Ostatni z serii trzech artykułów o ochronie drzew i krzewów po zmianach wprowadzonych przez ustawę z dnia 25 czerwca 2015 r. o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw.


Czytaj też: Ochrona drzew i krzewów po nowelizacji: czym są tereny zieleni?

Czytaj też: Ochrona drzew i krzewów po nowelizacji: postępowanie będzie dłuższe?

Opłaty za usunięcie drzew lub krzewów i kary pieniężne za ich zniszczenie lub usunięcie bez zezwolenia

W art. 85 ustawy o ochronie przyrody należy zwrócić uwagę na jedną bardzo istotną zmianę w stosunku do rozwiązań dotychczasowych. Dotychczas bowiem z punktu widzenia opłat należnych za usunięcie drzewa każdy pień drzewa wielopniowego traktowany był tak jak oddzielne drzew. Natomiast aktualnie w art. 85 ust. 4 ustawy o ochronie przyrody obniżono opłaty za kolejne pnie drzew. W związku z tym przyjęcie takiego rozwiązania obniży koszty opłatowe usuwania drzew wielopniowych.

Nowym rozwiązaniem o charakterze porządkującym, wpływającym na podniesienie bezpieczeństwa obrotu prawnego jest wskazanie w art. 85 ust. 5 ustawy o ochronie przyrody sposobu ustalania obwodu pnia drzewa na potrzeby wysokości opłaty za korzystanie ze środowiska w sytuacji, gdy drzewo na wysokości 130 cm posiada już koronę a nie pień.

W art. 86 ustawy o ochronie przyrody określającym przypadki zwalniające z obowiązku ponoszenia opłat, z punktu widzenia podmiotów realizujących inwestycje należy zauważyć brak dotychczasowego rozwiązania zawartego w art. 86 ust. 1 pkt 7 zwalniającego z obowiązku poniesienia opłat usunięcie drzew które posadzono lub wyrosły na nieruchomości po zakwalifikowaniu jej w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego na cele budowlane. W związku z tym w nowym stanie prawnym nie będzie miało znaczenia przeznaczenie nieruchomości w planie zagospodarowania przestrzennego w okresie posadzenia lub wyrośnięcia drzew. To zaś wywoła ten efekt, że opłaty będą ustalane w zezwoleniach także w przypadku usuwania drzew z gruntów tradycyjnie przeznaczonych na cele inwestycyjne.

Z punktu widzenia obciążeń ekonomicznych trzeba także zwrócić uwagę na rozwiązania wynikające z brzmienia art. 86 ust. 2 ustawy o ochronie przyrody pozwalającego na ponowne nałożenie obowiązku wykonania nasadzeń zastępczych w przypadku usuwania drzew zwolnionych z obowiązku ponoszenia opłat. W dotychczasowych rozwiązaniach takiej możliwości nie było, a brak skuteczności wykonania nasadzeń zastępczych nie generował dla podmiotu korzystającego ze środowiska żadnych dodatkowych kosztów. Wejście w życie omawianego rozwiązania będzie więc skutkowało dodatkowymi obowiązkami. Ich nałożenie będzie dokonywane w kolejnej decyzji administracyjnej. Dlatego też w sytuacjach wątpliwych powinny być podejmowane działania zmierzające do wykazania, że do obumarcia drzew doszło z przyczyn niezależnych od posiadacza nieruchomości. W takim przypadku brak będzie bowiem podstaw do nakładania obowiązku wykonania kolejnych nasadzeń.

W art. 87 ustawy o ochronie przyrody w nowym brzmieniu trzeba przede wszystkim zwrócić uwagę na rozwiązania wynikające z ust. 3, w którym ustalono nowe zasady wniesienia opłat za usunięcie drzew. Pozwala ono na odsunięcie w czasie tego kosztu realizacji inwestycji, jeżeli do usunięcia drzew ma dopiero dojść w przyszłości. Może to pozwolić na rozłożenie w czasie kosztów realizacji inwestycji. Jednocześnie pozwoli uniknąć sytuacji, w których opłata została wniesiona, a do usunięcia drzew nie doszło. W takim przypadku na organie administracji ciąży bowiem obowiązek zwrotu nienależnie pobranej opłaty.


Odroczenie terminu płatności opłaty
Z punktu widzenia podmiotów realizujących inwestycje w przepisie tym w pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na zmianę dokonywaną w art. 84 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody, w którym usunięte zostały dotychczasowe wątpliwości interpretacyjne związane z tym od jakiego momentu rozpoczyna bieg odroczenie terminu płatności opłaty. W dotychczasowym stanie prawnym termin odroczenia opłaty nie korespondował bowiem z terminem usunięcia drzew oraz terminem wykonania nasadzeń kompensacyjnych.

Dla podmiotów usuwających drzewa bardzo istotne będą także rozwiązania wynikające z art. 84 ust. 5 ustawy o ochronie przyrody przewidującego przeliczenie należnej opłaty w sposób proporcjonalny do ilości drzew jakie zachowały żywotność. Rozwiązanie to jest niewątpliwie korzystne dla podmiotów usuwających drzewa jednak nie precyzuje w jaki sposób powinna być przeliczona opłata w sytuacji gdy obowiązek kompensacji miał być wykonany drzewami różnych gatunków lub o zróżnicowanych wielkościach.

Pozytywnie należy ocenić także zmianę wynikającą z art. 84 ust. 7 ustawy o ochronie przyrody obligującą organ do przeliczenia opłaty w przypadku jedynie częściowego wykonania obowiązku wykonania nasadzeń zastępczych. W dotychczasowym stanie prawnym skutkowało to bowiem wymagalnością opłaty w pełnej wysokości.
 

