Pojawiają się wątpliwości co do charakteru prawnego orzeczenia Państwowej Komisji Egzaminacyjnej przeprowadzającej egzaminy na tłumaczy przysięgłych. Okazuje się bowiem, że kandydaci na stanowisko tłumaczy przysięgłych nie mogą się odwołać od orzeczenia negatywnego dla nich lub też zweryfikować go w drodze odwołania, ponieważ nie stanowi ono decyzji administracyjnej, a jest świadectwem, czyli ma charakter zwykłego zaświadczenia. Co na to Ministerstwo Sprawiedliwości i czy resort planuje zmianę przepisów w tej kwestii?

Sprawa braku możliwości prawnych odwołania się kandydatów na stanowisko tłumaczy przysięgłych od orzeczenia komisji egzaminacyjnej stała się przedmiotem interpelacji poselskiej (nr 8168) skierowanej do ministra sprawiedliwości. Wskazano w niej, że ustawa z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego (Dz. U. Nr 273, poz. 2702, z późn. zm.) nie daje osobom egzaminowanym na stanowisko tłumacza przysięgłego prawa do skorzystania z konstytucyjnego prawa do odwołania się od orzeczenia wydanego w pierwszej instancji, jaką w tym przypadku jest powoływana przez ministra sprawiedliwości Państwowa Komisja Egzaminacyjna. W interpelacji zapytano ministra finansów, czy w związku z obecną sytuacją Ministerstwo Sprawiedliwości rozważa zmianę przepisów w kwestii umożliwienia kandydatom na tłumaczy przysięgłych odwołania się od decyzji Państwowej Komisji Egzaminacyjnej lub weryfikacji jej decyzji.

W odpowiedzi Ministerstwo Sprawiedliwości wskazało, że egzamin dla kandydatów na tłumaczy przysięgłych przeprowadza Państwowa Komisja Egzaminacyjna powołana na mocy ustawy z dnia 25 listopada 2004 r. o zawodzie tłumacza przysięgłego. Po przeprowadzeniu egzaminu sporządzany jest z jego przebiegu protokół, którego kopia przekazywana jest ministrowi sprawiedliwości. Na podstawie tego protokołu minister wydaje świadectwa potwierdzające nabycie uprawnień do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego (art. 5 ust. 2 ustawy). Świadectwo to należy traktować jako zaświadczenie, a nie decyzję administracyjną.

Jak stwierdził resort sprawiedliwości, rozpatrując charakter prawny rozstrzygnięcia komisji egzaminacyjnej, należy zauważyć, że skoro potwierdzenie nabycia uprawnień nie następuje w formie decyzji administracyjnej, lecz świadectwa, to tym bardziej samego ustalenia wyniku egzaminu nie można uznawać za decyzję. W związku z powyższym pisma informujące kandydatów o wyniku egzaminu i ewentualnie omawiające rodzaj i ilość popełnianych błędów mają charakter wyłącznie informacyjny. Podobne stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z 7 września 2005 r. (OSK 1760/04), orzekając w analogicznej sprawie dotyczącej charakteru prawnego i możliwości wnoszenia odwołania od wyniku egzaminu na uzyskanie certyfikatu kompetencji zawodowych przewoźnika drogowego przeprowadzanego przez Instytut Transportu Drogowego. W ocenie NSA werdykt komisji egzaminacyjnej nie mieści się również w pojęciu aktu lub czynności z zakresu administracji publicznej, o jakich stanowi przepis art. 3 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.). Należy zatem uznać, że fakt, że przepisy dotyczące zasad przeprowadzania egzaminów na tłumaczy przysięgłych nie przewidują odwołania od negatywnego wyniku, nie stanowi naruszenia prawa – uważa Ministerstwo Sprawiedliwości.

