W sądzie rejonowym w styczniu 2018 r. wydano wyrok nakazowy w stosunku do trzech obwinionych. Sąd uznał, że E.R. w dniu 10 sierpnia 2017 r. około godziny 20.30 usiłowała przeszkodzić w przebiegu zgromadzenia publicznego związanego z oddaniem hołdu ofiarom katastrofy. Sąd przyjął, że obwiniona wtargnęła na wygrodzony teren zgromadzenia publicznego i uznał ją za winną wykroczenia z art. 52 par 2 pkt 1 k.w. Za ten czyn sąd wymierzył jej karę grzywny w wysokości 50 zł. Tym samym wyrokiem sąd przyjął, że dwoje innych obwinionych R.M. i J.M. usiłowali przeszkodzić temu samemu zgromadzeniu w ten sposób, że wznosili głośne okrzyki w kierunku odbywającego się zgromadzenia. Również i za ten czyn sąd wymierzył kary grzywny w wysokości 50 zł.
Wyrok nakazowy zaskarżony kasacją
Sąd Najwyższy uznał kasację za oczywiście zasadną. W związku z tym uchylił wydany wyrok i umorzył postępowanie. SN zgodził się z Rzecznikiem Praw Obywatelskich, że w sprawie nie było podstaw do wydania wyroku nakazowego. Takie orzeczenie może zapaść, o ile wina ustalonego sprawcy oraz okoliczności zdarzenia nie budzą najmniejszych wątpliwości, a jednocześnie wystarczające jest wymierzenie nagany, grzywny albo kary ograniczenia wolności. Tymczasem okoliczności czynów budziły wątpliwości.
Legalne zgromadzenie i kontrmanifestacja
SN wskazał, że okoliczności dotyczące czynu obwinionej E.R. ustalono wyłącznie na podstawie zeznań policjanta, który był obecny na miejscu zdarzenia. Z jego relacji wynikało, że E.R. przeskoczyła przez barierkę oddzielającą uczestników wydarzenia od reszty otoczenia. Odmówiła jednocześnie opuszczenie terenu zgromadzenia. SN zaznaczył, że trudno uznać, by samo przeskoczenie barierki i przebywanie na miejscu legalnego zgromadzenia miało wiązać się z usiłowaniem zakłócenia przebiegu zgromadzenia. Ustalenie, że w sprawie E.R. należało wydać wyrok nakazowy było więc przedwczesne – wskazał SN. Sąd zaniechał ustalenia dokładnych okoliczności sprawy. Sprawa obwinionej nie może być uznana za oczywistą, a tymczasem wyrok nakazowy może być wydatny tylko w takich sytuacjach. Można go wydać, gdy materiał dowodowy sprawy jest jednoznaczny i nie ma jakichkolwiek wątpliwości – przypomniał SN.
Czytaj: Sprawy o wykroczenia w ręce referendarzy, mają decydować o grzywnie lub naganie>>
SN zaznaczył, że podobne zastrzeżenia można kierować do wyroku nakazowego w części dotyczącej pozostałych obwinionych. Dla wydania wyroku w tym wypadku kluczowe były zeznania dwóch funkcjonariuszy policji. Jeden z obwinionych przyznał się do wznoszenia okrzyków. Natomiast drugi obwiniony skorzystał z prawa do składania wyjaśnień. W tym wypadku kluczowe było ustalenie, czy obwinieni wznosili okrzyki, które mogły zakłócić przebieg zdarzenia. Podczas zgromadzenia wykorzystywano sprzęt nagłaśniający. Sprzęt kontrmanifestantów miał zaś zostać przez policję wyciszony – wskazał SN, opierając się na zeznaniach jednego ze świadków. Aby ustalić okoliczności sprawy i ocenić, czy czyn obwinionych był społecznie szkodliwy, należałoby sięgnąć do nagrań z miejsca zdarzenia. Sąd jednak tego nie zarządził. W ocenie SN była to decyzja nietrafna.
Sprawy dotyczące wolności i praw obywatelskich
SN wskazał, że jeśli sąd prowadzi sprawę dotyczącą realizacji wolności i praw obywatelskich, to powinien ją zbadać dogłębnie, nawet jeśli sprawa wydaje się nieskomplikowana. Należy dokonać dokładnej analizy czynu, skoro odnosi się to do wrażliwych dla społeczeństwa kwestii. Gdy sąd nie prowadzi rozprawy, ale wydaje wyrok nakazowy może dojść do wadliwego rozstrzygnięcia sprawy. SN wskazał, że sąd, który decyduje się na wydanie wyroku nakazowego, choć nie ma do tego podstaw, narusza prawo procesowe. Tak stało się w opisywanej sprawie i dlatego konieczne było uchylenie wyroku.
Jednocześnie zaistniała podstawa do umorzenia postępowania, skoro zdarzenie miało miejsce w dniu 10 sierpnia 2017 r. Karalność wykroczenia ustaje z upływem roku od czasu jego popełnienia, lub dwóch lat, jeśli wszczęto w tym czasie postępowanie – podsumował SN.
Wyrok Sądu Najwyższego z 9 lutego 2021 r., II KK 432/20, LEX nr 3119837.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.