Czy gmina może zgodnie z prawem wydatkować środki finansowe z własnego budżetu na konserwację rowów melioracyjnych, których właścicielem jest Skarb Państwa?


Odpowiedź:

W mojej ocenie, nie ma podstaw prawnych do udzielenia przez gminę dotacji na konserwację rowów należących do właścicieli. Gmina nie może również wesprzeć pomocą rzeczową lub finansową samorządu powiatowego jako właściciela rowów. Zgodnie z art. 216 ust. 2 ustawy z 29 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 885), środki publiczne pozostające w dyspozycji samorządu mogą być wydatkowane jedynie na określone w przepisach odrębnych zadania publiczne tego samorządu. Z przepisów art. 7 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 594) – dalej u.s.g. nie wynika, aby utrzymywanie i konserwacja rowów należących do właścicieli było zadaniem własnym gminy. Sprzeciwia się temu również ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 145) – dalej pr. wod.

Zarówno wykonanie, jak i utrzymanie rowów melioracyjnych należy do właściciela lub użytkownika gruntu. Wynika to wprost z art. 77 pr. wod. A skoro tak, to również nie wchodzi w rachubę dotacja finansowa na rzecz powiatu – właściciela rowu, gdyż dotacja celowa może być udzielona na dofinansowanie własnych zadań bieżących lub na dofinansowanie na dofinansowanie własnych zadań inwestycyjnych i zakupów inwestycyjnych. Z art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 595) nie wynika, że konserwacja rowów jest zadaniem własnym powiatu. Konserwacja urządzeń wodnych należących do właścicieli nie mieści się w zakresie zadania w zakresie gospodarki wodnej (pkt 12).


Uzasadnienie:

Artykuł 7 u.s.g. wskazuje zadania własne gminy. Wśród tych zadań nie ma wskazanego obowiązku konserwacji rowów należących do właścicieli. Dotację z gminy na tę konserwację mogłaby otrzymać spółka wodna, jednakże takiej dotacji nie można udzielić poszczególnym właścicielom rowów.

Kwestie związane z utrzymaniem urządzeń melioracji wodnych reguluje pr. wod. Zgodnie z art. 70 ust. 2 pr. wod., urządzenia melioracji wodnych dzielą się na podstawowe i szczegółowe. Urządzenia podstawowe stanowią własność Skarbu Państwa i są utrzymywane przez marszałka województwa w ramach zleconego ustawowo zadania z zakresu administracji rządowej. Natomiast utrzymywanie urządzeń melioracji wodnych szczegółowych należy do zainteresowanych właścicieli albo do spółki wodnej, jeżeli urządzenia te są objęte jej działalnością (na wniosek zainteresowanych właścicieli).

Zgodnie z obowiązującymi przepisami prawnymi, do właścicieli gruntów i posesji należy:
- partycypacja w kosztach utrzymania rowów, z których właściciel nieruchomości odnosi korzyści, tj. odprowadza do rowu wodę opadową,
- utrzymanie rowów melioracji szczegółowej i przepustów, przebiegających przez tereny własne.

Właściciel nieruchomości nienależący do spółki wodnej powinien sam dbać o stan rowów na terenie własnej posesji. Rowy znajdujące się na działkach gminnych lub w pasie drogowym drogi gminnej są utrzymywane na koszt gminy. Stosownie do art. 77 ust. 1 pr. wod. gmina, jako właściciel gruntu, jest bowiem zobowiązana do bezpośredniego utrzymywania urządzeń melioracji wodnych szczegółowych (w tym rowów). Natomiast w odniesieniu do rowów i innych urządzeń melioracji wodnych szczegółowych znajdujących się na gruntach prywatnych nie ma możliwości ich utrzymywania ze środków budżetu gminy, gdyż z tego źródła nie można finansować obowiązków spoczywających na właścicielach nieruchomości.

Jeżeli zainteresowany właściciel nie wykonuje obowiązków związanych z utrzymaniem urządzeń melioracji szczegółowej, starosta ustala w drodze decyzji, proporcjonalnie do odnoszonych przez tego właściciela korzyści, szczegółowe zakresy i terminy wykonywania obowiązku. Wprawdzie przepisy obowiązującego prawa nie stoją na przeszkodzie w udzielaniu przez jeden samorząd pomocy finansowej lub pomocy rzeczowej dla innego samorządu, to pomoc ta musi mieć oparcie w przepisach prawa. W analizowanej sytuacji takiej możliwości nie ma.