Dowiedz się więcej z książki
Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz
  • rzetelna i aktualna wiedza
  • darmowa wysyłka od 50 zł

 



@page_break@

W art. 87a ustawy o ochronie przyrody określono zasady wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych w stosunku do drzew, które zastępują dotychczasowe rozwiązania wynikające z uchylonego art. 82 ust. 1a. Generalnie są one bardziej precyzyjne od dotychczasowych pozwalając na dalej idącą ingerencję w strukturę drzewa bez konieczności uzyskiwania zezwolenia na jego usunięcie. Trzeba jednak pamiętać o konieczności wykonywania tych zabiegów przez podmioty mające do tego odpowiednie przygotowanie. W przeciwnym razie skutkować to może ponoszeniem odpowiedzialności administracyjnej za zniszczenie drzew na skutek ich wadliwej pielęgnacji.

Z punktu widzenia podmiotów realizujących inwestycje należy zwrócić uwagę na wynikającą z art. 87a ust. 7 delegację dla ministra właściwego do spraw środowiska do określenia w drodze rozporządzenia metod wykonywania prac ziemnych. Jego wydanie będzie bowiem rzutować na koszty realizacji inwestycji narzucając rozwiązania, które nie koniecznie muszą być tymi najtańszymi i preferowanymi dotychczas przez podmioty wykonujące prace ziemne.

Kary pieniężne za usunięcie lub zniszczenie drzew i krzewów
W art. 88 w proponowanym kształcie należy zwrócić uwagę na dodanie nowych deliktów stypizowanych w ust. 1 pkt 3, 4 i 5. Z punktu widzenia posiadaczy nieruchomości należy zauważyć, że najpoważniejszą zmianą jest wprowadzenie dwóch różnych podstaw odpowiedzialności za zniszczenie albo uszkodzenie drzewa na skutek wadliwego wykonywania zabiegów. Granice uznania, że doszło do zniszczenia drzewa zostały określone w art. 88 ust. 3 ustawy o ochronie przyrody. W rozwiązaniu tym należy zauważyć, że ma ono charakter otwarty, gdyż ustawodawca określając zakres zniszczeń posłużył się zwrotem „w szczególności” wskazującym na to, że także w innych przypadkach mogło dojść do zniszczenia drzew. Natomiast o uszkodzeniu drzew będzie można mówić w sytuacji przekroczenia granic pielęgnacji określonych w art. 87a.

Istotną zmianą w stosunku do rozwiązań dotychczasowych jest wprowadzenie postanowień art. 88 ust. 6 i 7 ustawy o ochronie przyrody wskazujących na to, że w przypadku zniszczenia drzewa (brak jest takich rozwiązań w odniesieniu do uszkodzenia co w świetle ust. 5 wskazuje, że może być ona umorzona w całości) może dojść jedynie do częściowego umorzenia wymierzonej kary. Dotychczas było to możliwe w stosunku do pełnej kary w każdym przypadku zniszczenia drzew. W związku z tym jeżeli dojdzie do zniszczenia drzewa zawsze należało będzie uwzględniać fakt, że 30% wymierzonej kary nigdy nie będzie umorzone.

Kolejną nowością mogącą rzutować na koszty działalności gospodarczej jest wydłużenie w art. 87 ust. 5 i 7 terminu odroczenia płatności z dotychczasowych 3 lat do 5. Podnosi to koszty ponoszone na prace pielęgnacyjne wykonywane w okresie odroczenia oraz zwiększa ryzyko, że w tym okresie dojdzie do obumarcia zniszczonych lub uszkodzonych drzew.

Z punktu widzenia podmiotów prowadzących działalność gospodarczą w art. 89 ustawy o ochronie przyrody należy zwrócić uwagę przede wszystkim na postanowienia ust. 9 i 10, w których określone zostały zasady przedawniania kar pieniężnych. Są one korzystniejsze w stosunku do dotychczasowych, zgodnie z którymi do czasu ostatecznego wymierzenia kary pieniężnej przedawnienie nie biegło. Należy jednak podkreślić, że brak jest unormowania zasad przedawnienia w sytuacji, gdy doszło do wszczęcia postępowania w przedmiocie wymierzenia kary. W takim przypadku wszczęcie postępowania przerywa bowiem bieg terminów przedawnienia.

Konkluzje
Podsumowując zatem powyższe rozważania należy stwierdzić, że wbrew zapowiedziom nie wszystkie proponowane rozwiązania doprowadzą do skrócenia czasu uzyskiwania zezwolenia.

Niektóre z nich wręcz wpłyną na jego wydłużenie (np. te związane z prowadzeniem postępowania wyjaśniającego przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska. Niektóre z nich mogą wpłynąć także na podwyższenie kosztów realizacji inwestycji (np. te związane z brakiem zwolnienia z obowiązku poniesienia opłaty drzew posadzonych lub wyrosłych na nieruchomości po jej zakwalifikowaniu w planie zagospodarowania przestrzennego). Dlatego też w tych przypadkach, w których konkretna inwestycja jest już planowana warto się zastanowić nad tym które rozwiązania (stare, czy nowe) będą korzystniejsze. Jednocześnie warto się zastanowić nad czy niektóre z proponowanych rozwiązań jeszcze na etapie ich opracowywania nie wymagają poprawy, tak już po ich wejściu w życie nie zachodziła potrzeba ich zmiany.
 

Dowiedz się więcej z książki
Ustawa o ochronie przyrody. Komentarz
  • rzetelna i aktualna wiedza
  • darmowa wysyłka od 50 zł