Sprawa jest nietypowa. Pilot Jerzy S. naruszał przepisy obowiązujące w danym obszarze (art. 212 ust.1 pkt 1 lit. a ustawy z 3 lipca 2012 r. Prawo lotnicze.)
W maju 2019 r. obwiniony pilot odbył lot w polskiej przestrzeni powietrznej zakazanej oznaczonej jako EPP3. W ten sposób oznacza się przestrzeń chronioną w kontekście cywilnego lotnictwa. Oznacza ona, że dana przestrzeń powietrzna jest pod kontrolą i regulowana przez służby lotnicze, a nie jest traktowana jako wolna przestrzeń, w której każdy może swobodnie latać.
Na wlot w strefę zgodę powinien uzyskać zleceniodawca, w tym wypadku Lasy Państwowe. Trzeba ją uzyskać z wyprzedzeniem. Zleceniodawca załatwiał wszystkie zgody, ale jak się okazało najpewniej zaszło nieporozumienie. Pilot zeznał, że nie miał pojęcia, że tego nie ma. Mówił przed sądem: „ wsiadłem, poleciałem, zrobiłem swoje, wylądowałem (...), przed każdym opryskiem to już ja dzwoniłem do kontrolera wieży, ja podchodziłem do tego tak, że skoro zleceniodawca dał mi zlecenie, to wszelkie zgody i formalności zostały załatwione”.
Umorzenie postępowania karnego
Sąd Rejonowy w Puławach wyrokiem z 22 kwietnia 2021 r. umorzył postępowanie karne wobec Jerzego S. na roczny okres próby. Ponadto orzekł wobec oskarżonego na rzecz pokrzywdzonego 500 zł tytułem nawiązki. A także zasądził od oskarżonego na rzecz oskarżyciela posiłkowego 1682,64 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Sąd uznał, że czyn oskarżonego charakteryzuje się znikomym niebezpieczeństwem społecznym.
Apelację od tego wyroku wniósł obrońca oskarżonego, zaskarżając go w całości. Zarzucił on:
- wydanie orzeczenia bez wszechstronnego wyjaśnienia sprawy i dowolną ocenę dowodów oraz nierozważenie wszystkich okoliczności sprawy, a szczególnie tych, które przemawiały na korzyść oskarżonego, w szczególności w zakresie oceny – głównie zeznań świadka, który zeznał: zgodami na lot zajmuje się dział informacji niejawnych i bezpieczeństwa i tam jest to przesyłane, a my dostajemy od nich informacje. Zleceniodawca lotu powinien wystąpić o tą zgodę do zarządu spółki.
- niewydanie wyroku umarzającego w odniesieniu do zarzucanego czynu zakwalifikowanego jako wykroczenie z art. 212 ust. 1 pkt 1 lit a Prawo lotnicze, pomimo stwierdzenia przez sąd I instancji, że stopień społecznej szkodliwości czynu i wina nie są znaczne.
Zdaniem obrony w świetle zgromadzonego materiału dowodowego oskarżony nie był winny umyślnego naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu powietrznym.
Co więcej – sąd błędnie uznał, że oskarżony w sposób umyślny dopuścił się zarzucanego mu czynu, bowiem jako osoba posiadająca kwalifikacje zawodowe w zakresie wykonywania lotów powinien znać przepisy obowiązujące w ruchu lotniczym, „bez względu na to, do kogo należał obowiązek uzyskania zgody na wlot w strefę EPP3.”
W oparciu o tak sformułowane zarzuty, wniósł „o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie odmiennie co do istoty sprawy poprzez umorzenie niniejszego postępowania”.
Czytaj także komentarz praktyczny w LEX: Siwek Marek, Orzekanie na posiedzeniu o warunkowym umorzeniu postępowania karnego>
Sąd Okręgowy w Lublinie 19 listopada 2021 r. zmienił zaskarżony wyrok, stwierdzając, że zasądzone koszty zastępstwa procesowego ponosi Skarb Państwa. W pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.
Czytaj artykuł w LEX: Zając Dominik, Stopień społecznej szkodliwości czynu jako okoliczność rzutująca na wymiar kary>
Kasacja RPO – problem nawiązki
Kasację od tego wyroku wniósł rzecznik praw obywatelskich, co do obowiązku uiszczenia na rzecz pokrzywdzonego nawiązki.
Zarzucił on rażące i mające istotny wpływ na jego treść naruszenie prawa procesowego, polegające na przeprowadzeniu nienależytej kontroli instancyjnej przez Sąd Odwoławczy.
Sąd II instancji utrzymał w mocy orzeczenie o zasądzenie nawiązki na rzecz podmiotu, który orzeczeniem Sądu Okręgowego w Lublinie z 22 października 2021 r. utracił przymiot pokrzywdzonego, a więc na rzecz nieuprawnionego. I to doprowadziło do oczywistej niesprawiedliwości zaskarżonego orzeczenia w tej części.
Czytaj także w LEX: Grzegorczyk Tomasz, Kasacja jako nadzwyczajny środek zaskarżenia w sprawach karnych i jej skuteczność w praktyce>
Obowiązek zadośćuczynienia
Sąd Najwyższy uznał kasację za zasadną i uchylił zaskarżony wyrok. Zgodnie z art. 67 par. 3 k.k., umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd nakłada na sprawcę obowiązek naprawienia szkody w całości albo w części, a w miarę możliwości również obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, albo zamiast tych obowiązków orzeka nawiązkę.
W rozpoznawanej sprawie zasądzono obowiązek uiszczenia nawiązki na rzecz Grupy A. SA. Jednak skarżący zasadnie zauważył, że orzekającym sądom obu instancji wyraźnie umknęło, iż podmiot ten utracił przymiot pokrzywdzonego.
Uchybienia tego nie dostrzegł sąd odwoławczy, czym w sposób rażący naruszył przepisy wskazane w zarzucie kasacji.
Wobec tego Sąd Najwyższy, uznał zarzut kasacji za oczywiście zasadny, co pozwoliło na orzekanie na posiedzeniu bez udziału stron. W zaistniałej sytuacji procesowej nie zaszły okoliczności wymagające wydawania orzeczenia następczego.
Sąd Najwyższy orzekał w składzie: SSN Andrzej Stępka (przewodniczący), SSN Tomasz Artymiuk oraz SSN Andrzej Tomczyk (sprawozdawca)
Wyrok Izby Karnej SN z 8 kwietnia 2025 r., sygnatura akt II KK 391/24
Czytaj także komentarz praktyczny w LEX: Kania Marcin, Obowiązek naprawienia szkody>
Cena promocyjna: 121.5 zł
|Cena regularna: 135 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 97.2 zł