyjnego, a odmowa zatwierdzenia oświadczenia następuje w drodze postanowienia. Także odmowa potwierdzenia oświadczenia następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.
Sprawdź w LEX: Czy wójt może zadysponować jednostkę ochotniczej straży pożarnej do zabezpieczenia festynu? >
Dodano też przepisy odnoszące się do zasad wypłaty świadczenia ratowniczego osobom zamieszkałym za granicą oraz w przypadku śmierci osoby uprawnionej do świadczenia w sytuacji nieukończenia postępowania prowadzonego w sprawie świadczenia.
Do obsługi i przyznawania świadczeń ratowniczych ma zostać stworzony system teleinformatyczny zarządzany przez Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej. System ma przekazywać do Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA dane o przyznanych świadczeniach oraz świadczeniobiorcach. Przeczytaj również: MSWiA doprecyzuje przepisy o świadczeniach ratowniczych dla strażaków ochotników.
Sprawdź w LEX: Czy można być członkiem więcej niż jednej OSP? >
Sprawdź w LEX: Kto jest strażakiem ratownikiem uprawnionym do ekwiwalentu? >
Jednorazowe odszkodowanie dla ochotnika, jak dla zawodowca
Inne projektowane zmiany to m.in.:
- Zrównanie kwestii dotyczących jednorazowego odszkodowania w przypadku strażaków ratowników OSP i strażaków Państwowej Straży Pożarnej
- Zniesienie ograniczenia dla strażaka ratownika OSP w zakresie przyznawania świadczenia odszkodowawczego. Obecnie nie może on otrzymać świadczenia odszkodowawczego z tytułu ubezpieczenia majątkowego, czyli w przypadku indywidualnego ubezpieczenia się przez strażaka ratownika OSP (wykupienia indywidualnej polisy).
- Doprecyzowanie przepisu dotyczącego wypłaty rekompensaty pieniężnej strażakowi ratownikowi OSP, który doznał uszczerbku na zdrowiu w związku z udziałem w działaniach ratowniczych, akcjach ratowniczych, szkoleniach lub ćwiczeniach organizowanych przez PSP lub gminę.
- Nałożenie na Komendanta Głównego PSP obowiązku prowadzenia ewidencji wydanych legitymacji do celów statystyczno-ewidencyjnych.
- Umożliwienie osobom pomiędzy 16 a 18 rokiem życia, przystąpienie do kursu w zakresie kwalifikowanej pierwszej pomocy
Projekt ustawy trafił do opinii Biura Legislacyjnego i Biura Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu.
Sprawdź w LEX:
Czy rada gminy posiada kompetencję do ustalania zasad wypłacania ekwiwalentu członkom OSP? >
Czy strażakowi należy się ekwiwalent za udział w ćwiczeniach kompanii gaśniczej? >
