Wizerunek jest zespołem cech człowieka podlegających percepcji za pomocą zmysłu wzroku. Ten zespół cech jest na tyle charakterystyczny, że pozwala na identyfikację konkretnych osób. Nośnikiem wizerunku może być np. obraz, fotografia, płyta CD. Należy pamiętać, że wizerunek nie oznacza tylko naszej twarzy, ale całą postać.
W wyroku SN z 20.5.2005 r. (II CK 330/03, Biul. SN 2004, Nr 11, s. 10) przyjęto, że wizerunek, poza dostrzegalnymi dla otoczenia cechami fizycznymi, tworzącymi wygląd danej jednostki i pozwalającymi – jak się określa – na jej identyfikację wśród innych ludzi, może obejmować dodatkowe utrwalone elementy związane z wykonywanym zawodem, jak charakteryzacja, ubiór, sposób poruszania się i kontaktowania z otoczeniem.
Regulacje dotyczące ochrony wizerunku
Przepisy związane z ochroną wizerunku znajdziemy w art. 23 Kodeksu cywilnego. Mowa jest w nim, że takie dobra osobiste jak np. zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji pozostają pod ochroną prawa cywilnego.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Publikacja fotografii w mediach jako naruszenie dóbr osobistych człowieka >
Jeśli nasze dobra osobiste zostają naruszone, możemy żądać złożenia oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Również możemy wystąpić do osoby, która dokonała naruszenia o zadośćuczynienie finansowe lub zapłatę odpowiedniej sumy pieniędzy na wskazany przez nas cel społeczny.
Czytaj w LEX: Rozpowszechnianie wizerunku pracownika >
Na szczególną uwagę zasługuje art. 81 Prawa autorskiego, który reguluje kwestię zgody na rozpowszechnianie wizerunku osoby na nim przedstawionej. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy taka osoba otrzymała zapłatę za pozowanie.
Czytaj: Prof. Kulesza: Ochrona ofiar przestępstw to problem prawa i etyki dziennikarskiej>>
Zezwolenia na rozpowszechnianie wizerunku nie jest wymagane, jeżeli dotyczy:
- wizerunku osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych;
- osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.
Zobacz wzór dokumentu: Zgoda na publikację wizerunku >
Rozpowszechnianie wizerunku, ale bez identyfikacji
Ustawodawca w art. 81 Prawa autorskiego reguluje rozpowszechnianie wizerunku osoby na nim przedstawionej, bez wskazania jakiej ilości osób to rozpowszechnienie dotyczy. Można więc wnioskować, że jest to związane zarówno z dużą grupą, jak i dotyczy wąskiego kręgu odbiorców. Rozpowszechnianiem więc również będzie umieszczenie zdjęć na firmowym Facebooku, Linkedinie, stronie www.
Czytaj w LEX: Użytkownik forever off. Wybrane problemy cyfrowego "życia po życiu" związane z ochroną wizerunku i korespondencji >
Nie ma znaczenia okoliczność, czy rozpowszechnia się wizerunek w całości, czy też w części (tylko niektóre charakterystyczne cechy osoby fizycznej). Jeżeli rozpowszechnienie wizerunku odbywa się w sposób, uniemożliwiający identyfikacje osoby na nim przedstawionej, to wówczas nie możemy mówić o jego udostępnieniu.
Czytaj w LEX: Rozpowszechnianie wizerunku małoletniego na podstawie art. 81 ust. 2 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych >
Wyrok SA w Warszawie z 12.2.1998 r. (I ACa 1044/97, niepubl.) głosi: "zgoda na rozpowszechnianie wizerunku musi być niewątpliwa, zatem osoba jej udzielająca musi mieć pełną świadomość nie tylko formy przedstawienia jej wizerunku, ale także miejsca i czasu publikacji, zestawienia z innymi wizerunkami i towarzyszącego jej komentarza".
Czytaj w LEX: Komercyjne wykorzystanie wizerunku >
Potrzebna zgoda na rozpowszechnianie
Czym jest zgoda na wykorzystanie wizerunku z Prawa autorskiego? Przede wszystkim jest oświadczeniem woli na wykorzystanie wizerunku osoby je składającej. W przypadku osoby pełnoletniej mamy więc do czynienia z samodzielnym oświadczeniem woli lub oświadczeniem stanowiącym element umowy. W przypadku osób pomiędzy 13 a 18 rokiem życia, gdy ta zdolność do czynności prawnych jest ograniczona, zgoda dziecka musi — dla swojej ważności zostać potwierdzona zgodą rodziców. Jeżeli rozpowszechnienie wizerunku ma dotyczyć dzieci poniżej 13 roku życia, wymagana jest zgoda rodziców.
Czytaj: Upublicznianie wizerunku dzieci z domów dziecka w internecie tylko dla wyższego celu>>
Rozpowszechnianie wizerunku dziecka dotyczy istotnych spraw dziecka. Dlatego też zgodnie z art. 97 Kodeku rodzinnego i opiekuńczego rodzice wspólnie rozstrzygają kwestie zgody na rozpowszechnienie wizerunku swojego dziecka. Oznacza to, że oboje rodzice muszą wyrazić na to zgodę. W sytuacji braku porozumienia kwestię rozpowszechnienia wizerunku dziecka będzie rozstrzygał sąd.
Więcej, m.in o tym, kiedy możemy odwołać zgodę na rozpowszechnianie wizerunku>>
Sprawdź w LEX:
- Czy drugi rodzic może wyrazić sprzeciw wobec publikacji wizerunku dziecka i żądać usunięcia zdjęcia ze strony internetowej placówki oświatowej? >
- Czy można zamieścić zdjęcie z imprezy karnawałowej organizowanej dla pracowników w gazetce firmowej, jeżeli na zdjęciu są widoczni pracownicy i ich osoby towarzyszące? >
- Jaka będzie podstawa przetwarzania wizerunku pracownika filharmonii a dokładnie członka orkiestry występującego na scenie? >
- Czy dyrektor szkoły może nie zgodzić się na nagrywanie przez rodzica ich rozmowy? >