Zdania odrębne stają się specyfiką Trybunału

W ubiegłym roku padł rekord liczby zdań odrębnych do wyroków i postanowień o umorzeniu postępowania, które zgłosili sędziowie Trybunału Konstytuctyjnego. Przedstawiono je w sumie ponad 26 razy. Prof. Andrzej Rzepliński (na zdjęciu) 4 kwietnia wyjaśni przyczyny tego zjawiska.

W siedzibie Trybunału Konstytucyjnego 4 kwietnia odbędzie się doroczne Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego, w czasie którego prezes TK Andrzej Rzepliński podsumuje miniony rok orzeczniczy.

Doroczne Zgromadzenie Ogólne Sędziów  poświęcone jest prezentacji dorobku orzeczniczego oraz działalności poza orzeczniczej Trybunału w minionym roku. Rozpoczyna się wystąpieniem prezesa Trybunału, który omawia najważniejsze orzeczenia i problemy prawne.

Z danych wynika, że Trybunał wydał w 2011 roku najmniej merytorycznych orzeczeń od czterech lat. Było ich 95, podczas, gdy w 2008 roku wydano 127 wyroki i postanowienia, a dwa lata temu – 101 postanowień i wyroków.

Zwiększa się natomiast z roku na rok liczba zdań odrębnych.  W 2011 roku - 17 czyli 29 proc. wszystkich orzeczeń spowodowało wygłoszenie zdań odrębnych przez sędziów.  Natomiast w 2010 r. było ich 18 procent, zaś w 2009 r. – 23 proc. Jesli idzie o zdania odrębne do postanowień, było ich 9 na 55 umorzeń lub częściowych umorzeń postępowania, co stanowi 16 proc. wszystkich spraw objętych postanowieniami. W poprzednich latach było to 2,5 proc i 6 proc. W sumie zdań odrębnych było w 2011 r. ponad 26, gdyż z niektórymi orzeczeniami nie zgadzało sie więcej niż jeden sędzia.

Zgodnie z ustawą o Trybunale zdanie odrębne do orzeczenia może złożyć sędzia, który nie zgadza się z większością głosujących, przed ogłoszeniem orzeczenia, uzasadniając je w formie pisemnej. Zdanie odrębne może dotyczyć także samego uzasadnienia (art. 68 ust. 3 ustawy o TK).

Najwięcej zdań odrębnych skupiło się przy wydawaniu orzeczenia  w sprawie Ordynacji wyborczej (dwudniowych wyborów do Sejmu i Senatu w 2011roku). Zdania odrębne dotyczyły w tym samym wyroku także - billboardów i spotów,  głosowania przez pełnomocnika i pocztą. Zgłosiło ich 9 na 15 sędziów, w tym sam prezes TK Andrzej Rzepliński.

Zdania odrębne nie są jednak zjawiskiem całkiem negatywnym. Jak wyjaśniał to za czasów swojej prezesury sędzia Bohdan Zdziennicki ta instytucja służy wskazaniu spornego charakteru rozpatrywanych zagadnień i podkreśla odpowiedzialność składu za przyjęte orzeczenie. Doktryna prawna wskazuje, że zgłoszenie zdania odrębnego jest nie tylko prawem, lecz i obowiązkiem moralnym sędziego, który nie zgadza się z poglądem większości i został przegłosowany - podkreśla prezes Zdziennicki.