Trybunał Konstytucyjny ogłosił orzeczenie w sprawie wniosku Rady Gminy Międzyzdroje, w którym samorząd przedstawił zarzuty naruszenia Konstytucji oraz Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego przez przepisy ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego. Zdaniem gminy stosowanie przepisu stanowi „nieuzasadnioną i nieproporcjonalną ingerencję w prawo własności komunalnej, która nie może być w nieuzasadniony sposób naruszana przez państwo”.
Nie przysługuje zwiększenie subwencji lub zmniejszenie wpłat
Wśród skarżonych regulacji podstawowe znaczenie miał art. 36 ust. 10, który stanowi, że w wypadku stwierdzenia, iż jednostka samorządu terytorialnego otrzymała część wyrównawczą, równoważącą lub regionalną subwencji ogólnej, w kwocie niższej od należnej lub dokonała wpłat wyrównawczych w kwocie wyższej od należnej – jednostce tej nie przysługuje zwiększenie odpowiedniej części subwencji ogólnej lub zmniejszenie wpłat.
Zdaniem samorządu problemem konstytucyjnym w tej sprawie było uzyskanie przez gminy odpowiednich części subwencji ogólnej, przyznanych z uwzględnieniem potrzeb finansowych samorządów na realizowane przez nie zadania.
Według ekspertów uznany za niekonstytucyjny przepis art. 36 ust. 10 ustawy o dochodach JST pozbawiał „bogatsze” gminy prawa dochodzenia zwrotu uiszczonej przez nie części równoważącej subwencji ogólnej, ale w ostateczności nieprzekazanej „biedniejszym” gminom. Podobnie sprawa miała się w przypadku, w którym beneficjent nie otrzymał należnej mu finalnie wypłaty w pełnej wysokości.
Czytaj też opinię ekspertów na ten temat: Ważny głos Trybunału w debacie o janosikowym
Gminy powinny móc dochodzić zmniejszenia błędnie zawyżonej kwoty wyrównawczej
Trybunał uznał, że w zakresie, w jakim art. 36 ust. 10 pozbawia gminy prawa do domagania się zwiększenia błędnie zaniżonych kwot subwencji ogólnej, naruszony jest artykuł Konstytucji stanowiący m.in., że „jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań”.
TK zgodził się, że dokonywanie wpłat wyrównawczych wiąże się z uszczupleniem majątku gmin, a zaskarżony artykuł ustawy wyklucza dochodzenie przez gminy zmniejszenia błędnie zawyżonej kwoty wyrównawczej.
Uniemożliwienie dochodzenia praw narusza Konstytucję
Trybunał uznał, że uniemożliwienie gminom dochodzenia zaniżonych w stosunku do poziomu określonego w ustawie o dochodach kwot subwencji ogólnej oraz zwrotu zawyżonej kwoty wpłaty wyrównawczej narusza Konstytucję. Sąd przyznał, że nie sposób wymagać od państwa zagwarantowania samorządom dochodów umożliwiających optymalną realizację zadań publicznych. Jednak nie mogą one być pozbawione prawa do odpowiednich części subwencji ogólnej należnych im w wysokości określonej w ustawie o dochodach. Nie mogą też być obowiązane do uiszczania wpłat wyrównawczych w wysokości nieprzewidzianej przez tę ustawę.
TK orzekł, że przepis powinien utracić mocy obowiązującą do 31 grudnia 2019 r., dla zapewnienia ustawodawcy czasu niezbędnego do wprowadzenia odpowiednich zmian legislacyjnych.
Zobacz też w LEX:
Ewidencja wyniku wykonania budżetu
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