Resort dodał, że przepisy o podobnym kształcie są powszechne również w odniesieniu do innych rodzajów egzaminów. Przykładem może być rozporządzenie ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 15 października 2003 r. w sprawie egzaminów z języka polskiego jako obcego (Dz. U. Nr 191, poz. 1871), a także rozporządzenie ministra edukacji narodowej i sportu z dnia 7 września 2004 r. w sprawie warunków oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 199, poz. 2046). To ostatnie wyklucza możliwość wniesienia odwołania od wyników egzaminów gimnazjalnego, maturalnego oraz zawodowego. Natomiast, jak przyznał resort sprawiedliwości, oba akty prawne przewidują jedynie możliwość powtórnego przystąpienia do egzaminu.

Ministerstwo Sprawiedliwości wskazało, że również osoby zdające egzamin na prawo jazdy również nie mają możliwości odwołania się od jego negatywnego wyniku. Rozporządzenie ministra infrastruktury z dnia 27 października 2005 r. w sprawie szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnień przez kierujących pojazdami, instruktorów i egzaminatorów (Dz. U. Nr 217, poz. 1834) stwierdza tylko, że jeżeli osoba egzaminowana uzyskała negatywny wynik egzaminu teoretycznego lub praktycznego albo nie przystąpiła do egzaminu, może przystąpić do kolejnego terminu po uiszczeniu opłaty za egzamin (§ 28 ust. 2). Jedyną formą sygnalizowania niezadowolenia z wyniku egzaminu jest zgłoszenie, za pośrednictwem dyrektora ośrodka egzaminowania, skargi i zastrzeżeń co do przebiegu i oceny egzaminu do właściwego organu nadzoru (§ 31 ust. 8).

Podsumowując, Ministerstwo Sprawiedliwości stwierdziło, że brak możliwości złożenia odwołania od negatywnego wyniku egzaminu na tłumacza przysięgłego nie jest ewenementem występującym tylko w stosunku do kandydatów do zawodu tłumacza przysięgłego. Resort stwierdził, że jest wprost przeciwnie, jest to powszechne rozwiązanie legislacyjne przyjęte na gruncie wielu aktów prawnych dotyczących najróżniejszych dziedzin.

Zdaniem Ministerstwa Sprawiedliwości nie oznacza to, że osoba, która nieskutecznie - z uwagi na negatywny wynik egzaminu - ubiega się o prawo do wykonywania zawodu tłumacza przysięgłego, nie ma możliwości uzyskania decyzji administracyjnej w swojej sprawie. Warto podkreślić, że dotyczy to jednak tylko warunków wymaganych dla kandydatów na stanowisko tłumaczy przysięgłych. W sprawie, w której kandydat złoży wniosek o wpisanie na listę tłumaczy przysięgłych, nie spełniając wszystkich warunków określonych w art. 2 ust. 1 ustawy o zawodzie tłumacza przysięgłego, minister sprawiedliwości zobowiązany jest wydać decyzję administracyjną, która w przypadku negatywnego rozpatrzenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy może zostać zaskarżona do wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Resort sprawiedliwości podkreślił, że kandydaci co do zasady nie zgłaszają wniosków o wpis na listę tłumaczy przysięgłych, lecz jedynie o dopuszczenie ich do egzaminu na tłumacza przysięgłego, dlatego też brak jest podstaw do wydawania stosownych decyzji. Zdaniem Ministerstwa Sprawiedliwości jest to zgodne z intencjami ustawodawcy, który przewidział przypadki, kiedy osoba, która zdała egzamin, wcale nie wnioskuje o wpisanie jej na listę, gdyż kandydaci mogą zdawać egzamin nie w celu uzyskania wpisu na listę, ale dla własnej satysfakcji lub w celu uzyskania potwierdzenia kwalifikacji, co może być wymagane lub chociażby pożądane przez pracodawcę.
Reasumując Ministerstwo Sprawiedliwości stwierdziło, że nie widzi potrzeby nowelizacji ustawy o zawodzie tłumacza przysięgłego i rozporządzeń wykonawczych i przyznania kandydatom na stanowisko tłumacza przysięgłego prawa do odwołania się od orzeczenia komisji przeprowadzającej egzamin na to stanowisko.