Rzecznik Praw Obywatelskich pisze w tej sprawie do Ministra Sportu i Turystyki oraz do Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania.
RPO o nowelizacji ustawy o sporcie
Marcin Wiącek przedstawia m.in. Kamilowi Bortniczukowi, ministrowi sportu i turystyki, uwagi do projektu nowelizacji ustawy o sporcie z 25 czerwca 2010 r. RPO z zadowoleniem przyjmuje tę inicjatywę. Podejmuje ona podnoszony przez Rzecznika od dawna, także w korespondencji z Ministrem, problem przemocy w środowisku sportowym, zwłaszcza warunkowanej czynnikami związanymi z płcią.
Na szczególne podkreślenie zasługuje zakładany obowiązek przyjęcia przez kluby i związki sportowe regulaminu, określającego zasady przeciwdziałania dyskryminacji, mobbingowi i innym nadużyciom wobec zawodników i innych osób uczestniczących we współzawodnictwie sportowym. Związki powoływałyby zaś pełnomocnika ds. przeciwdziałania dyskryminacji, mobbingowi i innym nadużyciom wobec zawodników i innych osób.
Czytaj w LEX: Zaroda-Dąbrowska Anna, Osiem kroków do inkluzywności. Poradnik dla początkujących >
Skuteczność tych przepisów zwiększają konsekwencje ich niezrealizowania. Klub czy związek, który nie przyjąłby regulaminu, nie mógłby ubiegać się o finansowanie lub dofinansowanie zadań z budżetu państwa, budżetu jednostek samorządu terytorialnego oraz z państwowych funduszy celowych. Nieprzyjęcie przez związek regulaminu w terminie oznaczałoby zaś wygaśnięcie kadencji zarządu. Związek, który nie powołałby pełnomocnika, nie mógłby ubiegać się o finansowanie lub dofinansowanie z budżetu państwa, jednostek samorządu terytorialnego oraz z państwowych funduszy celowych.
W ocenie RPO z projektu powinno jasno wynikać, że odpowiedzialność dyscyplinarną aktualizują nie tylko zachowania niepożądane noszące znamiona czynów przestępczych, penalizowanych na gruncie Kodeksu karnego, ale także inne działania niepożądane, których dotyczy nowelizacja, w tym o charakterze dyskryminacyjnym.
Czytaj w LEX: Potencjał różnorodności >
Wolność od stereotypów
Z zadowoleniem należy także przyjąć, że projekt - obok rozwiązań sankcjonujących działania dyskryminujące i przemocowe - wskazuje także na obowiązek działań prewencyjnych, polegających na szkoleniach, edukacji i podnoszeniu świadomości.
Czytaj też: Drapieżcy seksualni w sporcie wykorzystują dzieci od lat, zwykle bezkarnie
Budowanie równości w sporcie wymaga, by kampanie społeczne przedstawiały kobiety i mężczyzn uprawiających sport w sposób wolny od stereotypowo przypisanych im ról płciowych. To właśnie stereotypy są wskazywane jako jedna z głównych przeszkód równego udziału kobiet i mężczyzn w tej sferze.
Wyzwaniem pozostaje także podnoszenie świadomości na temat przemocy ze względu na płeć w sporcie z uwzględnieniem szczególnie narażonych na nią podgrup: sportowców LGBT i sportowców z niepełnosprawnościami, sportowców z rodzin imigrantów lub znajdujących się na ścieżce rozwoju.
Gwarancje bezpieczeństwa
Brakuje m.in. uszczegółowienia sposobów przeciwdziałania dyskryminacji przez kluby i związki sportowe. Nie formułuje się wymogów co do kryteriów wyboru czy zadań i kompetencji pełnomocnika ds. przeciwdziałania dyskryminacji, mobbingowi i innym nadużyciom. Procedura rozpatrywania nadużyć powinna zaś dawać gwarancję bezpieczeństwa osobie doświadczającej niepożądanych zachowań, a w stosownych przypadkach - możliwość skorzystania przez nią z usług wsparcia.
Projekt skupia się wyłącznie na problemie przemocy i wykorzystania seksualnego, ale nierówności w sporcie są problemem znacznie szerszym. To także:
- niższa partycypacja dziewcząt i kobiet w sporcie,
- niedoreprezentowanie w ciałach kierowniczych i w procesie decyzyjnym,
- różnice w finasowaniu, w tym nagradzaniu i wynagradzaniu,
- seksistowski sposób przedstawiania aktywności sportowej kobiet przez media,
- utrwalone stereotypowe przekonania na temat ról społecznych kobiet i mężczyzn, w tym przypisywanie kobietom głównie funkcji rodzicielskich i opiekuńczych.
Nowelizację warto wykorzystać do ich systemowego rozwiązania. Służyć temu powinny nie tylko środki ukierunkowane na przeciwdziałanie i zwalczanie dyskryminacji, ale także promujące równość płci w sporcie.
Sprawdź w LEX: Kiedy stowarzyszenie może być uznane za klub sportowy? >
Postulaty na przyszłość
Wartościowe byłoby zobowiązanie klubów i związków sportowych do podjęcia takich działań, jak m.in:
- opracowanie planów działania zorientowanych na promowanie równości płci,
- zapewnianie równego dostępu do zasobów (takich jak ośrodki sportowe, sprzęt i odzież),
- gwarantowanie dziewczętom i kobietom równych możliwości rywalizacji w sporcie na każdym poziomie (np. poprzez wprowadzanie programów zwalczających nierówności między płciami),
- wprowadzenie celów dotyczących reprezentacji kobiet w organach decyzyjnych,
- ustalenie celów w zakresie rekrutacji i rozwoju kobiet na stanowisku trenerów i sędziów,
- wprowadzenie zasad równych warunków pracy kobiet i mężczyzn, w tym równego wynagrodzenia za organizowane przez nich wydarzenia,
- promowanie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym czy publikowanie danych na temat równości płci w rocznych sprawozdaniach związków sportowych.
