Dariusz P. został oskarżony o wprowadzanie do obrotu, wbrew przepisom ustawy, środków odurzających w postaci amfetaminy, z czego czerpał korzyści majątkowe.
Wyrokiem z 21 marca 2023 roku Sąd Rejonowy w Tychach uznał mężczyznę za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu i wymierzył mu karę dwóch lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby wynoszący 5 lat.
Błąd sądu – korzyść nie przepadła
To orzeczenie zaskarżył m.in. prokurator, zarzucając sądowi błąd – tj. nie orzeczenie w stosunku do oskarżonego przepadku korzyści majątkowej osiągniętej w wyniku popełnienia przestępstwa, przez co orzeczenie nie odpowiada prawu.
Zobacz linię orzeczniczą: Przepadek równowartości korzyści majątkowej z przestępstwa a stan majątkowy sprawcy >
Jednak Sąd Okręgowy w Katowicach utrzymał w mocy wyrok w powyżej wskazanym zakresie zaskarżenia.
Kasację od tego rozstrzygnięcia wniósł Prokurator Generalny, zarzucając rażące i mające istotny wpływ na treść orzeczenia naruszenie przepisów prawa procesowego. Polegało ono na nienależytym rozpoznaniu apelacji prokuratora, poprzez wyrażenie błędnego, rażąco naruszającego art. 45 par. 1 k.k. poglądu, że korzyścią majątkową w rozumieniu wskazanego przepisu jest nadwyżka wynikająca z różnicy między ceną zakupu narkotyku przez oskarżonego, a ceną jego sprzedaży. I to doprowadziło do utrzymania w mocy rozstrzygnięcia sądu I instancji, zapadłego z rażącą obrazą prawa poprzez nie orzeczenie względem Dariusza P. obligatoryjnego przepadku korzyści majątkowej - 7.200 złotych, osiągniętej w wyniku popełnienia przestępstwa.
Czytaj w LEX: Konarska-Wrzosek Violetta (red.), Kodeks karny. Komentarz do art. 45 >
Sąd Najwyższy uwzględnia kasację
Kasacja Prokuratora Generalnego okazała się zasadna, całkowicie błędne pozostawało stanowisko sądu odwoławczego.
Sąd II instancji stwierdził, że „już na pierwszy rzut oka widać, że rozumowanie apelującego obarczone jest błędem logicznym – skoro oskarżony wydatkował 7200 złotych na zakup amfetaminy, to nie można równocześnie uznać tej kwoty za uzyskaną przez niego korzyść majątkową.
Korzyścią majątkową byłaby bowiem nadwyżka wynikająca z różnicy pomiędzy ceną zakupu a ceną sprzedaży amfetaminy przez oskarżonego, a tej ostatniej w postępowaniu zarówno przygotowawczym, jak i sądowym, nie ustalono.
Tymczasem w orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalony jest pogląd przeciwny, tj. że w skład korzyści majątkowej w rozumieniu art. 45 par. 1 k.k., podlegającej przepadkowi, wchodzą również wszelkie wydatki poczynione przez sprawcę na uzyskanie towaru stanowiącego przedmiot dalszej odsprzedaży w ramach dokonywanego przestępstwa.
Zobacz linię orzeczniczą: Zakres przepadku korzyści majątkowej w przypadku przestępstw produkcji, obrotu i przemytu narkotyków >
Zysk sprawcy
W realiach sprawy całkowicie więc pozbawione podstaw było uznanie, że od tych „zysków” należy potrącić koszty poniesione przez sprawcę na zakup środków odurzających, czy też potrzebnych do ich produkcji sprzętów.
W przypadku orzekania zwrotu równowartości przepadku uzyskanych korzyści nie chodzi o dochód rozumiany w sposób podatkowy, wynikający z różnicy pomiędzy osiągniętym przychodem, a uprzednim wydatkiem związanym z poniesieniem określonego kosztu jego uzyskania. Nie można w żadnej mierze przyjąć, że osoby uczestniczące w grupie przestępczej, zajmującej się produkcją środków odurzających, winny odpowiadać w zakresie omawianego środka karnego jedynie za te kwoty, jakie otrzymały w wyniku swoistego „wynagrodzenia” z racji jego produkowania, z pominięciem kosztów poniesionych na ten cel.
Winny one odpowiadać za zwrot uzyskanej korzyści, obejmującej także koszty jej uzyskania – jeżeli nie da się dokładnie ustalić wielkości, jaką każda z nich odrębnie uzyskała – w częściach równych.
Jak podkreślił sędzia sprawozdawca Adam Roch, korzyści majątkowej osiągniętej bezpośrednio z przestępstwa nie można utożsamiać jedynie z nielegalnym zyskiem osiągniętym z przestępstwa. W skład korzyści majątkowej, przewidzianej w art. 45 par. 1 k.k., która powinna zostać objęta przepadkiem, wchodzą wszystkie jej składniki, w tym również te, które pokrywają się z wartością wydatków poczynionych przez sprawcę na jej uzyskanie, choćby nakłady te pochodziły z legalnych źródeł.
Według SN sprawcę należy pozbawić całej korzyści majątkowej osiągniętej z przestępstwa, np. całej kwoty pieniędzy uzyskanej ze sprzedaży narkotyków, a nie tylko kwoty zysku, czyli różnicy między kwotą uzyskaną z ich sprzedaży a wydatkami związanymi z uzyskaniem tych narkotyków i ich dystrybucją.
Wobec tego zasadny okazał się więc zarzut kasacyjny Prokuratora Generalnego wskazujący, iż sąd odwoławczy nienależycie rozpoznał podniesiony w apelacji prokuratora zarzut obrazy 5 k.k.
Ponownie rozpoznający sprawę Sąd Okręgowy w Katowicach musi wziąć pod uwagę wnioski przedstawione przez Sąd Najwyższy i po ustaleniu wysokości osiągniętej przez oskarżonego korzyści majątkowej wydać adekwatne do tych ustaleń orzeczenie.
Wyrok Izby Karnej SN z 8 listopada 2023 r., sygnatura akt IV KK 133/23
Czytaj też w LEX: Jezusek Andrzej, Należność publicznoprawna uszczuplona przestępstwem skarbowym jako korzyść majątkowa podlegająca przepadkowi >
