W dniu 12 października 2016 r. para Syryjczyków oraz ich troje małych dzieci, mieszkający w  Aleppo (Syria), złożyli w ambasadzie Belgii w Bejrucie (Liban) wnioski o wydanie wiz humanitarnych, a następnego dnia wrócili do Syrii. Celem wniosków było uzyskanie przez tę rodzinę wiz o ograniczonej ważności terytorialnej na podstawie unijnego rozporządzenia nr 810/2009 w sprawie kodeksu wizowego UE, tak aby mogła ona opuścić oblężone miasto Aleppo w celu złożenia w Belgii wniosków o udzielenie azylu. Jeden z członków tej rodziny twierdzi, że został uprowadzony przez grupę zbrojną, był bity i torturowany, a następnie został uwolniony po wpłaceniu okupu. Podkreślają oni pogorszenie się stanu bezpieczeństwa w Syrii w ogólności, a w Aleppo w szczególności, a także fakt, że jako chrześcijanie prawosławni są narażeni na prześladowania ze względu na ich wiarę.

W dniu 18 października 2016 r. Office des étrangers (urząd do spraw cudzoziemców, Belgia) oddalił wspomniane wnioski. Stwierdził, że ubiegając się o wizy o ograniczonej ważności terytorialnej w celu złożenia w Belgii wniosków o udzielenie azylu, syryjska rodzina, o której mowa, miała w sposób oczywisty zamiar przebywać w Belgii ponad 90 dni, co jest niezgodne z kodeksem wizowym Unii Europejskiej. Ponadto urząd ten podkreślił, że zezwolenie na wydanie tej rodzinie wiz wjazdowych po to, by mogła ona złożyć wnioski o udzielenie azylu w Belgii, sprowadzałoby się do umożliwienia jej przedstawienia wniosków o udzielenie azylu w placówce dyplomatycznej.

NSA pyta Trybunał w Luksemburgu o wizę Schengen >>>

Rodzina syryjska zakwestionowała decyzję odmowną przed Conseil du contentieux des étrangers (sądem do spraw cudzoziemców, Belgia). Stwierdziła, że Karta praw podstawowych Unii Europejskiej i Europejska Konwencja Praw Człowieka (EKPC) ustanawiają pozytywny obowiązek zagwarantowania przez państwa członkowskie prawa do azylu. Udzielenie ochrony międzynarodowej jest według niej jedynym sposobem uniknięcia ryzyka naruszenia zakazu tortur oraz nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania (zob. art. 3 EKPC i art. 4 Karty praw podstawowych UE). W tych okolicznościach Conseil du contentieux des étrangers (sąd do spraw cudzoziemców) postanowił w trybie pilnym zwrócić się Trybunału Sprawiedliwości. Zauważył on między innymi, że kodeks wizowy przewiduje w szczególności wydanie wizy, jeżeli dane państwo członkowskie „uzna” to za konieczne z uwagi na zobowiązania międzynarodowe i zastanawiał się nad zakresem swobodnego uznania pozostawionego państwom członkowskim w tym kontekście.

W ogłoszonym przedwczoraj wyroku Trybunał zauważył przede wszystkim, że kodeks wizowy został przyjęty na podstawie przepisu Traktatu WE (obecnie art. 77 TFUE), na mocy którego Rada Unii Europejskiej przyjmuje środki dotyczące wiz na pobyt nie dłuższy niż trzy miesiące. W rezultacie kodeks wizowy określa tryb i warunki wydawania wiz na tranzyt przez terytorium państw członkowskich lub planowane pobyty na terytorium państw członkowskich nieprzekraczające 90 dni w ciągu każdego 180-dniowego okresu. Rodzina syryjska złożyła zaś wnioski o wydanie wiz z przyczyn humanitarnych z zamiarem ubiegania się o azyl w Belgii, a zatem o zezwolenie na pobyt, którego okres ważności nie jest ograniczony do 90 dni.

Wynika z tego, że nawet jeśli wnioski te zostały złożone formalnie na podstawie kodeksu wizowego, to nie są one objęte jego zakresem stosowania.

Trybunał uściślił ponadto, że do tej pory nie został przyjęty przez prawodawcę Unii żaden akt dotyczący wydawania przez państwa członkowskie długoterminowych wiz i dokumentów pobytowych obywatelom państw trzecich z przyczyn humanitarnych. Z tego względu wnioski złożone przez rodzinę syryjską są objęte jedynie prawem krajowym. 

PE wzywa KE do działania na rzecz pełnej wzajemności wizowej miedzy UE i USA >>>

W rezultacie, skoro rozpatrywana sytuacja nie jest objęta prawem Unii, postanowienia Karty praw podstawowych nie mają zastosowania.

Trybunał uściślił poza tym, że sytuacja rodziny syryjskiej cechuje się nie tym, że istnieją wątpliwości co do zamiaru opuszczenia terytorium państw członkowskich przed wygaśnięciem terminu ważności wizy, lecz tym, że wniosek ma cel inny niż wiza krótkoterminowa. 

Zdaniem Trybunału umożliwienie obywatelom państw trzecich składania wniosków o wydanie wizy w celu uzyskania ochrony międzynarodowej w wybranym przez nich państwie członkowskim naruszałoby ogólną strukturę systemu ustanowionego przez Unię w celu ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej. 

Trybunał orzekł, że wniosek o wydanie wizy o ograniczonej ważności terytorialnej złożony przez obywatela państwa trzeciego z przyczyn humanitarnych na podstawie kodeksu wizowego w przedstawicielstwie docelowego państwa członkowskiego położonym na terytorium państwa trzeciego z zamiarem złożenia tuż po przybyciu do tego państwa członkowskiego wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej, a w konsekwencji przebywania we wspomnianym państwie członkowskim przez ponad 90 dni w ciągu danego 180-dniowego okresu, nie jest objęty stosowaniem tego kodeksu, lecz w obecnym stanie prawa Unii Europejskiej jedynie prawem krajowym.

Tak wynika z wyroku z 7.03.2017 r. w sprawie C-638/16 PPU X i X przeciwko État belge.

Źródło: http://curia.europa.eu, stan z dnia 7 marca 2017 r.

-----------------------------

* Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu.

Więcej informacji i narzędzi znajdziesz w programie
Lex Prawo Europejskie
Bądź na bieżąco ze zmianami prawnymi i korzystaj z aktualnych materiałów