Według kodeksu cywilnego oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.

Brak oświadczenia spadkobiercy w tym  terminie jest jednoznaczny z prostym przyjęciem spadku (art. 1015 kc).

Problem, który rozpatrywał Sąd Najwyższy, w wyniku pytania postawionego przez Sąd Okręgowy w Bydgoszczy wynikał ze złożenia oświadczenia woli przez córkę zmarłej Ireny G. - Lidii.

Spadkodawczyni nie spłaciła długu

Irena G. zmarła w lipcu 2012 roku. Pozostawiła trójkę dorosłych dzieci, dwie córki i syna. W testamencie sporządzonym w 2005 roku Irena powołała do spadku wszystkich troje po 1/3 udziałów. Jej rodzice i mąż już wtedy nie żyli.

Czytaj: SN "wydłuża" termin na odrzucenie spadku przez rodziców

Komplikacja polegała na tym, że Irena G. przed śmiercią była zadłużona, spadek był obciążony długiem wobec miasta, od którego spadkodawczyni kupiła mieszkanie z bonifikatą.

Jednak Lidia 13 sierpnia 2012 r. odrzuciła spadek jako spadkobierca ustawowy. Ale o testamencie matki nie wiedziała. Gdy testament ujawniono dwoje dzieci oświadczyło, że nie chcą dziedziczyć ani z tytułu testamentu, ani z ustawy. Córka Lidia jednak takiego oświadczenia nie złożyła.

Odrzucenie spadku było skuteczne?

Wobec tego odbyła się rozprawa o stwierdzenie nabycia spadku w Sadzie Rejonowym, który stwierdził, że raz złożone oświadczenie o odrzuceniu spadku, nawet przed upływem terminu 6 miesięcy i przed dowiedzeniem się o testamencie jest skuteczne.

Czytaj: Spadkobiercy będą lepiej chronieni przed długami

Apelację od tego orzeczenia złożył pełnomocnik miasta, które było wierzycielem.

Sąd Okręgowy powziął jednak wątpliwość, gdyż w orzecznictwie pojawiły się dwa przeciwstawne poglądy. W sformułowanym zagadnieniu prawnym sąd postanowił więc spytać, czy skuteczne jest złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przez osobę, w stosunku do której nie rozpoczął jeszcze biegu termin określony w art. 1015 par. 1 k.c.?

Przez Sądem Najwyższym prokurator Prokuratury Krajowej Wojciech Kasztelan zwrócił uwagę, że celem omawianego przepisu kodeksu jest ochrona spadkobierców. Opowiedział się więc za uznaniem, że złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku nawet przed terminem wywiera skutek w postaci odrzucenia tego spadku.

Innego zdania był radca prawny Michał Polak, reprezentujący Bydgoszcz. W jego opinii nie należy przepisu art. 1015 kc rozumieć rozszerzająco, gdyż nie można odrzucić czegoś, do czego nie jest się uprawnionym.

SN: bezskuteczne odrzucenie

Sąd Najwyższy 19 października br. podjął uchwałę zgodnie z którą złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku przez osobę, w stosunku do której nie rozpoczął jeszcze biegu termin określony w art. 1015 § 1 k.c., jest bezskuteczne.

Sąd Najwyższy uznał, że dopuszczenie możliwości składania oświadczeń blankietowych byłoby groźne i wywoływało by wiele kolejnych wątpliwości.

 

Sędzia sprawozdawca Marta Romańska podała przykład: Gdyby każdy z Polaków mógł teraz złożyć oświadczenie o odrzuceniu przyszłego potencjalnego spadku, powstałaby dziwna sytuacja. Bo nie wiedziałby nawet co dziedziczy, czy dług czy realny majątek.

W ocenie SN w tej sprawie dziedziczenie ustawowe stało się podstawa do działań podjętych przez córkę spadkobierczyni. Jeśli dowiedziała się o spadku, musi jeszcze raz odrzucić spadek.

- To powtórne oświadczenie, to jest wentyl bezpieczeństwa dla spadkobierców, gdyby okazało się , że działali pod wpływem błędu - dodała sędzia Romańska.

Sygnatura akt III CZP 36/18, uchwała 3 sędziów z 19 października 2018 r.

 

Adam Brzozowski, Wojciech J. Kocot, Elżbieta Skowrońska-Bocian

Sprawdź  
POLECAMY