„Efektywność zarządzania długiem w samorządach” – to kolejny raport opublikowany przez program Ernst & Young Sprawne Państwo. Autorzy opracowania - Dr Michał Bitner (Uniwersytet Warszawski) i Dr Krzysztof Cichocki (Instytut Badań Systemowych PAN) - przedstawili wnioski na temat obecnej sytuacji w Polsce oraz pożądanych zmian legislacyjnych.

Samorządy terytorialne są największym inwestorem w sektorze publicznym w Polsce. Ich wydatki majątkowe wielokrotnie przekraczają wydatki całego budżetu państwa. Ogromna skala potrzeb JST wymaga pozyskiwania zewnętrznych źródeł finansowania. Na potrzeby raportu autorzy zbadali jednostki, które w latach 2004-2006 zaciągnęły kredyty długoterminowe i pożyczki (bez prefinansowania) przekraczające wartość 2 mln PLN lub emitowały obligacje na finansowania projektów inwestycyjnych.

Rola długu w systemie finansowania JST była znacząca szczególnie w roku 2007 – podkreślają autorzy raportu. Z badania wynika, że to właśnie Polska posiada największy w UE wskaźnik udziału sektora samorządowego w wytwarzanym PKB. Przy obecnym tempie zadłużenia niezbędne jest ustalenie zasad prognozowania długu na co najmniej 7 lat. Proces ten powinien być skorelowany z Wieloletnim Planem Finansowym oraz Wieloletnim Planem Inwestycyjnym. Niestety, jak wynika z przeprowadzonych badań, jedynie 26% gmin w Polsce posiada takie plany na więcej niż 7 lat. W 55% z nich obejmują one okres 3-letni. W większości badanych JST (aż u 66%) brakuje jakiegokolwiek oficjalnego dokumentu określającego politykę zarządzania długiem, tworzonego przez organ stanowiący.

Według dr Bitnera i dr Cichockiego gminy powinny efektywnie poszukiwać możliwości usprawnienia zarządzania długiem poprzez obecność na rynku kapitałowym, posiadanie ratingu i opracowywanie programu relacji z inwestorami. W wymiarze organizacyjnym powinny wyznaczyć jednostki lub osoby dedykowane wyłącznie do obsługi długu. Spośród badanych JST takowe istnieją jedynie w 9% przypadków.

Uczestnicy dyskusji towarzyszącej publikacji raportu zgodzili się, iż potrzebne są zmiany legislacyjne obejmujące m.in. nowe regulacje dotyczące planowania wieloletniego (spójność z aktami prawymi UE, opracowanie i wdrożenie ich przez samorządy), ograniczenie „miękkiego finansowania” ze środków krajowych oraz ujednolicenie regulacji odnośnie emisji obligacji i zaciągania kredytów. Samorządy powinny też opracować i wdrożyć strategię zarządzania długiem. Niezbędne jest również upowszechnienie dobrych praktych oraz jawność i przejrzystość zarządzania długiem.

(Źródło: KW/EY)