Podmiotem inicjującym postępowanie jest grupa posłów.
Zgodnie z art. 194 ust. 2 Konstytucji RP, Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego powołuje Prezydent spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK. Wnioskodawca zwraca uwagę na to, że w dotychczasowym ustawodawstwie, zarówno na gruncie art. 15 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, jak i art. 12 ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r. o Trybunale Konstytucyjnym, nie regulowano w sposób szczegółowy zasad przeprowadzania wyborów kandydatów na Prezesa i wiceprezesa TK, a ustanawiano jedynie podstawowe reguły, kwestie szczegółowe pozostawiając Regulaminowi Trybunału Konstytucyjnego uchwalanemu przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK. Przyjęcie takiego rozwiązania ustawowego znajduje w ocenie Wnioskodawcy swoje uzasadnienie w zasadzie autonomii i niezależności Trybunału Konstytucyjnego od innych władz.

Przepis art. 16 ust. 1 UTK z 2016 r. przewiduje, że Prezesa i wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego powołuje Prezydent spośród trzech kandydatów przedstawionych na każde stanowisko przez Zgromadzenie Ogólne. Oznacza to istotną zmianę w stosunku do pierwotnego brzmienia zarówno UTK z 1997 r., jak i UTK z 2015 r, zgodnie z którymi Prezydent RP dokonywał wyboru spośród dwóch kandydatów przedstawionych na każde stanowisko przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK. Wątpliwości konstytucyjne, zdaniem wnioskodawcy, stają się widoczne w szczególności w świetle łącznej interpretacji przepisów art. 16 ust. 1, 5 i 7 UTK z 2016 r. Zgodnie z art. 16 ust. 5 UTK z 2016 r., sędzia Trybunału może zgłosić jako kandydata na stanowisko prezesa lub wiceprezesa Trybunału siebie albo innego sędziego Trybunału. Natomiast zgodnie z art. 16 ust. 7, każdy sędzia uczestniczący w wyborze ma tylko jeden głos i może głosować tylko na jednego kandydata. Dotychczas - zgodnie z Regulaminem Trybunału Konstytucyjnego (§7)- uczestniczący w głosowaniu sędzia TK mógł wskazać po dwóch kandydatów na Prezesa i wiceprezesa TK. Dzięki temu rozwiązaniu - ówcześnie - każdy z dwóch kandydatów przedstawianych Prezydentowi RP przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów TK cieszył się poparciem większości składu Zgromadzenia Ogólnego. Regulacja ta przeciwdziała sytuacji, w której Prezydent RP mógłby wskazać na stanowisko Prezesa i wiceprezesa TK sędziów, którzy nie uzyskali poparcia większości Zgromadzenia Ogólnego Sędziów TK. W takiej sytuacji trudno byłoby - w świetle art. 194 ust. 2 Konstytucji RP - uznać takiego sędziego za kandydata Zgromadzenia Ogólnego Sędziów TK. Prezydent RP zyskiwałby także nieproporcjonalny wpływ na działalność TK, co naruszałoby niezależność Trybunału Konstytucyjnego wobec organu władzy wykonawczej (art. 2, art. 173 w zw. z art. 10 Konstytucji RP).

Wnioskodawca zwraca uwagę, że na gruncie kwestionowanych przepisów, w związku ze zwiększeniem ilości kandydatów przedstawianych Prezydentowi RP oraz zmianą sposobu zgłaszania kandydatów i głosowania sędziów TK podczas Zgromadzenia Ogólnego - może dochodzić do sytuacji, w której Prezydentowi RP przedstawiani są kandydaci na stanowisko Prezesa lub wiceprezesa TK, którzy uzyskali bardzo znikomy mandat ze strony Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego. W najdalej idącej sytuacji - w pełni jednak realnej - Prezesem lub wiceprezesem TK może zostać sędzia, który otrzymał jeden (własny) głos. W takim przypadku wybór dokonany przez Zgromadzenie Ogólne traciłby swoje - gwarantowane konstytucyjnie - znaczenie i autonomię, a Prezydent RP zyskiwałby wobec TK uprawnienia trudne do pogodzenia z art. 2 i art. 173 w zw. z art. 10 Konstytucji RP.

Kierując się ratio legis art. 194 ust. 2 Konstytucji RP należy więc przyjąć, że kandydatami na Prezesa i wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego powinni stać się sędziowie TK o najwyższym autorytecie. Ustawodawca nie może zatem w ustawie o TK ukształtować zasad ich wyboru w taki sposób, że Prezydentowi RP przedstawiana jest szeroka lista kandydatów, wśród których są także kandydaci o znikomym mandacie ze strony Zgromadzenia Ogólnego (art. 197 Konstytucji RP).

W związku z powyższym - w ocenie Wnioskodawcy - przepisy art. 16 ust. 1, 5 i 7 UTK z 2016 r. są niezgodne z art. 2, art. 173 w zw. z art. 10, a także art. 194 ust. 2 i art. 197 Konstytucji RP.

Trybunał Konstytucyjny rozpozna wniosek w pełnym składzie. Rozprawie będzie przewodniczyć Prezes TK Andrzej Rzepliński, sędzią-sprawozdawcą będzie sędzia TK Stanisław Rymar.