Pytanie pochodzi z programu Prawo Ochrony Środowiska.


Jakie są podstawy prawne interwencji burmistrza w sprawie zgłoszenia dotyczącego niszczenia terenów zieleni poprzez nawożenie ziemi przez właściciela na działce, która znajduje się w strefie ekologicznego systemu obszarów chronionych?


Odpowiedź:

Niszczenie zieleni jest wykroczeniem z art. 127 pkt 2 lit. a ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 627) – dalej u.o.p. Jeśli jednak naruszenie ma postać zniszczenia, poważnego uszkodzenia lub istotnego zmniejszenia wartości przyrodniczej terenu znajdującego się strefie ekologicznego systemu obszarów chronionych, pociągającego za sobą spowodowanie istotnej szkody (np. zniszczenie węzła ekologicznego czy korytarza ekologicznego), to czyn nie jest wykroczeniem, lecz przestępstwem z art. 187 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553) - dalej k.k.


W razie działania umyślnego jest on zagrożony grzywną, karą ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2 (art. 187 § 1 k.k.), a w razie działania nieumyślnego – grzywną albo karą ograniczenia wolności (art. 187 § 2 k.k.). Za to przestępstwo może odpowiadać także właściciel nieruchomości, który zniszczył zieleń w strefie ESOCH. Nie ma przy tym znaczenia, czy teren ESOCH był objęty jedną z form ochrony przyrody, o których mowa w u.o.p., czy też został objęty ochroną lokalną, poprzez ustalenie w planie miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Poza tym burmistrz może skorzystać z przepisów ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 647) – dalej u.p.z.p. i nakazać przywrócenie stanu poprzedniego, jeśli właściciel nieruchomości zmienił przeznaczenie gruntu.


Uzasadnienie:

Plan miejscowy jest aktem prawa miejscowego, a zatem źródłem powszechnie obowiązującego prawa na obszarze działania organu, który go ustanowił. W przypadku naruszenia postanowień miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (lub dokonania określonej zmiany bez decyzji o warunkach zabudowy) gminie przysługują uprawnienia wynikające z u.p.z.p.


Zgodnie z art. 59 ust. 3 u.p.z.p., w przypadku zmiany zagospodarowania terenu - która nie wymaga pozwolenia na budowę, z wyjątkiem tymczasowej, jednorazowej zmiany zagospodarowania terenu, trwającej do roku - bez uzyskania decyzji o warunkach zabudowy, wójt, burmistrz albo prezydent miasta może, w drodze decyzji, nakazać właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu nieruchomości:
1) wstrzymanie użytkowania terenu, wyznaczając termin, w którym należy wystąpić z wnioskiem o wydanie decyzji o ustaleniu warunków zabudowy, albo
2) przywrócenie poprzedniego sposobu zagospodarowania.

Przepis ten ma również zastosowanie w przypadku terenu objętego miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego. Uprawnienie to wynika z orzecznictwa. Zgodnie z wyrokiem NSA z 21 stycznia 2009 r., II OSK 6/08) przepis art. 59 ust. 3 u.p.z.p. znajduje odpowiednie zastosowanie również w przypadku zmiany zagospodarowania terenu, która nie wymaga pozwolenia na budowę, dokonanej w sposób niezgodny z ustaleniami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Gmina posiada zatem instrumenty do sprawdzenia zgodności zmiany sposobu zagospodarowania terenu niewymagającej pozwolenia na budowę, a także sposobu użytkowania obiektu lub jego części, z ustaleniami planu miejscowego.

"Stosowanie art. 59 ust. 3 u.p.z.p. musi być odpowiednie, a zatem wójt, burmistrz, prezydent miasta orzekając o wstrzymaniu użytkowania terenu nie może jednocześnie wyznaczyć terminu, w którym należy wystąpić z wnioskiem o wydanie decyzji o warunkach zabudowy z tej prostej przyczyny, że dla terenu dla którego uchwalono miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego nie wydaje się decyzji o warunkach zabudowy."

Z literalnego brzmienia art. 59 ust. 3 u.p.z.p. wynika, że wybór jednej z wymienionych sankcji ma charakter uznaniowy. Organ dokonuje w tym zakresie wyboru jednego z dwóch możliwych rozstrzygnięć, a wybór powinien być poprzedzony dokładnym wyjaśnieniem stanu faktycznego oraz uzasadniony. Z uzasadnienia rozstrzygnięcia powinno wynikać, że wybór ten został dokonany z uwzględnieniem interesu społecznego i słusznego interesu obywateli.

Pytanie pochodzi z programu Prawo Ochrony Środowiska.