Jak podkreślają autorzy projektu, dzięki zmianom mają być "bezpieczne zakupy na raty, „chwilówki” bez zdzierstwa, koniec z odbieraniem mieszkań za niespłacone pożyczki o wielokrotnie niższej wysokości, limity kosztów dodatkowych i surowe kary za lichwę".
- Polska dołączy do krajów, które bezwzględnie i skutecznie walczą z lichwą. Są wśród nich Austria i Kanada, gdzie za udzielanie lichwiarskich pożyczek można trafić na 5 lat do więzienia. W Niemczech kary za lichwę sięgają 10 lat pozbawienia wolności, a w Stanach Zjednoczonych – nawet 20 lat - powiedział podczas konferencji minister Zbigniew Ziobro.
Limity opłat i odsetek
Według zaprezentowanego w czwartek przez ministra Zbigniewa Ziobro projektu, maksymalny limit dodatkowych opłat w przypadku zakupów ratalnych zostanie ustalony na 45 proc. kwoty pożyczki w skali roku. A jeśli zdecydujemy się na rozłożenie rat na 6 miesięcy, to dodatkowe koszty nie będą mogły przekroczyć 32,5 proc. Limit odsetek pozostanie na obecnym poziomie, czyli maksymalnie 10 proc. w skali roku.
Projekt przewiduje restrykcyjne zasady przy zaciąganiu krótkoterminowych pożyczek na niewielkie kwoty, czyli chwilówek. Jak zauważają projektodawcy, dziś zachęcani umiarkowanym oprocentowaniem nominalnym klienci często nie zdają sobie sprawy, jak wysoką kwotę będą musieli w rzeczywistości spłacić. Koszty pożyczki, jak przy zakupach na raty, są bowiem powiększane o wyśrubowane prowizje, marże czy opłaty. Limit dodatkowych opłat w przypadku „chwilówek” ma być radykalnie ograniczony do 45 proc. kwoty pożyczki w skali roku. Przy pożyczce na okres miesiąca limit ten wyniesie jednak tylko 22 proc. Limit odsetek od samej pożyczki będzie, jak dotąd, wynosił do 10 proc. w skali roku.
- Państwo musi ograniczać i okiełznać pragnienie zysku i żerowania korporacji, mniejszych firm, a czasami też i zwykłych lichwiarzy, którzy często wbrew prawu próbują oni maksymalizować swój zysk, kosztem swoich klientów - mówił minister Ziobro.
Bez odbierania mieszkań i majątków
Celem projektu jest też uniemożliwienie odbierania mieszkań i domów, pozbawiania dorobku całego życia osób, które nie spłaciły pożyczki o wielokrotnie niższej wysokości. Nowe prawo wprowadzić ma ścisłe limity w zakresie ustanawianych zabezpieczeń.
Według projektu zabezpieczenie pożyczek (np. w postaci hipoteki na nieruchomości) nie będzie mogło przekraczać wysokości pożyczonej kwoty powiększonej maksymalnie o 45 proc. Niedopuszczalne będzie żądanie przenoszenia własności nieruchomości na zabezpieczenie zaciągniętych zobowiązań. Wyeliminowana też ma zostać możliwość prowadzenia egzekucji komorniczej z mieszkania, jeżeli wysokość zadłużenia nie przekracza 5 proc. wartości domu lub lokalu.
Czytaj: Były szef KNF: nadmiar regulacji zaszkodzi klientom firm pożyczkowych>>
Ograniczenie dodatkowych opłat
Zamiarem autorów projektu jest też ograniczenie dowolności w ustalaniu dodatkowych opłat przez banki pożyczające pieniądze osobom fizycznym. Podobnie będzie w przypadku pożyczek udzielanych na podstawie umów cywilno-prawnych, a więc zaciąganych np. u prywatnej osoby. Jak podkreślano podczas czwartkowej konferencji w MS, obecnie windowanie dodatkowych opłat to częsta metoda lichwiarzy, by pozbawić ludzi majątków. Biorący pożyczki, którzy podpisują długie i skomplikowane umowy, często nie zdają sobie sprawy z dodatkowych kosztów, jakimi się ich obciąża.
W przypadku bankowej pożyczki konsumenckiej (to pożyczka do 255 tys. 550 zł udzielona na podstawie ustawy o kredycie konsumenckim) dodatkowe opłaty nie będą mogły przekroczyć 45 proc. kwoty pożyczki w skali roku. Maksymalne odsetki to 10 proc. w skali roku. Taki limit będzie także obowiązywał w przypadku bankowej pożyczki dla osoby fizycznej na wyższą kwotę. Przy pożyczce udzielanej na podstawie umowy cywilno-prawnej limit dodatkowych opłat wyniesie 25 proc. pożyczonej kwoty.
Będzie definicja lichwiarskiej pożyczki
Nowe przepisy mają też wyraźnie zdefiniować, które pożyczki mają charakter lichwiarski, a za złamanie prawa będzie grozić więzienie. - Skończą z zasadą, która uzależniała ściganie lichwiarza od tego, czy wiedział, że osoba biorąca pożyczkę jest „w przymusowym położeniu”, a więc np. w trudnej sytuacji życiowej i dramatycznie potrzebuje pieniędzy na zapewnienie sobie podstawowych warunków do życia, jak jedzenie, leki, opłatę rachunków. Ta uznaniowość prawa była dotąd przyczyną bezkarności lichwiarzy - czytamy w uzasadnieniu projektu.
- Nowe przepisy będą precyzyjnie definiować, kiedy mamy do czynienia z lichwą, która wchodzi w sferę przestępstwa - powiedział Zbigniew Ziobro.
Surowe kary za bezprawne umowy
Projekt przewiduje karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat dla każdego, kto w zamian za udzielone osobie fizycznej świadczenie pieniężne wynikające m.in. z umowy pożyczki, zażąda od niej zapłaty kosztów dodatkowych dwukrotnie wyższych niż maksymalne lub żąda od niej zapłaty odsetek w stopie dwukrotnie wyższej niż maksymalna.
