Rada miejska wprowadziła dla mieszkańców gminy jednorazową opłatę, za zainstalowanie przyłączy wodociągowych do sieci wodociągowej stanowiącej składnik mienia komunalnego gminy.


Skargę na uchwałę wniósł prokurator, domagając się stwierdzenia jej nieważności. Jego zdaniem zaskarżona uchwała nosi znamiona aktu prawa miejscowego tzn. posiada cechę ogólności, generalności i abstrakcyjności, określa adresata poprzez wskazanie jego cech nie wymieniając go z nazwy, dyspozycja określa postępowanie adresata, ma zastosowanie do wielu powtarzalnych okoliczności, stanowi podstawę do obliczenia i ustalenia wysokości opłaty za każdorazowe włączenie się do istniejącej miejskiej sieci wodociągowej. Jednak w polskim systemie prawnym żaden przepis nie daje gminie uprawnień do ogólnego wprowadzenia opłat w drodze regulacji prawnych powszechnie obowiązujących.

Rada miejska uznała skargę za niezasadną.

WSA rozpatrując skargę przychylił się do stanowiska prokuratora, iż żaden przepis nie daje gminie uprawnień do ogólnego wprowadzania opłat w drodze regulacji prawnych powszechnie obowiązujących. Takim przepisem nie może być powołany w podstawie uchwały art. 40, czy art. 41  ustawy o samorządzie gminnym . Nie ulega wątpliwości w ocenie Sądu, że zaskarżona uchwała jest przepisem prawa miejscowego, zawiera ona bowiem normy generalne, skierowane do mieszkańców gminy, których gospodarstwa domowe będą mogły być podłączone do sieci wodociągowej. Fakt, że uchwała ta zawiera również normy konkretne, a nie tylko abstrakcyjne, w odniesieniu do nakładanego obowiązku na niektórych mieszkańców gminy, tych którzy nie uczestniczyli w pracy społecznej komitetów budowy lub nabyli swoje nieruchomości po dacie dokonania odbioru do eksploatacji sieci wodociągowych, nie odbiera temu aktowi charakteru norm prawa miejscowego. Istotnym jest to, że uchwałą tą zobowiązano mieszkańców do udziału w świadczeniu finansowym - uiszczeniu jednorazowej opłaty - czyli nałożono na nich obowiązki. Zaskarżona uchwała nie wprowadza dobrowolnego udziału mieszkańców w kosztach opłaty za zainstalowanie przyłączy wodociągowych. A uiszczenie opłaty stanowi warunek uzyskania zgody na zainstalowanie przyłącza wodociągowego. 

Żaden przepis nie zawiera podstawy prawnej do podejmowania uchwał określających odpłatność za zamiar podłączenia do sieci wodociągowej, a także wprowadzania obowiązku ponoszenia określonych kosztów w związku z brakiem uczestnictwa przy budowie tej sieci. Opłaty przewidziane zaskarżoną uchwałą miały cechy jednostronnie narzuconej mieszkańcom daniny publicznej i jakkolwiek nie miały cech świadczenia podatkowego, to jednak były wymuszone obowiązującymi standardami życia (tzw. przymus życiowy). Z faktu, że sprawy wodociągów i zaopatrzenia w wodę należą do zadań własnych gminy nie wynika kompetencja dla organu stanowiącego gminy do wprowadzania opłat za podłączenie do sieci podmiotów chcących z niej korzystać – podkreślił WSA w Poznaniu.

Na podstawie: Wyrok WSA w Poznaniu z 26 września 2012 r., sygn. akt IV SA/Po 587/12, nieprawomocny

Przydatne materiały:
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)