Mężczyzna był ścigany na podstawie ENA wydanego przez hiszpański Sąd Śledczy w Palma de Mallorca.
- Ścigany powinien mieć prawo do wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i złożenia dodatkowych wyjaśnień, o co zwracał się we wniosku o doprowadzenie na posiedzenie odwoławcze - uważa rzecznik. Odmowna decyzja Sądu Apelacyjnego musi być uznana za nieprawidłową i rażąco naruszającą prawo ściganego do obrony - dodaje.
Czytaj w LEX: Imagine - rola prawa i prawników w integracji europejskiej >
Zgoda na wydanie Hiszpanii
Sąd Okręgowy w Płocku wyraził zgodę na ekstradycję zastrzegając, że warunkiem przekazania jest odesłanie mężczyzny do Polski po prawomocnym zakończeniu postępowania w Hiszpanii. Jednocześnie wobec ściganego zastosowano areszt. Orzeczenie takie utrzymał w mocy sąd apelacyjny.
- Doprowadzenie oskarżonego pozbawionego wolności na rozprawę odwoławczą powinno być regułą w przypadku złożenia takiego wniosku. Także ścigany w trybie ENA powinien mieć prawo do wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i złożenia dodatkowych wyjaśnień - zaznaczył Rzecznik Praw Obywatelskich składając w tej sprawie w drugiej połowie grudnia kasację w SN.
Czytaj w LEX: Wzajemne uznawanie orzeczeń nakładających kary pieniężne w świetle standardów procesowych Unii Europejskiej >
RPO dodaje, że obrońcy składali wniosek, aby na posiedzenie sądu apelacyjnego doprowadzić ich klienta, który chciał odnieść się do zgromadzonych dowodów i złożyć uzupełniające wyjaśnienia. Jednak do dnia posiedzenia Sąd Apelacyjny nie rozpoznał tego wniosku. Dopiero, gdy obrońcy wnieśli o odroczenie posiedzenia i doprowadzenie ich klienta, sąd oddalił wniosek. Uznał, że obecność ściganego nie jest obowiązkowa; nie była też niezbędna. Sąd wskazał, że złożenie wyjaśnień umożliwiono podejrzanemu przed sądem I instancji - przekazał RPO.
Czytaj w LEX: Pandemia COVID-19 a dostęp do prawa. Polska na tle wyników badania międzynarodowego >
Odstąpienie sądu od wysłuchania wyjaśnień
W opinii Rzecznika odstąpienie od sprowadzenia pozbawionego wolności oskarżonego, który o to wnosi, jest uzasadnione jedynie w tych przypadkach, kiedy w apelacji podnoszone są zagadnienia stricte prawne.
Czytaj też: Nie wydamy ściganych ENA, bo Holandia pyta o niezależność polskich sądów>>
Jeżeli zaś przedmiotem apelacji są kwestie natury faktycznej, np. dotyczące oceny wiarygodności dowodów i ustalenia sprawstwa, obecność oskarżonego na rozprawie jest niezbędna. Dopiero wtedy może on w pełni realizować przysługujące mu prawo do obrony przed sądem odwoławczym, a toczący się proces można uznać za rzetelny - zaznaczył RPO dodając, że taką argumentację wielokrotnie potwierdzały sądy.
Czytaj w LEX: Prawo do obrony jako gwarancja rzetelnego procesu karnego >
W kasacji oceniono, że taka sama zasada obowiązuje, gdy odwołanie dotyczy postanowienia w sprawie wniosku państwa obcego o wydanie osoby ściganej, a zażalenia obrońców kwestionują ocenę materiału dowodowego. W tej sprawie zaś - choć w zażaleniach podniesiono szereg argumentów natury formalnej - to jednak jeden z obrońców kwestionował także "istnienie podstawy dowodowej, wystarczającej do uprawdopodobnienia, że ścigany mógł popełnić czyn zarzucany mu przez władze hiszpańskie".
Dlatego w kasacji wniesiono o uchylenie postanowienia sądu II instancji i przekazanie mu sprawy do ponownego rozpoznania.
Sygnatura akt II KK 415/20
