TK: niekonstytucyjny przepis o odmowie dostępu podejrzanego do akt

Niezgodny z ustawą zasadniczą jest przepis kodeksu postępowania karnego umożliwiający w określonych przypadkach odmówienie podejrzanemu dostępu do akt sprawy, bez podania powodu tej odmowy - orzekł we wtorek Trybunał Konstytucyjny.

W sprawie, w której orzekł TK, chodziło o akta uzasadniające postanowienie o zastosowaniu wobec podejrzanego dozoru policji połączonego z zakazem kontaktowania się z określonymi osobami oraz zakazem przebywania w określonych miejscach.

"Przyjęte przez ustawodawcę rozwiązanie nieprzewidujące podania przesłanek odmowy dostępu do materiałów, które uzasadniają postanowienie prokuratora o zastosowaniu omawianego środka zapobiegawczego, nie spełnia kryterium proporcjonalności" - wskazał TK.

Skargę konstytucyjną dotyczącą tej kwestii w 2010 r. złożył podejrzany, wobec którego zastosowano dozór policji. Jego obrońca zwrócił się o umożliwienie dostępu do akt sprawy i dokumentów zabezpieczonych w śledztwie. Prokurator odmówił jednak dostępu do części akt.

Jak wskazano w skardze, możliwość odmowy przez prokuratora udostępnienia podejrzanemu części akt postępowania wprowadza ograniczenie prawa do obrony. Z powodu braku wskazania w ustawie przesłanek uzasadniających taką odmowę pozwolono prokuratorowi na dowolność i arbitralne decydowanie o dostępie do akt sprawy dotyczących stosowania środków zapobiegawczych innych niż areszt.

"TK podkreśla, że dopuszczalne jest rozwiązanie, stosownie do którego postępowanie przygotowawcze, inaczej niż sądowe, nie jest oparte na zasadzie pełnej jawności akt sprawy" - zaznaczył w uzasadnieniu orzeczenia sędzia TK Stanisław Biernat. Dodał jednak, że "chodzi o to, aby przesłanki odmowy udostępnienia akt uzasadniających postanowienie o zastosowaniu środka zapobiegawczego zostały określone przez ustawodawcę".

Jak wskazał sędzia TK, dopiero po wskazaniu w ustawie przesłanek uzasadniających taką odmowę "prokurator będzie mógł odmówić dostępu do akt w sposób niepowodujący nadmiernego ograniczenia prawa do obrony".

W aktualnym stanie prawnym określono, że prokurator może odmówić zgody na udostępnienie akt, gdy zachodzi np. obawa, że narażałoby to na niebezpieczeństwo utraty życia pokrzywdzonego, groziłoby zniszczeniem lub ukryciem dowodów albo tworzeniem dowodów fałszywych lub ujawniałoby prowadzone czynności operacyjno-rozpoznawcze. Jednak te wszystkie możliwe powody odmowy odnoszą się jedynie do akt uzasadniających zastosowanie aresztu.

Sędzia TK przypomniał, że we wrześniu zeszłego roku dokonano nowelizacji kpk, która zmieniła zaskarżony przepis. Zmiana ta ma wejść w życie na początku czerwca. "Wprowadzone zmiany odpowiadają żądaniom, które były zawarte w skardze konstytucyjnej" - dodał Biernat.(PAP)