TK zbada, czy sąd może zakazać mediom publikacji na czas procesu

Trybunał Konstytucyjny zbada 9 listopada zgodność z prawem zakazywania przez sądy publikacji prasowej - do końca procesu w danej sprawie. Tzw. zabezpieczenie powództwa w sprawach przeciw mediom zaskarżył były rzecznik praw obywatelskich Janusz Kochanowski.

Trybunał Konstytucyjny orzeknie w sprawie zgodności art. 755 § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 roku - Kodeks postępowania cywilnego z art. 14 oraz art. 54 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 konstytucji.
Kwestionowany  przepis stanowi, że w sprawach przeciwko środkom społecznego przekazu o ochronę dóbr osobistych, sąd odmówi udzielenia zabezpieczenia polegającego na zakazie publikacji, jeżeli zabezpieczeniu sprzeciwia się ważny interes publiczny.
Zdaniem wnioskodawcy, w trosce o ochronę praw i wolności innych osób, ustawodawca w kwestionowanym przepisie jako zasadę ustanowił zakaz publikacji. Od tej zasady sąd odstąpić może wyjątkowo i to nie w imię ochrony innego podmiotowego prawa jednostki jakim jest wolność wypowiedzi, lecz ważnego interesu publicznego, będącego wyznacznikiem granic praw i wolności jednostki. Orzeczenie o zakaziepublikacji sąd wydaje na posiedzeniu niejawnym, pozwany nie ma więc żadnej możliwości, aby bronić swoich racji, jakimi kierował się przy upowszechnieniu publikacji. Nie ma więc możliwości wystąpienia w obronie swego konstytucyjnego prawa podmiotowego.
Kwestionowany przepis  nakazuje sądowi ochronę interesu jednostki, jej dobrego imienia i czci, kosztem wolności słowa innej jednostki, nie rozróżniając, czy publikacja dotyczy osoby biorącej czynny udział w życiu społecznym, czy osoby zupełnie prywatnej. Wzgląd na rolę wolności słowa w demokratycznym państwie prawnym nakazuje jednak szczególnie surowo kontrolować przepisy ustaw wprowadzających ograniczenia w korzystaniu z tej wolności. Zdaniem wnioskodawcy konstrukcja zawarta w kwestionowanym przepisie stanowi nieproporcjonalne ograniczenie wolności słowa. Powoduje on bowiem, iż sfera wolności wypowiedzi, której istotą jest nie tylko obowiązek władz powstrzymania się od ingerencji, ale także zapewnienie warunków swobodnego korzystania z niej, przekształcona zostaje w praktyce w prawo reglamentowane. W ocenie wnioskodawcy ustawodawca nie wziął pod uwagę, iż podstawową rolą środków społecznego przekazu jest działanie w szeroko rozumianym interesie publicznym i polega na informowaniu opinii publicznej  o aktualnych sprawach, doniosłych z punktu widzenia obywatela.
Rozprawie będzie przewodniczył sędzia TK Andrzej Rzepliński, a sprawozdawcą będzie sędzia TK Zbigniew Cieślak.

Najgłośniejszym przypadkiem zabezpieczenia powództwa był sądowy zakaz emisji w latach 90. filmu "Witajcie w życiu" Henryka Dederki o korporacji Amway (główny wątek procesu wciąż trwa). Spotkało się to z krytyką w mediach; pojawiły się głosy o powrocie cenzury. Inne, liczne tego typu decyzje dotyczyły m.in. wypowiedzi o związkach Zygmunta Solorza ze służbami specjalnymi PRL, książki o Edycie Górniak itp. W marcu br. sąd oddalił wniosek wdowy po Ryszardzie Kapuścińskim o wydanie takiego zakazu wobec głośnej książki Artura Domosławskiego o znanym pisarzu (sam proces ma ruszyć w listopadzie). Ostatnio sąd zakazał publikacji książki reżysera Andrzeja Żuławskiego pt. "Nocnik" - do czasu zakończenia procesu, wytoczonego przez aktorkę Weronika Rosati. (ks/pap)