Nowe przepisy gwarantują podejrzanym prawo do korzystania z tłumaczenia ustnego w trakcie postępowania karnego – m.in. przy otrzymywaniu porady prawnej – w swoim języku we wszystkich sądach Unii Europejskiej. Dyrektywę czeka już tylko ogłoszenie w Dzienniku Urzędowym UE. Po jej opublikowaniu państwa członkowskie UE będą miały trzy lata na włączenie tego środka do prawodawstwa krajowego.

"Jest to historyczny moment – zatwierdzono właśnie pierwszy w historii akt prawny dotyczący prawa do sprawiedliwego procesu dla obywateli. Dla Komisji Europejskiej jest to pierwszy ważny krok do zniwelowania istniejącej nierównowagi między prawami prokuratury a lepszym i silniejszym prawem do obrony w Europie" – stwierdziła wiceprzewodnicząca Viviane Reding, komisarz UE ds. sprawiedliwości.

W dniu 9 marca 2010 r. Komisja poczyniła pierwszy krok, będący częścią całej serii środków zmierzających do ustanowienia wspólnych europejskich standardów w sprawach karnych. Komisja zaproponowała przepisy, które zobowiązywałyby państwa UE do zapewnienia podejrzanym pełnego zakresu usług związanych z tłumaczeniem pisemnym i ustnym.

Parlament Europejski w czerwcu zagłosował za negocjowanym wnioskiem przeważającą większością głosów. Było to możliwe dzięki kompromisowemu porozumieniu, osiągniętemu w dniu 27 maja przez Radę, Komisję i Parlament Europejski. W czasie sesji plenarnej Parlamentu w dniu 15 czerwca zatwierdzono ten kompromis.

Przyjęte środki zagwarantują każdemu obywatelowi prawo do bycia przesłuchiwanym, uczestniczenia w rozprawach oraz uzyskiwania porady prawnej w języku ojczystym na każdym etapie postępowania karnego, we wszystkich sądach UE.

Komisja nalegała na wprowadzenie prawa do tłumaczenia ustnego i pisemnego w postępowaniu karnym, aby zapewnić pełną zgodność ze standardami, które obowiązują na mocy Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz orzecznictwa trybunału w Strasburgu, a także karty praw podstawowych.

Przepisy te wymagają również, aby obywatele otrzymywali pisemne tłumaczenie wszystkich istotnych dokumentów, takich jak akt oskarżenia oraz zapewniają im prawo do tłumaczenia ustnego podczas wszystkich rozpraw i przesłuchań, a także spotkań z adwokatem. Nikt nie może zrzec się swoich praw, jeżeli nie otrzyma wcześniej porady prawnej lub pełnej informacji o konsekwencjach zrzeczenia się tych praw.

Koszty tłumaczenia pisemnego i ustnego będzie ponosić państwo członkowskie, nie zaś podejrzany. Bez wspólnych minimalnych standardów gwarantujących sprawiedliwe postępowanie organy sądowe będą niechętnie przekazywały podejrzanych do innego kraju, w którym miałby odbyć się proces. W efekcie środki stosowane przez UE w celu zwalczania przestępczości, takie jak europejski nakaz aresztowania, mogą nie być w pełni stosowane. W 2007 r. wydano 11.000 europejskich nakazów aresztowania, przy czym w 2005 r. liczba ta wynosiła jedynie 6.900. Zdaniem Komisji wszystkie takie nakazy powinny w przyszłości podlegać unijnym standardom w zakresie sprawiedliwego procesu, obejmującym m.in. prawo do tłumaczenia ustnego i pisemnego.

Państwa członkowskie UE mają trzy lata na przyjęcie tych przepisów, a nie jak zwykle dwa, co ma zapewnić władzom czas na wprowadzenie przetłumaczonych informacji.

Przyjęta regulacja jest pierwszym etapem planu Komisji zmierzającego do ustanowienia wspólnych europejskich standardów w postępowaniu karnym. W ciągu nadchodzących czterech lat Komisja zaproponuje szereg dalszych środków. W lipcu Komisja zaproponowała już drugą regulację w tym zakresie – dotyczącą prawa do informacji. Rada i Parlament rozpoczęły już prace nad wnioskiem Komisji. Następnymi środkami, planowanymi przez Komisję na 2011 r., będzie dyrektywa w sprawie prawa do kontaktu z adwokatem oraz w sprawie prawa do kontaktu z bliskimi, pracodawcami i organami konsularnymi.

Artykuł pochodzi z programu System Informacji Prawnej LEX on-line