Zarządca drogi powiatowej wystąpił do Lasów Państwowych o wycięcie gałęzi drzew rosnących poza pasem drogowym i zawężających skrajnię drogi, powołując się na art. 150 Kodeksu cywilnego. Zarządca Lasów Państwowych stoi na stanowisku, iż wycinka gałęzi znajdujących się w pasie drogowym należy do zarządcy drogi, pomimo iż drzewa rosną poza pasem drogowym.

Kto ma obowiązek wycięcia gałęzi?

W przypadku, gdy wycięcie będzie należało właściciela gruntów przyległych do drogi, jakie działania powinien podjąć zarządca drogi, aby zmusić sąsiada do wycięcia gałęzi?

Kto powinien wyciąć drzewo znajdujące się na terenie leśnym, które utraciło swoją stabilność i może przewrócić się na drogę publiczną?

Odpowiedź

Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy o drogach publicznych zarządcą drogi jest organ administracji rządowej lub jednostki samorządu terytorialnego, do którego właściwości należą sprawy z zakresu planowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg. Szczegółowy zakres obowiązków (katalog otwarty) zarządców drogi został wymieniony w art. 20 ustawy o drogach publicznych . Do zarządców dróg należy tym samym m.in. wykonywanie robót interwencyjnych, robót utrzymaniowych i zabezpieczających, jednak stwierdzić należy, że wycinka gałęzi drzew zwisających nad przestrzenią pasa drogowego nie mieści się w zakresie robót interwencyjnych, czy zabezpieczających dotyczących drogi publicznej. Jednocześnie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 21 listopada 2008 r., IV SA/Wa 1410/08 stwierdził wyraźnie, że "organy administracji publicznej wskazane w ustawie o lasach nie mają kompetencji do wydawania decyzji o usunięciu drzew, a wycinanie drzewostanu polegające na pozyskiwaniu drewna odbywa się na podstawie planów urządzania lasów bądź decyzji starosty określającej zadania z zakresu gospodarki leśnej (dla lasów rozdrobnionych o powierzchni do 10 ha niestanowiących własności Skarbu Państwa zadania z zakresu gospodarki leśnej określa decyzja starosty wydana na podstawie inwentaryzacji stanu lasów". Tym samym stwierdzić należy, że drzewo wchodzące w skład lasu, zagrażające bezpieczeństwu i nie posiadające stabilnego oparcia powinno zostać uwzględnione w planie zagospodarowania lasu, jako przeznaczone do wycięcia. Wycinki tej powinien dokonać zatem zarządca lasu jako podmiot prowadzący gospodarkę leśną zgodnie z ustawą z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435 z późn. zm.) – dalej u.o.l. Jeśli plan zagospodarowania lasu nie przewiduje tego rodzaju wycięcia, to powinien być on zmieniony w trybie art. 23 u.o.l.

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) – dalej k.c., przepisy kodeksu regulują stosunki cywilnoprawne między osobami fizycznymi i osobami prawnymi. W przedmiotowym stosunku prawnym stronami będą zarządca drogi publicznej (zarząd powiatu) oraz podmiot zarządzający lasem (zarząd Lasów Państwowych). Spór ogranicza się więc w istocie do relacji pomiędzy Skarbem Państwa reprezentowanym przez Zarząd Lasów Państwowych (najprawdopodobniej dyrektora regionalnej dyrekcji lasów państwowych), a zarząd powiatu, który jest organem wykonawczym rady powiatu, stanowiącej z kolei organ powiatu, który – stosownie do treści art. 2 ust. 2 ustawy o samorządzie powiatowym posiada osobowość prawną. Zważywszy zatem, że obie strony stosunku prawnego mają osobowość prawną, art. 150 k.c. ma w tym przypadku zastosowanie. Zgodnie z tym przepisem właściciel gruntu może obciąć i zachować dla siebie korzenie przechodzące z sąsiedniego gruntu. To samo dotyczy gałęzi i owoców zwieszających się z sąsiedniego gruntu; jednakże w wypadku takim właściciel powinien uprzednio wyznaczyć sąsiadowi odpowiedni termin do ich usunięcia. Zastosowanie się do tego przepisu wyłącza możliwość "zmuszenia" zarządu Lasów Państwowych do usunięcia drzewa lub zwieszających się gałęzi. Konstrukcja prawna przewidziana w art. 150 k.c. statuuje możliwość samodzielnego usunięcia gałęzi w przypadku, gdy mimo wyznaczenia stosownego terminu sąsiad nie usunie ich we własnym zakresie.

Z praktycznego punktu widzenia korzystniejsze byłoby jednak (i prawdopodobnie bardziej efektywne czasowo) rozwiązanie sporu kompetencyjnego w trybie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego . Rozwiązywanie sporów kompetencyjnych pomiędzy organami administracji reguluje art. 22 k.p.a. Zgodnie z § 1 pkt 8 cytowanego przepisu spory kompetencyjne pomiędzy organami w takim przypadku rozstrzygać będzie minister właściwy do spraw administracji publicznej. Oczywiście spór taki musiałby w praktyce formalnie zaistnieć tzn. wydane musiałyby zostać przez oba organy postanowienia o uznaniu się za organ niewłaściwy.

Przydatne materiały:
 Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 ze zm.)
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.)
Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.)