Ustawa z dnia 14 marca 2003 r. o referendum ogólnokrajowym (Dz. U. z 2015 r. poz.318) [ustawa] nie pozostawiła (w art. 20) Państwowej Komisji Wyborczej [PKW] zbyt dużej swobody w zakresie kształtowania formy karty do głosowania w najbliższym referendum ogólnokrajowym. Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 czerwca 2015 r. o zarządzeniu ogólnokrajowego referendum (Dz. U. poz. 857) jednoznacznie przesądziło o jej treści. Generalnie, wskazane przepisy rozstrzygnęły, że referendum, mimo, iż dotyczy trzech różnych spraw, ma być przeprowadzone „przy pomocy” jednostronnie zadrukowanej, pojedynczej karty do głosowania.

Forma – trzy kwestie (pytania) na jednej karcie - istotnie utrudni komisjom wykonywanie czynności związanych z ustaleniem wyników głosowania w obwodzie.

Organizacja pracy obwodowych komisji do spraw referendum uregulowana została głównie (na ponad 50 stronach maszynopisu) w uchwale Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 27 lipca 2015 r. na w sprawie wytycznych dla obwodowych komisji do spraw referendum, dotyczących zadań i trybu przygotowania oraz przeprowadzenia głosowania w obwodach głosowania, utworzonych w kraju, w referendum ogólnokrajowym zarządzonym na dzień 6 września 2015r. (nie pub.). PKW, tym razem ograniczyła swoją „twórczość” (co ma swoje zalety), pozostawiając obwodowym komisjom swobodę w ustaleniu logistycznego sposobu obliczenia głosów.

Ustalenie wyników głosowania będzie tym bardziej trudne, że komisje przystąpią do zliczania głosów po 15-16 godzinach pracy (lokale wyborcze będą czynne od 6:oo do 22:oo), co ewidentnie może mieć mniejszy lub większy (w zależności od liczby uprawnionych w obwodzie oraz frekwencji, która zawsze jest największym wrogiem komisji) negatywny wpływ na percepcję poszczególnych członków komisji.

Dowiedz się więcej z książki
Referendum i wybory oraz zarządzenia i uchwały jednostek samorządu terytorialnego
  • rzetelna i aktualna wiedza
  • darmowa wysyłka od 50 zł

 

Ponadto, ustalenie wyników głosowania w obwodzie będzie się odbywać według tradycyjnej już procedury. Rozliczenie głosów ważnych jest kolejnym etapem, po kilku godzinach m.in. ustalania liczby kart niewykorzystanych (i zapakowania ich w pakiet), liczby osób, którym wydano karty, liczby głosujących: przez pełnomocnika czy na podstawie zaświadczeń o prawie do głosowania oraz rozliczenia wyborców głosujących korespondencyjnie. Po otwarciu urny, wytyczne nakazują w pierwszej kolejności zająć się kartami całkowicie przedartymi, które niejednokrotnie, nie wiadomo czy w ogóle, były kartami do głosowania i zapakować je w pakiet; kartami wrzuconymi w kopertach zwrotnych (tym razem do odrębnego pakietu trafiają koperty) – chociaż powinno być odwrotnie, w kopercie również mogą być karty całkowicie przedarte; a następnie kartami nieważnymi (tj. innymi niż urzędowo ustalone lub nieopatrzonymi pieczęcią komisji obwodowej), które także należy zapakować i opisać. Dopiero po formalnym wykonaniu tych czynności, które są bardzo istotne w przypadku referendum - biorąc pod uwagę, że wynik referendum jest wiążący, jeżeli wzięła w nim udział więcej niż połowa uprawnionych do głosowania (art. 66 ust. 1 ustawy) - komisja przystępuje do ustalenia wyników głosowania tzn. rozliczenia oddanych głosów za poszczególnymi wariantami, w tym ustalenia liczby głosów nieważnych (na kartach ważnych).
 

Ustalenie wyniku głosowania byłoby zdecydowanie łatwiejsze, zmniejszając tym samym ryzyko popełnienia błędu, gdyby referendum przeprowadzano przy pomocy trzech kart do głosowania. W przypadku głosowania przy pomocy jednej karty, obwodowe komisje będą zmuszone zastosować odpowiednią technikę liczenia głosów i tak zorganizować sobie pracę, aby ustalony kolegialnie wynik był wynikiem pewnym, inaczej mówiąc prawdziwym. Nie „odważyła” się tego dokonać w wytycznych PKW.

Forma i treść karty do głosowania wydaje się umożliwiać generalnie dwa sposoby ustalenia wyników głosowania:
1) trzykrotne, niezależne liczenie na kartach, głosów w obrębie poszczególnych trzech pytań: głosy na tak, głosy na nie i głosy nieważne;
2) jednoczesne liczenie głosów na trzy pytania zliczając (zaznaczając) odrębnie na każde pytanie głosy na tak, głosy na nie i głosy nieważne.


W obu przypadkach ustalenie wyników głosowania będzie niemożliwe bez wykorzystania arkusza pomocniczego. Niezbędność arkusza pomocniczego przesądza o formalnym charakterze tego dokumentu w procedurze liczenia głosów. W załączeniu proponujemy przykład uniwersalnego formularza arkusza pomocniczego, który z powodzeniem może być wykorzystany przez obwodowe komisje wyborcze.

Oczywiście, format, rodzaj i wielkość czcionki, wielkość poszczególnych rubryk, itd. itp. zależą od indywidualnych potrzeb (np. liczby wyborców uprawnionych do głosowania w obwodzie), gustu czy możliwości technicznych.

Arkusz pomocniczy do liczenia głosów w referendum ogólnokrajowym zarządzonym na dzień 6 września 2015 r. [1]

Zestawienie arkuszy pomocniczych do liczenia głosów w referendum ogólnokrajowym zarządzonym na dzień 6 września 2015 r. [2]